Του Κώστα Ανθόπουλου
Οργανωτικού Γραμματέα ΕΔΟΘ – Μέλους του Δ.Σ. Α΄Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης
Στο κείμενο της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου στη θεματική ενότητα «Κρίση και ψυχολογικές διαστάσεις του σχολικού χώρου» γίνεται εκτεταμένη αναφορά σε συμπτώματα και συμπεριφορές μετάλλαξης του σχολικού ψυχικού περιβάλλοντος που σε αρκετές περιπτώσεις έχει μετατρέψει το σχολικό χώρο σε ‘πασαρέλα’ ναρκισσισμού με εμφανή ενίσχυση πρακτικών επίδειξης πλούτου, τον ανταγωνισμό μεταξύ των ομοίων μέσω της άσκησης ψυχολογικής ή φυσικής βίας ως εργαλεία διάκρισης και συγκρότησης ταυτότητας.
Στο ίδιο κείμενο επισημαίνονται επίσης τρόποι, μορφές, αρχές και προτάσεις δημοκρατικού ανθρωπισμού με βάση τις οποίες είναι δυνατόν να διαμορφωθούν οι αναγκαίες στρατηγικές παρεμβάσεις για την υποστήριξη «της οικοδόμησης καλύτερου σχολικού χώρου τόσο ως προς την εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα όσο και ως προς τη διάπλαση ανθρώπων με ψυχική ποιότητα και χαρακτήρα απελεύθερο σε σχέση με τα σειρήνες του καταναλωτικού ναρκισσισμού».
Ιδιαίτερη αίσθηση και έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η θέση που εύστοχα επισημαίνεται αλλά δυστυχώς έχει παραποιηθεί, ότι ενώ για τον κάθε γονιό το παιδί του θεωρείται μοναδικό και ξεχωριστό, ωστόσο μέσα στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί μέρος ενός συνόλου, μοναδικό μεν αλλά ίσο με τα υπόλοιπα. Η θέση αυτή στην πραγματικότητα θίγει μια παραδοσιακή λανθασμένη αντίληψη που επικρατεί στην ελληνική οικογένεια ότι το δικό τους παιδί δικαιούται προνομιακής ξεχωριστής αντιμετώπισης.
Επίσης η πρόταση να θεσπιστεί «Συμβόλαιο τιμής» μεταξύ σχολείου και μαθητών αντιμετωπίζεται από την εκπαιδευτική κοινότητα με έντονη επιφυλακτικότητα γιατί θεωρείται ότι έχει ανεδαφικά χαρακτηριστικά και σε ορισμένα σημεία διαφαίνεται ότι αποκτά διαστάσεις γραφικότητας: «Δίνω το λόγο της τιμής μου … ότι θα φέρομαι ιπποτικά σε όλους και ιδιαίτερα στους αδύναμους… θα θεωρώ ντροπή κάθε παράβαση αυτής της υπόσχεσης που ελεύθερα δίνω σήμερα».
Είναι δεδομένο ότι οι αρχές αυτές του δημοκρατικού ανθρωπισμού ούτε επιβάλλονται άνωθεν ούτε καθιερώνονται δια νόμου ή συμβολαίου τιμής. Διδάσκονται και υιοθετούνται αρχικά από τους ίδιους τους γονείς μέσω της διαπαιδαγώγησης που παρέχουν στα παιδιά τους και στη συνέχεια εμπεδώνονται στο περιβάλλον του σχολείου και από τους εκπαιδευτικούς.
Είναι αλήθεια ότι σε μια εποχή ραγδαίων κοινωνικοπολιτικών αλλαγών, εξελίξεων, ανατροπών, κρίσης ηθικών αξιών και τάσης απαξίωσης του ρόλου του σχολείου, η εκπαίδευση είναι απαραίτητο να διέπεται από τις αρχές του δημοκρατικού ανθρωπισμού, να καλλιεργεί και να ενισχύει στάσεις και πράξεις που στηρίζουν την κοινωνική συνοχή, την αλληλεγγύη και τις ίσες ευκαιρίες.
