Οι 7 στους 10 μαθητές αισθάνονται ασφάλεια στο σχολείο

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που παρουσιάστηκαν τον περασμένο Οκτώβριο στο απολογιστικό συνέδριο, της Κεντρικής Επιστημονικής Επιτροπής (Κ. Ε. Ε. ) των Πράξεων «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού»  «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού», παρουσία του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη:

Στο ερώτημα για την ασφάλεια ή ανασφάλεια στο Σχολείο η πλειοψηφία των μαθητών (ποσοστό 70%) δηλώνει ότι αισθάνεται «ασφάλεια» στο Σχολείο. Σε μικρό ποσοστό (5,5%,) οι μαθητές δηλώνουν ότι αισθάνονται «ανασφάλεια» στο σχολείο.

Για το αν έχεις αντιληφθεί αν κάποιος/α συμμαθητής/τρια σου έχει πέσει θύμα εκφοβισμού ή βίας από άλλα παιδιά του σχολείου; η πλειοψηφία των μαθητών (ποσοστό 65%) δηλώνει ότι έχει παρακολουθήσει bullying συμμαθητών/τριών του. Ένα αισθητό ποσοστό (28%) δηλώνει ότι ποτέ δεν έχει παρακολουθήσει bullying συμμαθητών/τριών του.

Στο ερώτημα αν έχεις ασκήσει βία; Η πλειοψηφία των μαθητών (ποσοστό 66%) δηλώνει ότι ποτέ δεν έχει ασκήσει βία. Όμως ένα αξιοσημείωτο ποσοστό (29%) δηλώνει ότι έχει ασκήσει βία από σπάνια έως πολύ συχνά.

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν εκτενώς τα ευρήματα που προέκυψαν από την καταγραφή των περιστατικών σχολικής βίας από τα σχολεία της χώρας, όπως και οι απαντήσεις από τα ερωτηματολόγια τα οποία κλήθηκαν να συμπληρώσουν ανώνυμα και ηλεκτρονικά 3. 682 μαθητές της πρωτοβάθμιας και 31. 602 της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ο υπουργός Παιδείας, μιλώντας στο συνέδριο τόνισε τα εξής:

Α. Αμεση κινητοποίηση  της πολιτικής ηγεσίας

Η έκταση που έχουν πάρει τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στα σχολεία μας, επιτάσσει την άμεση κινητοποίηση όλων και πρώτα και κύρια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας.

Β. Νέες μορφές βίας

Δυστυχώς, όσο οξύνεται η οικονομική και κοινωνική κρίση, τόσο μακραίνει και η «μαύρη λίστα» της βίας και του εκφοβισμού, ενώ προστίθενται πλέον και νέες μορφές, όπως αυτή του ηλεκτρονικού bullying. Τις τελευταίες ημέρες δύο νέα «βαριά» περιστατικά ήρθαν να προστεθούν σ’ αυτή την εφιαλτική λίστα που στην κορυφή της είναι γραμμένο το όνομα του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Αναφέρομαι, στο μαχαίρωμα ενός 15χρονου μαθητή, μέσα στο προαύλιο του ΕΠΑΛ Κορυδαλλού, και το ξυλοκόπημα με μαγκούρα του διευθυντή του Γυμνασίου Συβρίτου, στο Αμάρι του Ρεθύμνου. Βλέπετε, η βία δεν κάνει διακρίσεις. Αυτή τη φορά μοιράστηκε μεταξύ ενός μαθητή και ενός καθηγητή.  

Γ. Η βία εγκαταστάθηκε στα σχολεία

Η βία έχει περάσει, λοιπόν, την πόρτα των σχολείων μας και έχει εγκατασταθεί στις σχολικές τάξεις και τα προαύλια, πληγώνοντας όχι μόνο τα παιδιά που την υφίστανται, αλλά όλη τη σχολική κοινωνία. Διότι, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, το φαινόμενο της βίας δεν περιορίζεται μόνο στο δίπολο θύμα-θύτης, αλλά απλώνεται και πλήττει το σύνολο όλων όσων ξέρουν, αλλά δεν κάνουν τίποτα για να την εμποδίσουν. Είτε είναι παιδιά, είτε είναι εκπαιδευτικοί ή και γονείς ακόμα. Επομένως, η βία πλήττει όλη τη σχολική κοινότητα. Είναι μάλιστα τόσο πολυπλόκαμη και πολυμήχανη που τις περισσότερες φορές καταφέρνει να αφοπλίσει τη σχολική κοινότητα από κάθε μηχανισμό αντίστασης και αντίδρασης.

