Α. Η σοβαρότητα του εγχειρήματος ίδρυσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ιδίως μάλιστα σε μια περίοδο που οι προϋπολογισμοί των Πανεπιστημίων είναι σταθερά ελλειμματικοί, θα προϋπέθετε ως ελάχιστο αναγκαίο προαπαιτούμενο την εκπόνηση σχετικών μελετών σκοπιμότητας και βιωσιμότητας.
Β. Επιπλέον, θα έπρεπε να συνοδεύεται από ανάλυση των επιπτώσεων αφενός στην απορρόφηση των αποφοίτων του νέου Ιδρύματος από την αγορά εργασίας και αφετέρου στη λειτουργία των άλλων περιφερειακών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ.
Γ. Ωστόσο, η απουσία τέτοιων μελετών, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δυσχεραίνει την κατανόηση των αναγκών που καλούνται να θεραπεύσουν η ίδρυση ενός επιπλέον πανεπιστημίου και η ταυτόχρονη κατάργηση όλων των ΤΕΙ της Αττικής.
Τα παραπάνω τονίζει η Σύνοδος Πρυτάνεων στην απόφαση μετά την έκτακτη συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Αθήνα (σ.σ. δεν κλήθηκε ο υπ. Παιδείας), ενώ θεωρεί ότι πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση μετατροπής Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά, προϋποθέτουν την πρότερη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου ακαδημαϊκών κριτηρίων, με ιδιαίτερη έμφαση:
- στην ακαδημαϊκή ποιότητα πιστοποιημένων προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών, που αντιστοιχούν σε διεθνώς καθιερωμένα πεδία πανεπιστημιακού επιπέδου,
- στην επάρκεια εργαστηριακών και λοιπών υποδομών για εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας,
- στα υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκά προσόντα του διδακτικού προσωπικού, με τεκμηριωμένο παραχθέν ερευνητικό έργο διεθνούς αναγνώρισης.
Υπουργός προς Σύνοδο Πρυτάνεων: Κρίμα
«Κρίμα» είναι η απάντηση του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου στην απόφαση της Συνόδου των Πρυτάνεων για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και γενικότερα για τη μετατροπή τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά.
«Πολλές παρανοήσεις της ανακοίνωσης θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν καλούταν κάποιος εκπρόσωπος του Υπουργείου στη συνεδρίαση, όπως εξ’ άλλου συνηθίζεται. Κρίμα. Ας επαναλάβουμε, λοιπόν, και εμείς τον ακαδημαϊκό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας μας, μιας και δεν είναι μόνον η Σύνοδος Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων που έχει την αποκλειστικότητα να ορίζει τι είναι ακαδημαϊκά σωστό και τι όχι», τονίζει στην απάντηση το Γραφείο Τύπου του Κ. Γαβρόγου
Ειδικότερα η Σύνοδος εξέδωσε την ακόλουθη ομόφωνη απόφαση
Σχέδιο Νόμου Ίδρυσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Η ίδρυση ενός νέου πανεπιστημίου οφείλει να ανταποκρίνεται σε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας και να υλοποιείται με ακαδημαϊκές διαδικασίες, που εγγυώνται την ανάπτυξή του. Ειδικότερα, η περίπτωση ίδρυσης πανεπιστημίου μέσω της συγχώνευσης δυο ΤΕΙ απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και σχεδιασμό. Η Σύνοδος των Πρυτάνεων είχε γνωστοποιήσει στην ηγεσία του ΥΠΠΕΘ, εδώ και αρκετούς μήνες, την πρόθεσή της να συμβάλει δημιουργικά σε κάθε διαδικασία μετασχηματισμού ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας, και τελευταία φορά κατά την πρόσφατη Σύνοδο Πρυτάνεων (Αθήνα 16/12/2017), παρουσία του κ. Υπουργού. Η Σύνοδος ενημερώθηκε για το σχέδιο νόμου, όταν αυτό δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση, λίγες ημέρες μετά τη συνεδρίασή της.
Με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και την ταυτόχρονη απορρόφηση από αυτό των ΤΕΙ Πειραιά και ΤΕΙ Αθηνών επέρχεται δραστική αλλαγή στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας. Η σοβαρότητα του εγχειρήματος, ιδίως μάλιστα σε μια περίοδο που οι προϋπολογισμοί των Πανεπιστημίων είναι σταθερά ελλειμματικοί, θα προϋπέθετε ως ελάχιστο αναγκαίο προαπαιτούμενο την εκπόνηση σχετικών μελετών σκοπιμότητας και βιωσιμότητας. Επιπλέον, θα έπρεπε να συνοδεύεται από ανάλυση των επιπτώσεων αφενός στην απορρόφηση των αποφοίτων του νέου Ιδρύματος από την αγορά εργασίας και αφετέρου στη λειτουργία των άλλων περιφερειακών Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Ωστόσο, η απουσία τέτοιων μελετών, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δυσχεραίνει την κατανόηση των αναγκών που καλούνται να θεραπεύσουν η ίδρυση ενός επιπλέον πανεπιστημίου και η ταυτόχρονη κατάργηση όλων των ΤΕΙ της Αττικής.
