Γράφει η Μαργαρίτα Γερούκη , Σχολική Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Ο Γιώργος είναι μαθητής της Γ’ Λυκείου σε μια μικρή πόλη κάπου στην ηπειρωτική Ελλάδα. Όπως χιλιάδες άλλοι συμμαθητές και συμμαθήτριές του αυτή τη στιγμή προετοιμάζεται για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Έχει όνειρα. Θέλει να περάσει στη Φιλοσοφική. Κάτι παραπάνω, ο Γιώργος θέλει να γίνει Φιλόσοφος. Μιλήσαμε στο τηλέφωνο με αφορμή μια επιστολή του προς τον πολιτικό φορέα που ανήκω. Την ίδια επιστολή μου είπε ότι θα στείλει και στον Υπουργό Παιδείας μετά το Πάσχα. Πρέπει να καταλάβουν, μου είπε, ότι δεν σκεφτόμαστε όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο, αυτό δε σημαίνει ότι δε σκεφτόμαστε!
Ο Γιώργος είναι ένα νέο παιδί με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) σε συνδυασμό με Δυσλεξία. Δυσκολίες που καθόλου δε βοηθούν την ένταξή του και την ισότιμη συμμετοχή του στην εκπαιδευτική καθημερινότητα μιας τυπικής ελληνικής τάξης. Δυσκολίες που οι ειδικοί λένε ότι οφείλονται σε διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η δυσλεξία μπορεί να τον δυσκολεύει στην αποκωδικοποίηση ενός γραπτού κειμένου ή στη σαφή γραπτή αποτύπωση του δικού του λόγου. Η ελλειμματική προσοχή τον δυσκολεύει να συγκεντρωθεί στη μελέτη και τις σχολικές εργασίες, όχι ότι δεν μπορεί να τις καταλάβει. Έτσι όμως χρειάζεται περισσότερη ενέργεια και χρόνο για την ολοκλήρωσή τους. Δηλαδή κουράζεται πολύ περισσότερο και αποδίδει λιγότερο όταν δεν λάβουν οι εκπαιδευτικοί υπόψη αυτή την παράμετρο κατά την ανάθεση εργασιών. Επίσης, η δική του προσπάθεια να καλύψει την ύλη των εξετάσεων, ακόμη και με την προφορική εξέταση, είναι πολύ πιο επίπονη από άλλων παιδιών με τους ίδιους στόχους και κίνητρα.
Σύμφωνα με στοιχεία, περίπου 6% - 8% του μαθητικού μας πληθυσμού έχει διαπιστωμένες Ειδικές Διαταραχές της Μάθησης (ΕΔΜ). Τα παιδιά αυτά έχοντας φυσιολογικό και αρκετές φορές ανώτερο, νοητικό δείκτη, παρουσιάζουν στο σχολείο μια εικόνα που ουσιαστικά τα αδικεί. Ακόμη περισσότερο σε βάθος χρόνου και με την εμπειρία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που δεν αντιλαμβάνεται τις ανάγκες και τις δυνατότητές τους, πολλά από τα παιδιά αυτά, ειδικά χωρίς την ουσιαστική στήριξη της οικογένειας, είναι εύκολο να αποθαρρυνθούν και να εγκαταλείψουν, ή να υιοθετήσουν αρνητικές συμπεριφορές απέναντι στον εαυτό τους ή/και τους άλλους.
Η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια της Ειδικής Αγωγής και η έννοια της Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης είναι ένδειξη μιας επιστημονικά ενημερωμένης, προοδευμένης, ανθρωπιστικής κοινωνίας που έχει ως στόχο να αξιοποιήσει τα ταλέντα και τις δυνατότητες όλων των μελών της και να φροντίσει ώστε ο κάθε νέος άνθρωπος να έχει τις ίδιες ευκαιρίες ανάπτυξης. Αυτό όμως δεν πρέπει να εξαντλείται στη λειτουργία τμημάτων ένταξης και στην πρόσληψη εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης.
Είναι απαραίτητο όλοι οι εκπαιδευτικοί, ανεξάρτητα από βαθμίδα και ειδικότητα, να έχουν επαρκείς, πιστοποιημένες, γνώσεις σε θέματα ΕΔΜ. Παράλληλα η πολιτεία να εξασφαλίζει τη συστηματική επιμόρφωση και επικαιροποίηση των γνώσεων αυτών. Αναγκαία θεωρείται η σταθερή στελέχωση των μονάδων Διάγνωσης και Διαφοροδιάγνωσης (ΚΕΔΔΥ) αλλά επίσης η συστηματική, υποχρεωτική ενημέρωση και υποστήριξη ολόκληρης της οικογένειας, με ειδικά προγράμματα συμβουλευτικής, καθώς αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην επιτυχία των παιδιών με ΕΔΜ. Θα πρέπει να επανεξετάσουμε τον τρόπο που παρουσιάζεται και οργανώνεται η ύλη αλλά και το περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων, από το δημοτικό μέχρι και το λύκειο. Παράγοντες όπως: το μέγεθος της γραμματοσειράς, το πλήθος των εικόνων, οι εναλλαγές χρωμάτων, εικόνων, πλαισίων κλπ. συχνά δημιουργούν σύγχυση και δυσκολία κατανόησης στους μαθητές και μαθήτριες με ΕΔΜ. Θα μπορούσε, επίσης, με την αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων να δημιουργηθεί κατάλληλο οπτικοακουστικό υλικό που καλύπτει την ύλη των μαθημάτων.
Η προφορική εξέταση σίγουρα λειτουργεί βοηθητικά, αλλά δε θα πρέπει να αποτελεί και πανάκεια. Θα πρέπει ταυτόχρονα να εξεταστούν θέματα όπως το χρονικό περιθώριο της εξέτασης αλλά και ο όγκος της εξεταζόμενης ύλης. Αναγκαίο τέλος είναι να διδάξουμε τρόπους και να δημιουργήσουμε ευκαιρίες στους μαθητές με ΕΔΜ ώστε να μπορούν να παρουσιάσουν τα μαθησιακά αποτελέσματα της προσπάθειάς τους με τρόπο που συνάδει με τις ιδιαιτερότητες και τα ταλέντα τους. Ο ρόλος της ακαδημαϊκής κοινότητας είναι πολύ σοβαρός γιατί στους κόλπους της θα βρεθούν τα εργαλεία που υποστηρίζουν τέτοιες αλλαγές.
Αν όλοι ανατριχιάζουμε στην ιδέα ενός εκπαιδευτικού συστήματος που παρομοιάζεται με το κρεβάτι του Προκρούστη τότε θα πρέπει πολύ σοβαρά να ξεκινήσουμε τη συζήτηση για ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο που σκεφτόμαστε. Τα μεγάλα βήματα στην τέχνη και στην επιστήμη έγιναν από ανθρώπους ή από ομάδες «διαφορετικές». Είναι η διαφορετικότητα που φέρνει τις αλλαγές. Η αποδοχή στη διαφορετικότητα όμως περνάει απαραίτητα από την κατανόησή της και αυτό θα πρέπει να γίνει ο στόχος κάθε Υπουργού Παιδείας.
Σε κάθε περίπτωση ο Γιώργος και κάθε παιδί σα το Γιώργο με την πίστη, την επιμονή και την αισιοδοξία του μπορεί να γίνει το καλύτερο παράδειγμα για όλους.
Πολύ σωστά όλα αυτά. Δεν ξέρω βέβαια με πόσα τέτοια παιδιά έχετε εργαστεί μέσα σε πραγματικές συνθήκες τάξεις γιατί από την όχθη τα λέω και εγώ.