Ο Επιστημονικός Σύμβουλος – Ερευνητής στο Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΓΣΕΕ (ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ), στη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής , για τις αλλαγές στο Λύκειο και το σύστημα πρόσβασης στα ΑΕΙ, είπε τα εξής:
Αρχικά θα ήθελα να σημειώσω, ότι όταν μιλάμε για στρατηγική, τουλάχιστον όσοι ασχολούνται ερευνητικά με τα θέματα της εκπαίδευσης και μελετούν τα νομικά κείμενα, μιλάμε για στρατηγική νομοθετημένη και όχι για κοινοβουλευτικό κρετινισμό, διότι έχει φθάσει η νομοθετημένη πια εκπαιδευτική πολιτική να έχει ένα τεράστιο εύρος σε σελίδες. Αν σε ένα μαθητή του Λυκείου λέγατε να γράψει μια εργασία με ένα συγκεκριμένο θέμα «η βελτίωση του Γενικού Λυκείου», αν υπερέβαινε τις 70 σελίδες, θα του λέγατε ότι απέχει τόσο πολύ όπου θα χάσει το στόχο, δηλαδή, θα πλατειάσει. Παρουσιάζεται, λοιπόν, το φαινόμενο στη θεσμοθετημένη, στη νομοθετημένη στρατηγική να έχουμε πλατειασμούς και ταυτόχρονα, να έχουμε αποκόμματα ή κομματάκια από άλλες νομοθεσίες οι οποίες διατηρούνται και που στην πράξη τις βλέπουμε μία - μία να έρχεται να μπαίνει επάνω στην άλλη.
Το δεύτερο στοιχείο, έχει θιχτεί ήδη νομίζω από δύο ομιλητές, είναι ο χρόνος εφαρμογής. Τα τρία χρόνια για μια αλλαγή στο Λύκειο να τα θεωρήσουμε δεδομένα, τα περισσότερα είναι αυτά που θα παραπέμψουν μέχρι τη Φινλανδία, που έκανε 20 χρόνια για να αλλάξει ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα.
Τρίτον, είναι σύστημα; Αν είναι σύστημα πρέπει να υποδείξει και ο ερευνητής, αλλά και η πολιτεία ποιος είναι ο κύριος νόμος επί του οποίου κτίζεται το σύστημα. Ακόμη ισχύει ο ν. 1566, ο κύριος νόμος επί του οποίου κτίζεται η ελληνική Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια, φυσικά δεν υπάρχει ποτέ νόμος πλαίσιο και για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το ερώτημα είναι σε επίπεδο χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής ποιο είναι το όργανο εκείνο το οποίο συνδυάζει τη στόχευση της Τριτοβάθμιας, τη στόχευσης της Δευτεροβάθμιας και τη στόχευση της Πρωτοβάθμιας σε ένα σύνολο;
Ερευνητικά και με χρονοσειρές επάνω από 15 χρόνια, αποδεικνύεται ότι τα μέρη του συστήματος κινούνται ανεξάρτητα και οριζόντια και κάθετα. Για παράδειγμα, άλλες προτεραιότητες έχει το Γυμνάσιο, άλλες έχει το Γενικό Λύκειο, αλλά και άλλες προτεραιότητες, όπως συζητήθηκε και εδώ σωστά, έχει το Γενικό Λύκειο, η Τεχνική Εκπαίδευση, αλλά και τα άλλα μέτρα - λύσεις που έχει βρει το εκπαιδευτικό σύστημα, διότι αυτό που έχει προτάξει μια άρρητη αρχή, το μάξιμουμ της πληροφορίας στην μίνιμουμ ηλικία και όποιος το καταφέρει, εκτός από τις παθογένειες που γεννούσε έπρεπε να δημιουργεί και δομές στο δημόσιο τομέα.
