Του Κώστα Ανθόπουλου
Μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Α΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Θεσσαλονίκης
Την τελευταία εικοσαετία όλες οι νομοθετικές ρυθμίσεις από πλευράς υπουργείου Παιδείας σχετικά με τα κριτήρια επιλογής Στελεχών Εκπαίδευσης προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις και αμφισβητήσεις, τόσο από την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα όσο και από τις εκπαιδευτικές οργανώσεις.
Κι αυτό γιατί:
α) Μετά από κάθε κυβερνητική αλλαγή μεταβάλλονταν ριζικά τα κριτήρια επιλογής Στελεχών Εκπαίδευσης με τρόπο που να εξυπηρετούνται σκοπιμότητες μικροπολιτικού χαρακτήρα.
β) Απουσίαζε οποιασδήποτε μορφής αξιολόγησης και αποτίμησης του παραγόμενου διοικητικού έργου του Στελέχους Εκπαίδευσης.
γ) Υπήρχε αποσύνδεση της διαδικασίας επιλογής από τη σαφή περιγραφή της διοικητικής θέσης, των αρμοδιοτήτων, των ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνταν από τους υποψήφιους.
Όλα τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαμορφώνεται στο εσωτερικό της εκπαιδευτικής κοινότητας η αντίληψη ότι η αξία των υποψηφίων για κάθε θέση διοίκησης ταυτίζεται με την αξία των συγκεκριμένων τίτλων που διαθέτουν. Για τον λόγο αυτό, από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, από το Υπουργείο Παιδείας σταδιακά επιχειρήθηκε να τροποποιηθούν τα κριτήρια επιλογής των Στελεχών Εκπαίδευσης στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των ακαδημαϊκών και επιστημονικών κριτηρίων. Όμως αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι τα συστήματα αυτά κατέδειξαν πως η αντικειμενικότητα των μετρήσιμων κριτηρίων δεν εξασφαλίζει και αξιοκρατία.
Όπως πολύ εύστοχα έχει υποστηρίξει ο θεωρητικός της Διοίκησης της Εκπαίδευσης, Ιωάννης Κατσαρός, στο Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου, «…είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, στελέχη με ενισχυμένο προφίλ ακαδημαϊκών τίτλων και επομένως υψηλή μοριοδότηση, να παρουσιάζονται αδύναμοι και αναποτελεσματικοί στο έργο το οποίο αναλαμβάνουν…
Η τάση κάθε εκπαιδευτικού να αναζητά τρόπους ενίσχυσης των ακαδημαϊκών του προσόντων για την εξασφάλιση των απαραίτητων μορίων, τον οδηγεί πολλές φορές στην υποβάθμιση των υγιών κινήτρων που άπτονται μιας ιδιαίτερης κλίσης ή μιας επιθυμίας ουσιαστικής επαγγελματικής ανάπτυξης. Επίσης αποσπά την προσοχή του από τα κύρια καθήκοντά του και τις επιδιώξεις του που έχουν σχέση με την παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου…».
Πέραν των προαναφερόμενων τίτλων σπουδών και της συνακόλουθης μοριοδότησής τους, η αποτελεσματική άσκηση ηγετικής συμπεριφοράς, σύμφωνα με τον Καθηγητή Δημήτρη Μπουραντά προϋποθέτει και τις ανάλογες ηγετικές διοικητικές ικανότητες όπως για παράδειγμα α) την άσκηση του ρόλου της “παρακίνησης“ των εργαζομένων, β) την ικανότητα δημιουργικής λήψης αποφάσεων, διαχείρισης κρίσεων και επίλυσης προβλημάτων, γ) την ικανότητα διαπροσωπικής επικοινωνίας και διαπραγμάτευσης.
Κατά συνέπεια όλες οι παραπάνω αναγκαίες δεξιότητες για την διοίκηση μιας σχολικής μονάδας δεν αποτιμώνται σε μόρια αλλά αναδύονται στο πεδίο της μάχιμης διοικητικής πράξης, και για αυτό το λόγο ανακύπτει και το πολυσύνθετο ζήτημα της αναντιστοιχίας των τυπικών προσόντων με την αποδοτικότητα στο διοικητικό έργο.
Με βάση όλα τα παραπάνω , ένα σύστημα επιλογής Στελεχών Εκπαίδευσης, για να έχει μια ολοκληρωμένη διάσταση πρέπει να περιλαμβάνει:
Α) Αντικειμενικά κριτήρια που να αναφέρονται σε όλο το φάσμα της επιστημονικής κατάρτισης και επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού, σε συνδυασμό με την άσκηση διοικητικών καθηκόντων και προϋπηρεσίας.
Β) Αξιολόγηση της αποδοτικότητας και των δεξιοτήτων στην άσκηση διοικητικού έργου των Στελεχών Διοίκησης από συλλογικά όργανα που να απαρτίζονται από μέλη που διαθέτουν εμπειρία και γνώση της Επιστήμης της Διοίκησης Εκπαίδευσης.
Γ) Τεκμηριωμένη εκτίμηση του διοικητικού έργου των Στελεχών Εκπαίδευσης από εμπλεκόμενους φορείς στη λογική του κοινωνικού ελέγχου (Σύλλογοι Διδασκόντων, Σύλλογοι Γονέων, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.λ.π.) και λογοδοσίας σε συγκεκριμένους τομείς, με στόχο τον εντοπισμό αδυναμιών και κατεύθυνση τη λήψη διορθωτικών παρεμβάσεων για την αλλαγή στάσεων, πρακτικών και συμπεριφορών.
Δ) Σύσταση Σχολής Διοίκησης Εκπαίδευσης, διάρκειας φοίτησης ενός έτους, με εφαρμογή προγραμμάτων τόσο διά ζώσης όσο και εξ αποστάσεως, στις έδρες των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, με την τεχνική και επιστημονική υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης.
Ε) Θεσμοθέτηση προγραμμάτων, σύντομης διάρκειας εισαγωγικής και περιοδικής επιμόρφωσης, για όσα Στελέχη κάθε φορά επιλέγονται σε θέσεις ευθύνης διοίκησης.
Αρθρογραφείτε τακτικά στο εσος και είστε πολλά χρόνια συνδικαλιστής.Την άποψη σας όμως για την απόφαση του ΣτΕ την άμεση εφαρμογή της ,την ψηφοφορία ,την ακυρότητα των διευθυτων σχολείων και διευθυντών εκπαιδευσης δεν την εκφράσατε.Γιατί τα γραφόμενα σας είναι αντιθετα με ψηφοφορίες γιατί τι να κάνεις ένα πτυχιο σχολής διοικησης αν δεν σε ψηφισουν;Τι σχέση έχει η διοίκηση με την ψηφοφορία ή την έκραση γνώμης των δασκάλων;Μήπως κάνω λάθος;Γράψυε ένα άρθρο για αυτό.