Η Σύνοδος επισημαίνει τα παρακάτω κύρια ζητήματα ακαδημαϊκής προσέγγισης του θέματος, τα οποία πρέπει να προβληματίσουν τους συντάκτες του νομοσχεδίου και να επανεξεταστούν, πριν από την ψήφισή του στη Βουλή:
α) Η επιχειρούμενη ίδρυση Τμημάτων, μέσω της συγχώνευσης Τμημάτων ΤΕΙ, συχνά αμφισβητούμενου γνωστικού αντικειμένου για πανεπιστημιακού επιπέδου ίδρυμα, σε συνδυασμό με τα προβλεπόμενα περί προγραμμάτων σπουδών αυτών των Τμημάτων, θέτει σε κίνδυνο την ακαδημαϊκή αξιοπιστία του αποτελέσματος. Επιπλέον, είναι πιθανόν να δημιουργήσει ζητήματα αποκλίσεων από τη διεθνή και ευρωπαϊκή πρακτική, τα οποία θα αμφισβητήσουν το κύρος των παρεχόμενων τίτλων σπουδών από το νέο Ίδρυμα.
β) Προβλέπεται δημιουργία νέων Προγραμμάτων Σπουδών, τετραετούς διάρκειας, χωρίς διαδικασία αξιολόγησης από την ΑΔΙΠ και με αυτόματη πιστοποίηση, ενώ όλα τα υπόλοιπα Ιδρύματα και Τμήματα της χώρας θα πρέπει σύντομα να υποβληθούν στις διαδικασίες πιστοποίησης τίτλων σπουδών. Οι αλλαγές στα Προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών απαιτούν, συνήθως, μακρά και προσεκτική σχεδίαση και εφαρμόζονται σταδιακά με σαφείς και λεπτομερείς προβλέψεις για το μεταβατικό στάδιο. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχει προηγηθεί τέτοια διαδικασία.
γ) Θεσμοθετείται αυτόματη μεταφορά όλων των σημερινών φοιτητών στα νέα Τμήματα Πανεπιστημίου και λήψη πτυχίου πανεπιστημίου με το νέο πρόγραμμα, δηλαδή με αυτόματη «αναγνώριση» των μαθημάτων, που έχουν διδαχθεί στο Τμήμα ΤΕΙ, στο οποίο φοιτούν. Τα νέα προτεινόμενα Τμήματα θα πρέπει να απονέμουν πτυχίο πανεπιστημίου, μόνο στους φοιτητές που θα παρακολουθήσουν τα νέα Πανεπιστημιακά Προγράμματα Σπουδών.
δ) Θεσμοθετείται η αυτόματη μετατροπή των θέσεων όλων των καθηγητών ενδιάμεσων βαθμίδων των δύο ΤΕΙ σε καθηγητές πανεπιστημίου, χωρίς καμία κρίση ή άλλη διαδικασία ελέγχου. Μόνο για τους καθηγητές Α’ βαθμίδας των καταργούμενων ΤΕΙ προβλέπεται ένταξη σε προσωποπαγείς θέσεις και έλεγχος τυπικών προσόντων με συνοπτικές διαδικασίες. Αυτό αποτελεί παραβίαση της ισονομίας, σε σχέση με τους καθηγητές πανεπιστημίων, που έχουν κριθεί και διοριστεί με διαφορετικά ακαδημαϊκά κριτήρια.
Η Σύνοδος Πρυτάνεων καταθέτει τη διαφωνία της με τις παραπάνω ρυθμίσεις και διαδικασίες που προβλέπει το σχέδιο νόμου και δηλώνει για μία ακόμη φορά την πρόθεσή της για συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, στην κατεύθυνση εξεύρεσης λύσεων που δεν παραβιάζουν τον διεθνώς αποδεκτό ακαδημαϊκό τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων.
Γενικότερη μετατροπή Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά
Σχετικά με το γενικότερο πλαίσιο, η Σύνοδος Πρυτάνεων θεωρεί ότι πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση μετατροπής Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά, προϋποθέτουν την πρότερη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου ακαδημαϊκών κριτηρίων, με ιδιαίτερη έμφαση:
- στην ακαδημαϊκή ποιότητα πιστοποιημένων προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών, που αντιστοιχούν σε διεθνώς καθιερωμένα πεδία πανεπιστημιακού επιπέδου,
- στην επάρκεια εργαστηριακών και λοιπών υποδομών για εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας,
- στα υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκά προσόντα του διδακτικού προσωπικού, με τεκμηριωμένο παραχθέν ερευνητικό έργο διεθνούς αναγνώρισης.