Άρα, οι διαδρομές ερευνητικά ποιες είναι; Από την Α’ Γυμνασίου και μετά θα χάσεις μία – δύο τάξεις αν δεν τα καταφέρεις και μετά έχεις μια εναλλακτική το Εσπερινό Δημόσιο Γυμνάσιο, το οποίο είναι μια άλλη εναλλακτική διαδρομή. Αν τελειώσεις εκείνο, μάλλον, ο δρόμος συνεχίζεται προς την τεχνική εκπαίδευση κατευθείαν, αλλά γενικώς όταν σχεδιάζουμε, αυτό το Εσπερινό δεν το λαμβάνουμε υπόψη ούτε το συνδυάζουμε με το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας. Μια αξιόλογη διαφορά μεταξύ τους είναι ότι το τελευταίο εμφανίστηκε πιο ψηφιακό και με διαφοροποιημένες τεχνικές εκπαίδευσης μάθησης, όπως ανέφερε ο κ. Χασάπης. Μπαίνουμε στο Γενικό Λύκειο, διότι εκεί έχει γίνει ήδη ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα. Το σύστημά μας κάνει τομή εκεί και στέλνει από εδώ τη μια κατεύθυνση και από εκεί την άλλη.
Ερευνητικά αποδεικνύεται ότι ακόμη και οι αλλοδαποί ή οι μετανάστες οι οποίοι είναι στην Ελλάδα, ακολουθούν το ελληνικό πρότυπο στην επιλογή, του ποια βαθμίδα θα ακολουθήσει το παιδί τους. Τα κορίτσια των αλλοδαπών πηγαίνουν στο Γενικό Λύκειο και τα αγόρια που επείγονται να βγουν γρήγορα στην αγορά εργασίας πηγαίνουν στο Τεχνικό Λύκειο. Εμείς οι ερευνητές μάθαμε από αυτή την επιλογή, ότι τελικά ο φτωχός άνθρωπος δεν είναι μόνο ότι δεν έχει χρήματα κυρίως δεν έχει χρόνο. Δεν μπορεί να περιμένει πάρα πολλά χρόνια να σπουδάσει το παιδί του, δεν έχει τη δυνατότητα να δώσει στο παιδί του τα 5 – 6 χρόνια σπουδών, πρέπει αμέσως να τελειώσει κάτι. Εκεί είδαμε ότι τελικά οι μεγάλες κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες δεν είναι πια ο πλούσιος και ο φτωχός, όχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά είναι και αυτός που έχει δύο γονείς και αυτός που έχει έναν - οι μονογονεϊκές οικογένειες, αυτός που έχει μορφωμένο γονιό και αυτός που δεν έχει, αυτός που έχει την υγεία του και αυτός που την έχει χάσει. Παράμετρος, τα άτομα με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν θα αντιμετωπίζονται διαχρονικά με άλλο νομοθέτημα, με το ίδιο είναι.
Όλες οι συζητήσεις που κάνανε όλα τα πολιτικά πρόσωπα εννοούσαν το ρόλο του εκπαιδευτικού συστήματος, και αυτά τα παιδιά μέσα να πετυχαίνουν το στόχο του συντάγματος και τα παιδιά των αλλοδαπών που ακολουθούν την ελληνική εκπαίδευση, με γνωστό το πρόβλημα της γλωσσικής δυσκολίας ή και της πολιτιστικής υστέρησης. Αυτά είναι δεδομένα.
Αυτά τα ελέγχουμε πάρα πολλές φορές με πολύ απλά ερωτήματα. Ερώτημα πρώτο και αφορά και τη διοίκηση του Υπουργείου διαχρονικά: Ποια είναι η κοντινή βαθμίδα του γυμνασίου; Η αυθόρμητη απάντηση είναι το λύκειο.
Λάθος, είναι το δημοτικό γιατί ανήκουν και τα δύο στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Άλλο στρατηγικό σχεδιασμό έχει το γενικό λύκειο ως βαθμίδα επιλογής και άλλη το γυμνάσιο που είναι κοντά στο δημοτικό. Ναι, αλλά έχει καθηγητές και δεν έχει δασκάλους. Αυτό είναι που ακόμα το ενώνει. Ακόμα! Η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας για το προσωπικό βλέπει μ’ αυτό το μάτι.