Δ. Το πρόβλημα κάτω από το χαλί

Τις περισσότερες φορές, το ξέρουμε όλοι από προσωπικές μας εμπειρίες, το καταδεικνύουν όμως και οι έρευνες, το σχολείο είτε κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, λες και η  συγκάλυψη ή αποσιώπηση θα ξορκίσει αυτόν τον σύγχρονο Μινώταυρο, είτε αντιδρά σπασμωδικά και αυταρχικά μπροστά στα φαινόμενα βίας που κατακλύζουν τις σχολικές αίθουσες και τα προαύλια. Δεν είναι λίγες οι φορές, που η σχολική κοινωνία στο σύνολό της, αντιδρά ακόμα και ενοχικά, σαν να ευθύνεται αυτή για το πρόβλημα, σαν να φοβάται να μην εκτεθεί και σπιλωθεί η ίδια. Ακόμα και εκείνοι και εκείνες που δεν συμμερίζονται τη σιωπή, δηλώνουν αδύναμοι και άοπλοι για μια αποτελεσματική αντιπαράθεση με τη βία, όπου και όταν αυτή εκδηλώνεται.

Δεν κατηγορούμε κανέναν και καμία. Το φαινόμενο της βίας και του εκφοβισμού είναι σύνθετο, και στην εκδήλωσή του εμπλέκει μια σειρά παράγοντες, ξεκινώντας από ατομικά χαρακτηριστικά και το οικογενειακό περιβάλλον, φτάνοντας μέχρι τη βία που προκαλούν οι κοινωνικές ανισότητες, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, αλλά και η προβολή βίαιων συμπεριφορών από τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο.

Ε. Το σχολείο δεν είναι «αθώο»

Ούτε και το σχολείο είναι «αθώο». Ασφαλώς και δεν είναι ένοχο για τη βία που βιώνουν τα παιδιά έξω απ’ αυτό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει το δικό του και μάλιστα, μεγάλο, μερίδιο ευθύνης, απέναντι στο φαινόμενο.

Ας αναρωτηθούμε: Ποιο είναι το κλίμα που ευδοκιμεί στα σχολεία μας; Είναι το εύκρατο κλίμα του «ευ αγωνίζεσθαι» για την κατάκτηση της γνώσης, σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, ασφάλειας, συνεργασίας, άμιλλας, σεβασμού και πολλών ευκαιριών ή είναι το ξηρό κλίμα του μονόπλευρου προσανατολισμού στον έλεγχο της επίδοσης που προκαλεί άγχος, πίεση, ανασφάλεια, ανταγωνισμό, αλλά και παραίτηση, αδιαφορία, αποκλεισμό και περιθωριοποίηση; Δεν είναι ιδανικό ένα τέτοιο κλίμα για την ανάπτυξη επιθετικών και βίαιων συμπεριφορών, όταν μάλιστα, έχουμε να κάνουμε και με τη δύσκολη περίοδο της εφηβείας;

Ζ. Γενικό προσκλητήριο κατά της βίας

Από ετούτο εδώ το βήμα θέλω να απευθύνω ένα γενικό προσκλητήριο κατά της βίας που πληγώνει τα παιδιά μας και τα σχολεία μας.

Γνωρίζετε καλύτερα από εμένα, ως ειδικοί, τις δραματικές επιπτώσεις του bullying, όχι μόνο στο «τώρα», αλλά και στο αύριο των παιδιών μας. Δεν έχουμε, λοιπόν, χρόνο για χάσιμο!

Το μήνυμα ενάντια στη βία, το μήνυμα «μίλα, μη φοβάσαι» πρέπει να περάσει και στον τελευταίο μαθητή και μαθήτρια της χώρας! Όμως, αυτό το μήνυμα δεν είναι αρκετό! Ο μαθητής θα μιλήσει μόνο εάν πειστεί ότι η φωνή του θα ακουστεί! Και το σχολείο θα γίνει ανάχωμα ενάντια στη βία, μόνο αν το ίδιο αλλάξει ρότα.

Η. Δέσμευση

Αναλαμβάνουμε τη δέσμευση να διαμορφώσουμε ένα τέτοιο πλαίσιο και ζητάμε την ενεργό συμμετοχή και στήριξή σας!

Η πολιτική μας θα κινηθεί σε δύο επίπεδα. Στο επίπεδο της πρόληψης και στο επίπεδο της θαρραλέας αντιμετώπισης φαινομένων βίας, όπου αυτά εκδηλώνονται.

Δεν ξεκινάμε από το σημείο μηδέν. Έχει ήδη συσσωρευτεί μια αξιόλογη γνώση και εμπειρία από την εκπόνηση πολλών προγραμμάτων και δράσεων. Το δικό σας απολογιστικό Συνέδριο είναι μια σημαντική ένδειξη αυτής της πλούσιας δραστηριότητας.

