Ανοικτή Επιστολή: Ενόψει της δημιουργίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

(Απάντηση στην επιστολή του Δρ Α. Πολίτη, μέρος β')

Μετά την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής για το 2017-18,
το τμήμα Φωτογραφίας που σύμφωνα με τα γραφόμενά σας "δεν μπορεί να έχει μέλλον και προοπτική, ούτε πρέπει να υπάρχει για να κάνει τέχνη για τη τέχνη", έπιασε τα 13148 μόρια.

Την ίδια χρονιά, που
1. κανένα τμήμα του Παν. Αιγαίου δεν έχει τόσα μόρια ως βάση εισαγωγής.
2. κανένα τμήμα του Ιονίου Παν. (πλην του 'Μετάφρασης' λόγω ειδικών μαθημάτων) δεν έχει τόσα μόρια ως βάση.
3. Αρκετά τμήματα του ΕΚΠΑ έχουν χαμηλότερη βάση (Γεωλογία & Περιβάλλον, Γαλλική φιλολογία, Μουσικών σπουδών, Οικονομικών επιστημών κ.α.)
4. Τμήματα εγκαθιδρυμένων γνωστικών αντικειμένων -όπως Θεατρικών σπουδών (Πάτρας, Ναυπλίου) , Φιλοσοφικών και κοινωνικών σπουδών (Ρέθυμνο), Διεθνών & Ευρωπαικών σπουδών (ΑΣΟΕ),
Στατιστικής (Παν. Πειραιώς) κ.α . - έχουν χαμηλότερη βάση εισαγωγής.

Η δυναμική που έχει αναπτύξει το τμήμα Φωτογραφίας του ΤΕΙ Αθήνας, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά από την πολιτεία. Οι λόγοι που το οδήγησαν σε αυτά τα μόρια είναι συνδυασμός της εξαιρετικής δουλειάς που παράγεται σε αυτό από την ίδρυσή του και η επιταχυνόμενη ανάγκη της εποχής για το γνωστικό αυτό αντικείμενο.

Τα όποια σχέδια συμπύνκνωσης του αντικειμένου αυτού σε κατεύθυνση σπουδών ενός άλλου τμήματος θα επιφέρουν σοβαρό γνωστικό κενό στις εκπαιδευτικές ανάγκες της χώρας μας.

Αγαπητέ Δρ Α. Πολίτη,

Με μια σύντομη ματιά στα στοιχεία του βιογραφικού σας μπορεί να διαφανεί οτι η επιχειρηματολογία σας έχει εμποτιστεί από μια θεώρηση του ακαδημαικού αντικειμένου της Φωτογραφίας ως μέσου τεχνολογίας & μόνο.
Ελπίζω να είναι απλά μια αθώα προτίμηση στην τεχνολογία σε συνδυασμό με μη γνώση του γνωστικού αντικειμένου στο οποίο προσπαθείτε να αρθρώσετε άποψη.
Ωστόσο η μεροληψία και η ημιμάθεια φαίνεται να μην είναι το κύριο χαρακτηριστικό μέλημα στη συγγραφή του παραπάνω άρθρου-απάντηση στα επιχειρήματα του Χ. Πρέσσα. Θεωρώ πως η πρότασή σας ως προς το πρόγραμμα σπουδών που προτείνετε, καλύπτει ικανοποιητικά το δικό σας επαγγελματικό προφίλ.

Σχετικά με τα επιχειρήματά σας, αντιπαραθέτω συνοπτικά τα εξής:

A. Στα ενυπάρχοντα τμήματα ΤΕΙ & ΑΕΙ υπάρχουν μονάχα κάποια επιμέρους μαθήματα Φωτογραφίας, τα οποία προσπαθούν να δώσουν στους φοιτητές κάποιες βασικές γνώσεις του εξαιρετικά σημαντικού τη σημερινή εποχή αυτού
αντικειμένου. Κανένα από τα παραπάνω τμήματα δεν καλύπτει σφαιρικά το αντικείμενο, μήτε επαγγελματικά μήτε γνωσιολογικά. *(μπορώ να παραθέσω ονομαστικά ένα προς ένα τα μαθήματα και τα τμήματα, αν μου ζητηθεί από αρμόδιο φορέα).