Στην κατεύθυνση αυτή, η Σύνοδος Πρυτάνεων θεωρεί αυτονόητο ότι οποιαδήποτε πρωτοβουλία σχεδιασμού ενός πλαισίου μετάβασης σε επόμενη ημέρα για την αναδιαμόρφωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα, από την πρώτη στιγμή, όφειλε και οφείλει να περιλαμβάνει την ουσιαστική και θεσμική συμμετοχή των Ελληνικών Πανεπιστημίων.
Άλλα Θέματα
H Σύνοδος επαναλαμβάνει τις ακόλουθες, πρόσφατες προτάσεις της για την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης των Πανεπιστημίων και ζητά να περιληφθούν στο υπό κατάθεση σχέδιο νόμου:
Επαναπροκήρυξης όλων των θέσεων μελών ΔΕΠ
- Νομοθέτηση της επαναπροκήρυξης όλων των θέσεων μελών ΔΕΠ των Πανεπιστημίων, οι οποίες κενώνονται λόγω αφυπηρέτησης, από τον Σεπτέμβριο του 2019, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπουργού Παιδείας.
- Άμεση επαναπροκήρυξη των θέσεων, των οποίων η διαδικασία πλήρωσής τους απέβη άγονη και των θέσεων που προκύπτουν από παραίτηση.
- Στις περιπτώσεις που μέλη ΔΕΠ Πανεπιστημίων εκλέγονται και αναλαμβάνουν υπηρεσία στο πλαίσιο προκηρύξεων νέων θέσεων ΔΕΠ σε άλλα ιδρύματα, η πίστωση να παραμένει και να προκηρύσσεται άμεσα αντίστοιχη θέση στο Πανεπιστήμιο προέλευσης.
- Διάθεση νέων θέσεων ΔΕΠ, λοιπού προσωπικού (ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ), καθώς και διοικητικού προσωπικού.
Κάλυψη εκπαιδευτικών αδειών
Άμεση ενεργοποίηση των διατάξεων της παρ. 7 του άρθρου 24 του Ν. 4009/2011, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης των εκπαιδευτικών αναγκών των ιδρυμάτων κατά τη διάρκεια των αδειών που προβλέπονται στο άρθρο 29 του Ν.4009/2011 και κατά τη διάρκεια αναστολής καθηκόντων, με χρήση των μη καταβαλλόμενων αποδοχών.
ΕΛΚΕ
Η Σύνοδος διαπιστώνει ότι τροποποιείται πάλι η ειδική διαδικασία ανάληψης υποχρέωσης για τους ΕΛΚΕ, που προβλέπεται στον πρόσφατο νόμο 4485/2017, προς το χειρότερο. Η νέα ρύθμιση θα επιτείνει την γραφειοκρατία στους ΕΛΚΕ όλων των ιδρυμάτων. Επαναλαμβάνουμε ότι η αποτελεσματική διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική επιβίωση των Πανεπιστημίων, αλλά και για τη διατήρηση των χιλιάδων θέσεων εργασίας για νέες και νέους ερευνητές.
Μετεγγραφές φοιτητών
Η Σύνοδος των Πρυτάνεων εκφράζει τις αντιρρήσεις της για τις συνεχείς αλλαγές αναφορικά με τις μετεγγραφές των φοιτητών και ζητάει την πάγια εφαρμογή ενός συστήματος που θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη την εκάστοτε κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, αλλά και θα διασφαλίζει την ποιότητα εκπαίδευσης που οφείλουν να προσφέρουν τα Ιδρύματα της χώρας.
Τα αναδρομικά μελών ΔΕΠ
Η Σύνοδος επαναλαμβάνει το αίτημα για νομοθετική ρύθμιση, έτσι ώστε τα επιδικασθέντα μετά την με αριθμ. 4741/2014 απόφαση της ΟλΣτΕ αναδρομικά σε μέλη ΔΕΠ να καταβληθούν από το ΥΠΠΕΘ, χωρίς επιβάρυνση των ιδρυμάτων και χωρίς υπερβολικές γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Βία στα Πανεπιστήμια
Η Σύνοδος υπενθυμίζει τη σταθερή θέση της ότι η βία στα Πανεπιστήμια, από οποιαδήποτε κατεύθυνση, είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα. Μόνο, όταν η καταδίκη κάθε βίαιης πράξης είναι διαρκής, συνεπής και χωρίς προϋποθέσεις από όλες τις πλευρές, την ακαδημαϊκή κοινότητα, την κοινωνία και αυτονόητα την Πολιτεία, υπάρχει ελπίδα να εκλείψουν τα φαινόμενα βίας.