Υπάρχει διάκριση μεταξύ τεχνικής εκπαίδευσης και γενικού λυκείου στα άλλα θέματα; Πάρα πολύ μεγάλη. Έχω την αίσθηση ότι το τεχνικό λύκειο βγάζει πολύ κακά εκπαιδευτικά αποτελέσματα, οριακές προαγωγές και χαμένες τάξεις και μεγάλη σχολική διαρροή, γιατί προσπαθούμε και οι ίδιοι ως εκπαιδευτικοί και το κάνουμε ακαδημαϊκότερο. Έτσι το καταλαβαίνουμε. Ενώ έπρεπε να είναι επί το τεχνικότερο, πάνω στις δυνατότητες τους.
Δηλαδή, για τους κακούς; Όχι, είναι ένα άλλο λάθος στρατηγικής, δεν σημαίνει ότι είναι κακός μαθητής αυτός που πιάνει καλύτερα μέσα από το βίωμα, το εργαστήριο και το κατσαβίδι τα πράγματα, ακόμα και εάν θέλει να γίνει μηχανικός. Δηλαδή, μας λείπει στο γενικό λύκειο κάτι που να κάνουμε με τα χέρια μας και περισσεύει στο τεχνικό λύκειο κάτι που λέμε με το μυαλό μας. Αυτά τα πράγματα πρέπει να έρθουν κάποια στιγμή σε μια ισορροπία.
Το δεύτερο είναι: Δεν πρέπει να πηγαίνουν όλοι στο Πανεπιστήμιο, το ακούσαμε πάρα πολλές φορές, το έχω ακούσει και από Έλληνες Ευρωβουλευτές στην Ευρωβουλή και ρωτάω, ως ερευνητής, γιατί παρακολουθώ τον δείκτη: Η Ε.Ε., τουλάχιστον από τη Λισαβόνα και μετά, δεν έχει πει ότι ο στόχος μέχρι το 2020 είναι το πλήθος των αποφοίτων της Τριτοβάθμιας, ηλικίας 30 έως 34 χρόνων, να είναι πάνω 40%; Αυτό σημαίνει σχεδόν ένας στους δύο. Η Ελλάδα, η καημένη, το έφτασε πέρυσι και το πέρασε το 40% γι’ αυτή τη γενιά. Δηλαδή, 4 στους 15 νέοι άνθρωποι αυτή τη στιγμή, έχουν το πανεπιστημιακό χαρτί στην τσέπη τους. Αυτό στην Αττική είναι περίπου 41%, και στη Θεσσαλία, που είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση που πρέπει να την προσέξουμε - να μην πω ότι προηγείται και της Αττικής - και την κεντρική Μακεδονία, μεγάλα αστικά κέντρα.
Όταν, λοιπόν, λέμε ρίξτο τώρα και φέρτο 30% και στην τεχνική 70%, τι από τα δύο ισχύει; Να το ξέρουμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μην το ακολουθούμε άρρητα, και σε εθνικό επίπεδο. Άλλη στρατηγική θα ακολουθήσουμε για την τεχνική εκπαίδευση εάν ο στόχος είναι μειώστε το ποσοστό το οποίο θα πάει να σπουδάσει, άλλη όταν ανεβάσουμε την τεχνική εκπαίδευση, γιατί και αυτή θα βρει το δρόμο της μέσα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Εάν, όμως, πάμε εκεί, τότε όλες οι βαθμίδες από τη Δευτεροβάθμια και πάνω, να ξέρετε ότι έχουν τα καλά παιδιά, τα παραπαίδια και τα αποπαίδια. Πάρα πολλές φορές στη συζήτηση τα καλά παιδιά για την Τριτοβάθμια είναι τα Πανεπιστήμια και τα Πολυτεχνεία, τα παραπαίδια είναι τα ΤΕΙ και τα αποπαίδια – να τα πούμε μια φορά μέσα στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων - είναι οι Ακαδημίες του Εμπορικού Ναυτικού, οι Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, οι Τουριστικές Ακαδημίες, η Σχολή Χορού, οι Σχολές Θεάτρου, όλες αυτές ανήκουν στην Τριτοβάθμια. Όλες, δηλαδή, δεν ανήκουν στην μετα- Δευτεροβάθμια με Τριτοβάθμια, εμείς τις αποτυπώνουμε και η ΕΛΣΤΑΤ κατ’ έτος - πόσους έχουν, τι κάνουν κ.λπ.
