Οι προτάσεις της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για τη διαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών- Κριτική Θεώρηση

Του Κώστα Ανθόπουλου
Μέλους του Δ.Σ. Α’ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία καθηγητής Αντώνης Λιάκος, με αφορμή τη δημοσιοποίηση των προτάσεων της Επιτροπής για το ζήτημα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, παρομοίασε εύστοχα τον εκπαιδευτικό με τον γιατρό, τον δικηγόρο και τον τεχνικό που διαρκώς πρέπει να επικαιροποιεί τις γνώσεις του, ενώ παράλληλα τόνισε την ανάγκη δημιουργίας Κοινοτήτων Μάθησης με πολλούς τρόπους ( βιωματικούς, εξ’ αποστάσεως, με μαθήματα, με διαλέξεις) οι οποίες θα προσανατολίζονται τόσο προς τις ανάγκες του σχολείου όσο και του δασκάλου.

Με άλλα λόγια έθεσε το ζήτημα της αναγκαιότητας της διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, των στόχων, των σκοπών, των μορφών καθώς και της μεθοδολογίας  υλοποίησης ενός τόσο σημαντικού εγχειρήματος. Η Επιτροπή, ύστερα από εσωτερική διαβούλευση και επεξεργασία,  κατέληξε σε μια σειρά θέσεις και προτάσεις που προκαλούν το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας που χρήζουν όμως κριτικής προσέγγισης.

Συνοπτικά προτείνονται οι ακόλουθες μορφές επιμόρφωσης :

•    Υποχρεωτική εισαγωγική επιμόρφωση διετούς διάρκειας κατά την οποία ο/η εκπαιδευτικός θα βρίσκεται σε καθεστώς δόκιμου εκπαιδευτικού, διαδικασία που προβλέπεται κι από το Ν. 3848/2010. Συνεπώς από αυτήν την πρόταση δεν προκύπτει αναθεώρηση του υφιστάμενου πλαισίου και ούτε διαμορφώνεται μια νέα πρακτική στο πεδίο αυτό.

•    Ενδοσχολική επιμόρφωση για την υλοποίηση προγραμμάτων τα οποία θα προσδιορίζονται από τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών  και θα δίνουν έμφαση σε θέματα που οι ίδιοι κρίνουν σημαντικά για την επιστημονική και επαγγελματική τους κατάρτιση. Κι αυτή όμως η μορφή επιμόρφωσης έχει θεσπιστεί εδώ και αρκετά χρόνια αλλά για ποικίλους λόγους έχει ατονήσει και σε αρκετές περιπτώσεις έχει περιστασιακό και  επιφανειακό χαρακτήρα.

Σε ότι αφορά τη μεθοδολογία που θα έχουν τόσο η εισαγωγική όσο και  η ενδοσχολική επιμόρφωση, προτείνεται να ακολουθηθεί ένα μεικτό σχήμα εξ’ αποστάσεως και δια ζώσης, διαμορφωμένο με βάση τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Ενώ, σε ότι αφορά τις αρχές της επιμόρφωσης, υποστηρίζεται ότι η επιμορφωτική διαδικασία είναι επιβεβλημένο να διακρίνεται από ευελιξία και να στηρίζεται στην παραδοχή ότι οι ανάγκες των εκπαιδευτικών αλλάζουν μέσα στον χρόνο.

Η διαφοροποίηση των προτάσεων της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για το ζήτημα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε σχέση με την υφιστάμενη επιμορφωτική πολιτική αφορά κυρίως την πρόβλεψη:

•    Πιστοποίησης των διαδικασιών επιμόρφωσης με βάση συγκεκριμένες διαδικασίες που θα παρέχεται από κατάλληλο φορέα με την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας.

•     Κατοχύρωσης της συμβολής της επιμόρφωσης στην επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών μέσω της μοριοδότησης

•    Δημιουργίας Κοινοτήτων Μάθησης και Πρακτικής στο επίπεδο σχολικής μονάδας ή ομάδας σχολείων που θα αναλαμβάνει την υποστήριξη, τον συντονισμό και την εφαρμογή επιμορφωτικών προγραμμάτων με κύρια επιδίωξη την απομάκρυνση των εκπαιδευτικών από την περιχαράκωση στο γνωστικό τους αντικείμενο και τη διαμόρφωση ευκαιριών για αναστοχασμό.

Στο ίδιο πόρισμα είναι εμφανέστατη όμως η έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στο ρόλο και στη φυσιογνωμία της λειτουργίας των Περιφερειακών Επιμορφωτικών Κέντρων (Π.Ε.Κ.), γεγονός που προϊδεάζει και προκαλεί έντονες ανησυχίες για την πιθανή υποβάθμιση του χαρακτήρα τους ή ακόμα και την ενδεχόμενη κατάργησή τους.

Επιπλέον απουσιάζουν πτυχές της επιμορφωτικής πολιτικής που συνδέονται με θέματα οικονομικού χαρακτήρα και αφορούν τις αναγκαίες δαπάνες που απαιτούνται για την χρηματοδότησή της.

Επαναδιατυπώνονται θέσεις και προτάσεις οι οποίες και στο παρελθόν μέσα από πορίσματα επιστημονικών επιτροπών είχαν υποστηριχτεί και οι οποίες είτε δεν εφαρμόστηκαν είτε δεν είχαν συνέχεια, με αποτέλεσμα, ακόμα και σήμερα, να θεωρούνται εξίσου επικαιροποιημένες και αναγκαίες.

Επίσης, δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια ο χρόνος υλοποίησης των επιμορφωτικών προγραμμάτων και κυρίως η ένταξή τους στο υπηρεσιακό ωράριο του κάθε εκπαιδευτικού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μια σειρά από σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα και προβλήματα από τα οποία δοκιμάζεται η ελληνική κοινωνία επιβάλλει, όσοι φέρουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της επιμορφωτικής πολιτικής, να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς τη δυνατότητα να αποκτούν εφόδια με τα οποία θα είναι σε θέση να διαχειρίζονται με αποτελεσματικότητα και με παιδαγωγική επάρκεια θέματα όπως η επιθετικότητα, η βία, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, τα στερεότυπα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο σεξισμός, η νεανική παραβατικότητα, η ασφάλεια στο διαδίκτυο, η κριτική θεώρηση του ρόλου των Μ.Μ.Ε. και άλλα, τα οποία κρίνεται απαραίτητο να αποτελούν κεντρικές θεματικές ενότητες επιμορφωτικών προγραμμάτων.

Συμπερασματικά, οι προτάσεις της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ενώ διακρίνονται από σαφή διάθεση απόστασης από λανθασμένες πρακτικές του παρελθόντος και διαφοροποίησης από αναποτελεσματικές πρακτικές, στην πραγματικότητα αποτελούν συνέχεια της υφιστάμενης επιμορφωτικής πολιτικής χωρίς να της προσδίδει κάτι το ιδιαίτερα νεωτερικό.