B. Η μη εξέταση ειδικών μαθημάτων ισχύει για το σύνολο σχεδόν (πλην ελάχιστων) τμημάτων ΑΕΙ & ΤΕΙ. Η πρώτευση από όλα τα γνωστικά αντικείμενα, και μάλιστα με διαφορά, της ζήτησης του συγκεκριμένου τμήματος, αντανακλά μονάχα τους λόγους προτίμησής του. Το γεγονός πως τα μόρια εισαγωγής σε αυτό μάλιστα δεν είναι τα υψηλότερα όλων των τμημάτων, το καθιστά απλά αυτό που η αγορά ονομάζει "best value for money". Το ότι υπάρχει η ferrari δεν εμπόδισε το ford focus να έρθει πρώτο σε πωλήσεις, και τελικά χρήσιμο προιόν για την κοινωνία.

Γ. Το πως και πόσο θα ωφεληθούν οι υφιστάμενες επιχειρήσεις από τον απόφοιτό του τμήματος είναι στην κρίση τους να το διακρίνουν. Θα ήταν οπισθοδρόμηση να λείψει από την σύγχρονη αγορά ο ειδικευμένος σε θέματα φωτογραφικής εικόνας (που καθιστά τη βάση για ένα σύνολο τύπων εικόνας).

Δεν γνωρίζω πόσα τμήματα Τεχν. Γραφ. Τεχνών υπάρχουν στην Ευρώπη (70 περίπου ισχυρίζεστε), αλλά να καταθέσω πως μονάχα στο Ηνωμένο Βασίλειο (του οποίου το εκπαιδευτικό σύστημα τυγχάνει να έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το δικό μας) λειτουργούν περισσότερα από 100 με βασική ή και μόνη θεματική τη Φωτογραφία σε πτυχιακό επίπεδο (ΒΑ) σε κολλέγια και πανεπιστήμια, και περισσότερα από 55 σε μεταπτυχιακό επίπεδο (ΜΑ).

Δ. Οι υπέρμαχοι του σκεπτικού της εισαγωγή μαθημάτων γενικής παιδείας στα τμήματα (πχ επιχειρηματικότητα κ.α.) θα ήταν χρήσιμο κάποτε να αναρωτηθούν ως προς το τι είδους αποφοίτους παράγει αυτή η λογική της επιφανειακής σύντομης επιμόρφωσης σε πολλαπλά αντικείμενα, αντί εμβάθυνσης σε ένα. Προς παράδειγμα αναφέρω το πείραμα-πρόγραμμα "BA in Multimedia Journalism" σε Βρεττανικό πανεπιστήμιο, όπου μετά απο 3 χρόνια σπουδών ο απόφοιτος υποτίθεται πως ξέρει να κάνει όλα όσα ένα συνεργείο ΜΜΕ (ήχο, εικόνα, συγγραφή, μονταζ, έρευνα, συνεντευξεις κ.α). Το πρόγραμμα αυτό μετονομάστηκε/αναθεωρήθηκε μετά από λίγα χρόνια εμφάνισής του, ως ανεδαφικό.

Ε. Καλώς να ορίσει οποιοδήποτε νέο Πανεπιστήμιο. Δίχως την καταστροφή/θυσία σημαντικών όμως δομών.

Ο κύριος (η κυρία) "Απορών#2" καίγεται να συνεισφέρει στη συζήτηση (εντελώς αδιάβαστος/στη όμως ) με μια αύρα, πως να το περιγράψω ... εκδικητικού φθόνου;
Οι προθέσεις του, όπως και του κύριου (η κυρίας) ΣΦΓ είναι απόλυτα διάφανες.

Με 15 μέλη ΔΕΠ, φτάνετε για τομέας τμήματος και για όχι αυτοδύναμο πανεπιστημιακό τμήμα.
Το οφίτσια όμως είναι πάντα γλυκά...

Κύριε ΣΦΓ,
Δεν ξέρετε τι σας γίνεται, γιατί μπαίνετε στον κόπο;

Δυστυχώς κάποια τμήματα των ΤΕΙ, ακαδημαϊκά, ανήκουν περισσότερο στην επαγγελματική εκπαίδευση και λιγότερο έως καθολου στην πανεπιστημιακή. Κάλλιστα το αντικείμενο του συγκεκριμένου τμήματος θα μπορούσε να θεραπευτεί μέσα από ένα 2ετές πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης καθώς στερείται ακαδημαϊκότητας. Δεν είναι κακό κάτι να μην είναι ακαδημαϊκό. Τι να κάνουμε, αυτή είναι η πραγματικότητα.