Άλλο πρόβλημα υποδομών έχουν τα ΤΕΙ και τα Πανεπιστήμια και άλλο τεράστιο πρόβλημα υποδομών έχουν οι Ακαδημίες αυτές που σας περιγράφω.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ (Πρόεδρος της Επιτροπής): Συγνώμη, Σχολές Θεάτρου εννοείτε τις Δραματικές ή τις Σχολές Θεατρολογίας;
ΝΙΚΟΣ ΠΑΪΖΗΣ : Όχι τις Σχολές θεατρολογίας, τις Δραματικές. Οι άλλες είναι Πανεπιστήμια κανονικά, είναι τα καλά παιδιά. Εννοώ αυτές που βγάζουν ηθοποιούς, όμως, γιατί έχουμε κι αυτό, σχολές που μιλάνε για κάτι και είναι ανώτερες από αυτές τις σχολές που βγάζουν αυτούς που το κάνουν αυτό το κάτι. Εάν το κάνουμε για την ιατρική, θα έχουμε πρόβλημα να διαλέξουμε χειρουργό.
Το τέταρτο σημείο που θέλω να πω, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό, είναι να σκεφτούμε ότι το εθνικό μας ζήτημα είναι το σύστημα πρόσβασης να είναι αδιάβλητο, αλλά εάν πάτε να το πείτε σ’ έναν Γερμανό δεν καταλαβαίνει τι του λέτε, ούτε ένας Φιλανδός, ούτε ένας Εγγλέζος. Δεν μπορεί να διανοηθεί, δηλαδή, ότι αυτό που, επί της ουσίας, λέμε είναι ότι εάν 36 άνθρωποι, που είναι ο σύλλογος καθηγητών ενός μεγάλου λυκείου, απολύσουν με τις 36 υπογραφές τους έναν μαθητή τους, μπορεί να έχει γίνει και διαπλοκή και με ευθύνη δική μας. Κι εμείς οι ίδιοι, δηλαδή, ως εκπαιδευτικοί θα είμαστε οι πρώτοι που θα πούμε το επιχείρημα «που ξέρεις τι γίνεται;».
Αυτό το «αδιάβλητο» όμως, είναι που μας έχει βάλει σε μια «ιστορία» να ψάχνουμε τρεις λέξεις, οι οποίες δεν μπορούν να ορισθούν. Οι λέξεις ακούστηκαν και εδώ, ήταν οι λέξεις: Δίκαιο, αντικειμενικό- αξιοκρατικό, έγκυρο και φυσικά έχει πολύ μεγάλη σημασία, που για πρώτη φορά το Υπουργείο Παιδείας γυρίζει και λέει, «Φοβάμαι, πως δεν είναι τίποτα από όλα αυτά.» και υπάρχει επιχείρημα, γιατί δεν είναι τίποτα από όλα αυτά. Γιατί κανένα θέμα δεν είναι σταθμισμένο, κανένα.