Στη βάση αυτής της θεωρητικής προσέγγισης απαιτούνται παρεμβάσεις όπως:
• Η συνειδητοποίηση του ρόλου και της ευθύνης του γονιού απέναντι στο σχολείο αλλά και η συμβολή του σχολείου στην κατεύθυνση αυτή μέσα από την καθιέρωση οργανωμένων δομών και θεσμών που να υπηρετούν αυτόν τον σκοπό. (Σχολή γονέων σε κάθε σχολική μονάδα και συνεχή προσπάθεια από πλευράς διεύθυνσης σχολείου ο θεσμός αυτός να αποκτήσει μαζικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά)
• Εκμάθηση βασικών αρχών θετικής συμπεριφοράς και δεοντολογίας από το παιδί μέσα στο σχολείο τόσο απέναντι στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς όσο και στους συμμαθητές τους.
• Σαφής εσωτερικός κανονισμός του σχολείου σε θέματα πειθαρχίας και σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου με αναλυτική επεξήγηση στους μαθητές των κανόνων ορθής συμπεριφοράς ώστε να γίνει απόλυτα κατανοητός ο κανονισμός αυτός και να μην γίνονται παρεκτροπές και παρανοήσεις.
• Διαμόρφωση ενός πλαισίου ορίων συμπεριφοράς που να διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις στην οικογένεια και στο σχολείο.
• Ανάδειξη πράξεων που δείχνουν τη συμβολή του σχολείου στην ενίσχυση και αντιμετώπιση οικογενειών και μαθητών που βιώνουν κοινωνικά και ψυχικά προβλήματα.
• Παιδαγωγικές παρεμβάσεις εκπαιδευτικών μέσω βιωματικών μαθησιακών δραστηριοτήτων στην τάξη.
• Ενσωμάτωση στον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου της κάθε σχολικής μονάδας δραστηριοτήτων εμπέδωσης και ανάπτυξης αρχών δημοκρατικής και ανθρωπιστικής κουλτούρας.
• Ευαισθητοποίηση και παρέμβαση των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας μέσω ποιοτικών προγραμμάτων για την διαμόρφωση αντιλήψεων που να εξυπηρετούν κοινωνικές ανάγκες και θετικά πρότυπα συμπεριφοράς.
Μεχρι τα μισα καλα το πηγες. Ενστασεις απο εκει και κατω: "Σχολή γονέων σε κάθε σχολική μονάδα και συνεχή προσπάθεια από πλευράς διεύθυνσης σχολείου ο θεσμός αυτός να αποκτήσει μαζικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά". Ποιας διευθυνσης; ειναι ευθυνη ενος; Απο "πλευρας συλλογου διδασκοντων" επρεπε να γραψεις. Πολλα διαβαζουμε εδω μεσα για το ποσο ισος μεταξυ ισων ειναι ο διευθυντης. Στις εξουσιες ομως δυστυχως απο οτι φαινεται, γιατι στις ευθυνες μονο αυτος ξεχωριζει.
Επισης: " Σαφής εσωτερικός κανονισμός του σχολείου σε θέματα πειθαρχίας". και "Διαμόρφωση ενός πλαισίου ορίων συμπεριφοράς ". Αλλιως τι; Δεν αναφερεις τιποτε για πλαισιο συνεπειων-ποινων. Ουτε εσυ, ουτε ο συντακτης του "συμβολαιου τιμης". Τυχαιο; Δε νομιζω. Κανενας δεν μπορει να επιβαλλει καμια απολυτως συνεπεια-ποινη σε μαθητη στην α/θμια εκπαιδευση (χωρις τουλαχιστον να ερθει την επομενη ημερα ο κακοβουλος γονεας να κανει ανω κατω το σχολειο υβριζοντας και απειλωντας). Αυτη η κακοδαιμονια του συστηματος στην α/θμια πότε θα αλλαξει; Πότε θα μπορουν τα οργανα διοικησης του σχολειου (διευθυντης και συλλογος διδασκοντων) να επιβαλλουν (τις οποιες) ποινες; Δεν αρκουν δυστυχως μονο τα παρακατω αναγραφομενα (παρεμβασεις, ευαισθητοποιηση, κ,α,), αυτα ειναι για την προληψη. Δυστυχως απο ενα σημειο και μετα, σε ελαχιστες, διακεκριμενες περιπτωσεις, πρεπει να υπαρχει και η καταστολη, οσο ασχημα και αν ηχει αυτη η λεξη (για τους πολυ ευαισθητους, ας χρησιμοποιηθει η εκφραση "αποτρεπτικο πλαισιο").