Επειδή το πολυπληθέστατο αναγνωστικό κοινό του esos πρέπει να ενημερώνεται πλουραλιστικά, καλό είναι να σημειωθεί ότι από τα 15 υπηρετούντα μέλη ΕΠ (ΔΕΠ με τον νέο νόμο) στο Τμήμα Φωτογραφίας & Οπτικοακουστικών τα 14 έχουν γνωστικά αντικείμενα που είναι συναφή αποκλειστικά με τη φωτογραφία, ενώ μόνο ένα έχει αντικείμενο Εικαστική Σύνθεση & Εφαρμογή. Επομένως η συνιστώσα των Οπτικοακουστικών δεν υπάρχει σε επίπεδο μόνιμου προσωπικού.
Πώς είναι δυνατόν να σταθεί τετραετές πρόγραμμα σπουδών πανεπιστημιακού επιπέδου χωρίς διδάσκοντες με τα κατάλληλα γνωστικά αντικείμενα;

Πέραν του ανωτέρω στοιχείου, η επιστολή του κ. Πρέσσα δείχνει ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό το όραμα και οι στόχοι του νέου Πανεπιστημίου, καθώς και οι συνέργειες που απαιτούνται στο διεθνοποιημένο ακαδημαϊκό περιβάλλον του 2017. Οι περιχαρακώσεις σε δομές του παρελθόντος αποτελούν αναχρονισμό. Ο κ. Πολίτης στο σχόλιό του εμφανίζει με μεστότητα και πληρότητα τον δρόμο για το μέλλον.

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι τα τμήματα των σχολών Τεχνολογικών Εφαρμογών και Διοίκησης-Οικονομίας των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά εργάστηκαν αρμονικά και εντατικά, ετοιμάζοντας το διάδοχο σχήμα, σύμφωνα με δήλωση του κ. Βρυζίδη στο esos, ενώ τμήματα του ίδιου ΤΕΙ (Αθήνας) εμφανίζουν σχετική αλλεργία στη συνεννόηση και τη συνεργασία.

Ετσι ειναι, καποιοι βρηκαν τροπο να αποδρασουν απο τα παγια αιτηματα των ΤΕΙ δια μεσου της Πανεπιστημοποιησης. Τωρα θα υποστουν αναλογη συμπεριφορα καθως καποια τμηματα θα γινουν διετους φοιτησης.....

Διάβασα με προσοχή την επιστολή του κ. Πρέσσα. Θα σταθώ σε ορισμένα σημεία:

Α. Τόσο στα ΤΕΙ όσο και στα Πανεπιστήμια, υπάρχουν τμήματα με τα χαρακτηριστικά του Τμήματος Φωτογραφίας. Το Τμήμα αυτό όπως και πολλά άλλα, έχουν συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο το οποίο είτε μπορεί να υπηρετηθεί απο αυτόνομο Τμήμα είτε μέσα από πλήρως ανεξάρτητη και θεσμοθετημένη κατεύθυνση σε μεγαλύτερο Τμήμα. Σε κάθε περίπτωση, απο πουθενά τεκμαίρεται ότι το πρόγραμμα σπουδών του συγκεκριμένου τμήματος ( και όλων των τμημάτων που αναμένεται να συγχωνευθούν με δεδομένο ότι αποτελούν διαφορετικά διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα) θα συρρικνωθεί στο 1/3. Η διαμόρφωση ενός προγράμματος σπουδών 3 κοινών εξαμήνων και 5 εξαμήνων αυτούσιας κατεύθυνσης, οδηγεί στην πράξη στην διδασκαλία 7 εξαμήνων σπουδών μαθημάτων με μαθήματα απολύτως χρήσιμα στις τρεις κατευθύνσεις όσων δηλαδή έχουν τα τμήματα/εισαγωγικές κατευθύνσεις στα υφιστάμενα προγράμματα σπουδών των 2 ΤΕΙ, εφόσον θα υπάρχουν 8 εξάμηνα σπουδών στο νέο Τμήμα.

Β. Οι δηλώσεις στις Πανελλαδικές οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στο ότι το Τμήμα αυτό κατάργησε τις εξετάσεις στα ειδικά μαθήματα - και πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου. Το ίδιο πρέπει να γίνει στο νέο Τμήμα, δηλαδή κατάργηση των ειδικών μαθημάτων ελεύθερου και γραμμικού σχεδίου, γιατί σίγουρα δεν χρειάζονται σήμερα στην επιστήμη των γραφικών τεχνών και της συσκευασίας και στην φωτογραφία και την οπτική επικοινωνία, ενω στην γραφιστική, μπορούν θαυμάσια να ενταχθούν στο πρόγραμμα σπουδών της κατεύθυνσης.