Όταν πήγαμε να φτιάξουμε, δεν ξέρω αν θυμόσαστε, την τράπεζα θεμάτων, ο νόμος που ψήφισε η τότε Βουλή έλεγε «Σταθμισμένα θέματα». Σταθμισμένα είναι τα θέματα, που έχουν κατέβει και έχουν γραφτεί δοκιμαστικά πάνω σε μαθητές. Ξέρουμε από κει, ποιο ήταν «τραβηγμένο», ποιο δεν ήταν, ποιο είναι «λογικό» και πώς απέδωσαν αυτά τα πράγματα. Το άγχος, που πολύ σωστά το περιέγραψε ο κ.Δάσιος, της Κεντρικής Επιτροπής των Γενικών Εξετάσεων: « Τι θα γίνει ρε παιδιά, εάν τελικά ένα από τα θέματα αποδειχθεί- όπως έχει γίνει πάρα πολλές φορές- λάθος, τι θα γίνει αύριο, τι θα τους πούμε εμείς;
Αυτό το πρόβλημα έχει συμβεί πάρα πολλές φορές, ιδιαίτερα όταν νομοθετήθηκε και το όριο. Το «10.000 μόρια» είναι λάθος να νομοθετείται, όταν μπορείς να χρησιμοποιήσεις στατιστικό δείκτη, τον εθνικό ετήσιο μέσο όρο για παράδειγμα, για να ορίσεις τις διαφορές.
Γιατί λοιπόν έχουμε εύρος, έχουμε σύντομο χρόνο και κυρίως δεν έχουμε ταίριασμα στην πραγματικότητα της νομοθετημένης στρατηγικής;
Γιατί, μετά από τον θεωρητικό μας λόγο θα πρέπει να έρθουν οι άνθρωποι της διοίκησης και να πάρουν αυτό που κατασκευάσαμε, είτε λέγεται Πολυκλαδικό, είτε λέγεται δύο Λύκεια, είτε λέγεται ένα λύκειο και ένα πιο «κοντό» και να πάνε να το ταιριάξουνε σε όλη την Επικράτεια, σε κάθε νησί, σε κάθε απομακρυσμένη περιοχή. Εκεί είναι η μεγάλη δυσκολία, εκεί έχει αποτύχει ολόκληρο το σύστημα.
Το δεύτερο παράδοξο εμφανίζει ο δείκτης που αναγράφεται επισήμως στο «Education at a Glance» του ΟΟΣΑ πάνω από 8 χρόνια, ο δείκτης που λέει πόσοι μαθητές αντιστοιχούν στον εκπαιδευτικό. Αυτός ο δείκτης είναι σωστός, γιατί λέει ότι είναι «δείκτης επένδυσης χρόνου μάθησης». Όσο λιγότερος ο αριθμός των παιδιών, τόσο περισσότερο χρόνο μάθησης επενδύει το σύστημα, διά του καθηγητή, πάνω στο παιδί. Το αναφέρει ως σημαντικό παράγοντα, γιατί είναι κριτήριο γονέων να επιλέξουν σχολείο- αν θα πάει το παιδί τους σε ένα σχολείο που το τμήμα είναι 27 άτομα, από ένα άλλο που είναι 20 άτομα, θεωρώντας ότι αυτό είναι καλύτερο. Το παράδοξο είναι στη χώρα μας, ότι τα ιδιωτικά σχολεία, τα οποία έχουν και δίδακτρα, έχουν υψηλότερη αναλογία από ότι έχει το δημόσιο σχολείο.
Σε ποιες βαθμίδες;
Και στην προσχολική βαθμίδα, όμως επειδή είναι «brand name», θα πρέπει να πάμε «εκεί» και το δημόσιο δεν έχει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αν όμως πάμε στην Γαύδο, μέχρι και ο εκάστοτε Πρωθυπουργός της χώρας δεσμεύεται: « Πέντε παιδάκια και μια δασκάλα», μας χαλάει τον εθνικό δείκτη, αλλά δεν θα αδειάσουμε και τα νησιά μας από αυτή την ιστορία.
Είναι έτσι ή δεν είναι;
Αυτό το ταίριασμα στην πραγματικότητα, πολλές φορές κάτω από την πίεση των Μέσων και της έλλειψης χρόνου δεν γίνεται ποτέ και τα αποτελέσματα τα βλέπουμε μετά.