Θ. Το πρόγραμμα

Η υλοποίηση του προγράμματος «Ανάπτυξη και Λειτουργία Πρόληψης και Αντιμετώπισης φαινομένων της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού (ΣΒΕ)» που ολοκληρώθηκε τον περασμένο μήνα με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ αφήνει μια κληρονομία σημαντική.

1 Περίπου 16000 επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς  κατανεμημένους σε όλη την Επικράτεια.

2 Πλήρες επιστημονικά έγκυρο και επικαιροποιημένο σύγχρονο υλικό για εκπαιδευτικούς γονείς, μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης (Α΄Βάθμια και Β΄Βάθμια).

3 Ευαισθητοποιημένους Μαθητές, Εκπαιδευτικούς και

4 Μία σύγχρονη λειτουργική δομή για διάγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων Σχολικής Βίας στις Σχολικές Μονάδες όλης της χώρας.  

Αυτό που απαιτείται και πρέπει να γίνει άμεσα είναι να συστηματοποιήσουμε όλη αυτή τη γνώση και εμπειρία, από όποιον φορέα κι αν έχει παραχθεί, ώστε να την μεταδώσουμε συντεταγμένα πλέον στα σχολεία, διασφαλίζοντας τη συνέχεια και τον εμπλουτισμό της.

Ι. Πρωτοβουλίες

Ως πολιτική ηγεσία, είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες και όπου χρειάζεται και τις θεσμικές, ώστε να στηρίξουμε τη σχολική κοινωνία, εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς, στη μάχη τους ενάντια στη βία και στον εκφοβισμό.

Αυτή η μάχη μπορεί να κερδηθεί, μόνο αν υπάρξει συστράτευση δυνάμεων.  Στο σημείο αυτό, θα ήθελα επισημάνω τον ιδιαίτερο ρόλο των μαθητών. Γνωρίζουμε ότι αν δεν ενεργοποιήσουμε τους ίδιους τους μαθητές, ειδικά του Γυμνασίου και του

Λυκείου και τα συλλογικά τους όργανα, ώστε να κάνουν δική τους την υπόθεση αυτή, δεν έχουμε να περιμένουμε πολλά. Και γι’ αυτό ένα μεγάλο μέρος των πρωτοβουλιών μας θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, οργανώνοντας κατά τόπους συναντήσεις εργασίας με εκπροσώπους των μαθητών.

 Κ. Δε θέλουμε εκπαιδευτικούς εισαγγελείς και σχολεία δικαστήρια

Ο στόχος μας δεν είναι να μετατρέψουμε τα σχολεία σε δικαστήρια, ούτε τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές σε εισαγγελείς που απαγγέλλουν κατηγορίες και επιβάλλουν ποινές. Η βία δεν αντιμετωπίζεται με αυταρχισμό και ποινολόγια. Σκοπός μας είναι να διαμορφώσουμε ένα τέτοιο πλαίσιο που να προλαμβάνει τα φαινόμενα βίας και όταν δεν το καταφέρνει, να στηρίζει τον μαθητή-θύμα, χωρίς όμως να εξοστρακίζει και να εγκλωβίζει τον μαθητή-θύτη.

Όμως, όπως ήδη ανέφερα, το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν περιορίζεται στο συγκεκριμένο δίπολο, αλλά πλήττει συνολικά το σχολείο ως θεσμό και ως οργανισμό.

Λ. Πρόληψη

Το φαινόμενο της βίας θα μπορέσει να χτυπηθεί αποτελεσματικότερα, μόνο αν πετύχουμε να αλλάξουμε το κλίμα στο σχολείο, ώστε μέσα από τη συνολική του λειτουργία και πρόγραμμα να μπολιάζει τα παιδιά με τις  αξίες της ανοχής, του σεβασμού, της συνεργασίας, της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, θα δούμε όλες εκείνες τις πλευρές που καθιστούν το σχολείο μέρος  του προβλήματος.  

Μ. Διάλογος για το νέο εκπαιδευτικό σύστημα

Έχουμε ήδη εξαγγείλει την πρόθεσή μας για την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος, μέσα από ένα σοβαρό και ειλικρινή διάλογο που θα καταλήξει, την άνοιξη, σε ένα ευρέως αποδεκτό σχέδιο.

Σας καλώ να πάρετε ενεργά μέρος σ’ αυτό το διάλογο, ώστε να διαμορφώσουμε εκείνο το σχολείο που θα γίνει ανάχωμα στη βία. Να διαμορφώσουμε το σχολείο στο οποίο η επιταγή «όλοι ίσοι-όλοι διαφορετικοί», με ό,τι αυτή συνεπάγεται, δεν θα μπαίνει εμβόλιμα στο πρόγραμμα, αλλά θα αποτελεί μία από τις κεντρικές του ιδέες.