Γ. Τα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά ενός Τμήματος προκύπτουν από πληθώρα παραμέτρων, με ορισμένες από αυτές να αποτελούν εξαιρετικά βασικές προϋποθέσεις για την εκπαιδευτική και επιστημονική βιωσιμότητα του οποιουδήποτε Τμήματος. Οι πλέον σημαντικές είναι οι ακόλουθες:

1. Nα υπάρχουν αντίστοιχα Τμήματα στην Ευρώπη
2. Να υπάρχει επαρκής αριθμός μελών Ε.Π. (και ΕΔΙΠ και Τεχνικού προσωπικού στα εργαστήρια)
3. Να υφίστανται κλάδοι και επιχειρήσεις, με αντίκρυσμα του τίτλου και του προγράμματος σπουδών, των μαθημάτων και του πτυχίου στην αγορά εργασίας με προοπτικές
4. Να υφίσταται συγκροτημένος επιστημονικός χώρος και σύγχρονα πεδία έρευνας.

Αναφερόμενος στο Τμήμα Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών που λειτουργεί από το 1974, πρέπει να πω ότι καλύπτει πλήρως τα σημεία 1, 3 και 4, δηλαδή υπάρχουν περί τα 70 τμήματα στην Ευρώπη, υφίσταται συγκροτημένος επιστημονικός χώρος και πεδία έρευνας, κλάδος και βιομηχανία καθώς και πλήρες αντίκρυσμα του πτυχίου στην αγορά εργασίας, αλλά έχει σχετικά μικρό αριθμό μελών Ε.Π. χωρίς να έχει την υπαιτιότητα γι'αυτό. Από την αλλη πλευρά, ένα άλλο τμήμα μπορεί να καλύπτει τα σημεία 1 και 2 (υπαρξη τμημάτων και προσωπικό) αλλά αν δεν καλύπτει τα σημεία 3 και 4, κατά τη γνώμη μου δεν μπορεί να έχει μέλλον και προοπτική, ούτε πρέπει να υπάρχει για να κάνει "τέχνη για τη τέχνη".

Συνεπώς, η ώσμωση με τη συγχώνευση των τριών τμημάτων μόνο καλύτερες προοπτικές μπορεί να δημιουργήσει, εφόσον συντρέξουν και οι εντελεώς απαραίτητες προϋποθέσεις της πλήρους διοικητικής θεσμοθέτησης των κατευθύνσεων, ισότιμα και ανεξάρτητα, με νέο διοικητικό πλαίσιο.

Δ. Σε κάθε περίπτωση, είναι απολύτως απαραίτητη μία πλήρης αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών με την αναμόρφωση των μαθημάτων των σχετικών επιστημών αλλά και με μαθήματα από νέα διεπιστημονικά πεδία που αναδύονται και χρειάζονται σε ένα νέο Πανεπιστημακό Τμήμα στον χώρο των γραφικών τεχνών και της οπτικής επικοινωνίας. Για παράδειγμα αναφέρω την ανάπτυξη και διαχείριση έργων, την διαχείριση και εκπόνηση μελετητικών έργων, την μεθοδολογία και τον προσανατολισμό της έρευνας, την Υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία, την τεχνολογία υλικών, τα μαθηματικά, την διοίκηση επιχειρήσεων - επιχειρηματικότητα και τα σύγχρονα επιχειρηματικά μοντέλα (κατ εξοχήν απαραίτητα σε πτυχιούχους που εργάζονται ως αυτοαπασχολούμενοι ή ως μέλη ομάδων), τα σύγχρονα ψηφιακά workflows στο χρώμα, την εικόνα, και τις πολυμεσικές εφαρμογές. Όλα αυτά ενδεικτικά, για την κατεύθυνση που θα πρέπει να έχει ένα νέο πρόγραμμα σπουδών, με μαθήματα που θα αφορούν τόσο τα τρία πρώτα κοινά εξάμηνα όσο και τα επόμενα 5 των ανεξάρτητων κατευθύνσεων.

Ε. Με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, μας δίνεται η δυνατότητα να πάμε σε ισχυρά τμήματα και σε συνέργειες οι οποίες μπορούν να επιτευχθούν σε όσα αντικείμενα έχουμε κοινά, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία μας στα γνωστικά μας αντικείμενα. Οι αποκλεισμοί του παρελθόντος και το βόλεμα ελέω σχεδίου ΑΘΗΝΑ με "πληβείους και πατρίκιους" μέσα στη σχολή Γραφικών Τεχνών, δεν μπορεί να συνεχίσουν να υπάρχουν πλέον.

Στις νές εποχές είναι απαραίτητο να σκεφτούμε διαφορετικά, με τη ματιά στο μέλλον και να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία ανάπτυξης, όσο και αν το "ξεβόλεμα" ενοχλεί.