Πριν τρία χρόνια, όταν ανακοινώθηκε ότι θα καταργηθούν όλοι οι αναπληρωτές, εμείς είχαμε μετρήσει ότι είναι 11.000. Σωστά εκτιμάται ότι έχουμε φτάσει στις 22.000 σαν ανάγκες, αλλά ουσιαστικά ξέραμε από τότε, ότι «αυτό» αποκλείεται να συμβεί. Έτσι και φύγουν 11.000 άνθρωποι μέσα από την Εκπαίδευση, «κατέβασε ρολά» το σύστημα.
Το τελευταίο ερώτημα που έχει να απαντήσει το «καημένο», το Ι.Ε.Π., γιατί εκεί θα καταλήξουν όλα αυτά τα κείμενα είναι: Διάλεξε λύση. Σοκ και δέος για μεγάλη αλλαγή, σύντομα; Το υπαινίχθηκε ο Δημήτρης Χασάπης, ότι «έτσι που έχει γίνει κατάσταση δεν πάει με ημίμετρα».
Επίσης, αφού το σύστημα εξακολουθεί και κρατάει τους δεσμούς και αλλάζει σιγά - σιγά στη μια μεριά, θα πρέπει να το έχεις μελετήσει σωστά, να το ακολουθεί.
Δεύτερον, εάν αυτή η μελέτη δεν γίνει που είναι μια λογική «χάους», την υπαινίχθη, ο κ. Δάσιος, διότι ουσιαστικά ενώ θέλεις να μειώσεις την ύλη, τελικά καταφέρνεις και κάνεις πιο δύσκολα τα θέματα, γιατί την περιορίζεις και δεν μπορείς να βρεις άλλο τρόπο, δεν εμπιστεύεσαι το portfolio, δεν εμπιστεύεσαι το γράμμα, που οι απόφοιτοι Εγγλέζοι γράφουν στο Πανεπιστήμιο τους, για να πουν, γιατί θέλουν να σπουδάσουν εκεί. Δεν εμπιστεύεσαι δύο συστατικές επιστολές, τυχαίων δασκάλων, αλλά μαθηματικών, φιλολόγων, επιστημόνων, που γράφουν στο ξένο Πανεπιστήμιο. Το έχω γράψει τρεις φορές και μου απάντησε μετά από τέσσερα χρόνια, ότι «σας ανακοινώνουμε, κύριε, ότι αυτός που συστήσατε ολοκλήρωσε με επιτυχία τις σπουδές του». Το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου απαντάει σε ένα μαθηματικό, σ' ένα ιδιωτικό σχολείο στον Πειραιά.
Αυτό είναι η επιστημονική κοινότητα.
Ναι, έχουμε ανάγκη την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, κυρίως, την ενδυνάμωσή τους, γιατί πρέπει να τους πούμε για το παιδαγωγικό πλαίσιο, για τη δικιά μας την ευθύνη και ότι αν αποφασίσουμε μόνοι μας, όχι απέναντι, ότι θα διασφαλίσουμε το σύστημα της ποιότητας, ώστε κάθε τίτλος έχει την υπογραφή του ανθρώπου, που έχει ο ορκιστεί και πήρε τον τίτλο στο Πανεπιστήμιο, να έχει ισχύει όρκο, με όλων την ευθύνη και των συνδικάτων και των κομμάτων και της Βουλής, τότε, ναι, θα έχουμε να κάνει ένα αδιάβλητο και κατοχυρωμένο σύστημα, το οποίο θα είναι και πιο ποιοτικό.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ
Συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται και διαγράφονται. Επίσης δεν επιτρέπεται στα σχόλια να αναγράφονται links τα οποία διαγράφονται. Το esos δεν φέρει ευθύνη για τα επώνυμα ή ανώνυμα σχόλια που φιλοξενεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών, επικοινωνήστε μέσω της φόρμας επικοινωνίας έτσι ώστε να αφαιρεθεί.