Επιτέλους αρχίζουν πλέον οι πρυτάνεις, έστω και αργά, να αναφέρουν κάποια αυτονόητα που θα έπρεπε να γίνουν στην περίπτωση ενός σοβαρού επανασχεδιασμού της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας. Δηλαδή επισημαίνουν ότι θα έπρεπε να υπάρχουν σχετικές επιστημονικές μελέτες με πλήρη τεκμηρίωση όλων των υπεισερχόμενων παραμέτρων για ένα τέτοιο σοβαρό εγχείρημα, καθώς επίσης θα έπρεπε να θεσπιστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ακαδημαϊκών κριτηρίων.
Και οι δύο προϋποθέσεις που αναφέρουν οι πρυτάνεις είναι στην σωστή κατεύθυνση. Αυτό όμως που αντιλαμβάνομαι είναι ότι ούτε τα τει ούτε τα πανεπιστήμια είναι έτοιμα και έχουν την τόλμη να εφαρμόσουν ένα πραγματικά αντικειμενικά σχεδιασμένο πλαίσιο ακαδημαϊκών κριτηρίων στα ιδρύματα τους. Για παράδειγμα οι πρυτάνεις αναφέρουν για το εκπαιδευτικό προσωπικό τη φράση "στα υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκά προσόντα του διδακτικού προσωπικού, με τεκμηριωμένο παραχθέν ερευνητικό έργο διεθνούς αναγνώρισης", εννοώντας ότι θα πρέπει τα μέλη ΔΕΠ των τει και των πανεπιστημίων να έχουν υψηλό ερευνητικό προφίλ. Το ερευνητικό προφίλ άλλωστε στην πράξη είναι το μόνο το οποίο κρίνεται και συγκρίνεται, ενώ τα άλλα, διδακτορικό, βασικό πτυχίο, έτη διδασκαλίας σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά, 10ετής επαγγελματική προϋπηρεσία, είναι προσόντα τα οποία δεν κρίνονται αλλά απλώς απαριθμούνται. Ένας διεθνής αντικειμενικός τρόπος για να ελεγχθεί το ερευνητικό προφίλ κάποιου μέλους ΔΕΠ, είναι το h-index που προκύπτει από ετεροαναφορές και το impact factor των περιοδικών που δημοσιεύει την έρευνά του (εξυπακούεται ότι είναι διαφορετικό για διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα). Συνεπώς θα έπρεπε σε κάθε βαθμίδα να απαιτούνται κάποια ελάχιστα επίπεδα και ως προς το h-index των μελών ΔΕΠ και ως προς τα impact factor των περιοδικών που δημοσιεύν τα μέλη ΔΕΠ των τει και των πανεπιστημίων. Κάτι τέτοιο όμως μέχρι σήμερα δεν ελέγχονταν, προκειμένου να υπάρχουν υποκειμενικές κρίσεις που εξυπηρετούσαν σκοπιμότητες, οδηγώντας την ανώτατη εκαπίδευση της χώρας μας σε άσχημες, κατά τη γνώμη, κατατάξεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ το αντίθετο συμβαίνει με την ερευνητική δραστηριότητα των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού, η οποία αξιολογείται σε πολύ καλό επίπεδο.
Εάν λοιπόν οι πρυτάνεις (δηλαδή τα ανώτατα εκαπιδευτικά ιδρύματα) θέλουν να εφαρμοστεί στην ανώτατη εκπαίδευση ένα αντικειμενικό πλαίσιο ακαδημαϊκών κριτηρίων θα πρέπει να ζητήσουν, για όλα τα μέλη ΔΕΠ των πανεπιστημίων και των τει, να ικανοποιούν κάποια ελάχιστα επίπεδα h-index και impact factor, ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο και την βαθμίδα. Σε διαφορετική περίπτωση να ζητήσουν, τα μέλη ΔΕΠ που δεν ικανοποιούν τα απαιτούμενα επίπεδα, να κατατάσσονται σε προσωποπαγείς θέσεις μέχρι να αποκτήσουν την απαιτούμενη ερευνητική επάρκεια.
Προκειμένου να υπάρχει σχετική εικόνα ως προς το που κυμαίνονται τα h-index των μελών ΔΕΠ των πανεπιστημίων που προκύπτουν από όλες τις αναφορές στο δημοσιευμένο έργο (Google scholar) και όχι από τις ετεροαναφορές (Scopus h-index) (άρα το πραγματικό h-index είναι αρκετά μικρότερο),.