Μπροστά παίρνουν οι “μηχανές” των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, από 1η Οκτωβρίου, για την πιστοποίηση των 420 Προπτυχιακών τμημάτων και 924 Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων.
Τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, που δεν θα προχωρήσουν σε πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους, αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες σχετικά με την αναγνώριση των τίτλων σπουδών που χορηγούν, από εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, διεθνείς οργανισμούς (π.χ. ΟΗΕ, ΕΕ) και μελλοντικούς εργοδότες.
Η ΑΔΙΠ ήδη εξασφάλισε τα απαραίτητα κονδύλια, μέσω ΕΣΠΑ, για την πιστοποίηση, η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το 2020.
Από 1η Οκτωβρίου αρχίζει η πιστοποίηση των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) των 35 Πανεπιστημίων και ΤΕΙ.
Κάθε ΑΕΙ που θα ολοκληρώνει την πιστοποίηση της ΜΟΔΙΠ θα ξεκινά την πιστοποίηση των Προπτυχιακών τμημάτων.
Η πιστοποίηση, μεταξύ άλλων, διασφαλίζει:
- την αναβάθμιση της αξίας των ελληνικών τίτλων σπουδών,
- τη διεθνή αναγνώρισή τους και την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά εργασίας,
- την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών ΑΕΙ,
- την απρόσκοπτη κινητικότητα των Ελλήνων φοιτητών στα ευρωπαϊκά ΑΕΙ, αφού η Ελλάδα καλείται να ανταγωνιστεί πανευρωπαϊκά χώρες, όπου η πιστοποίηση εφαρμόζεται στην συντριπτική πλειονότητα των προσφερόμενων προγραμμάτων σπουδών.
Δυσκολίες αναμένεται να υπάρξουν και κατά την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS) ή τη χορήγηση άδειας εργασίας για ορισμένες κατηγορίες προσωπικού, καθώς σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού η κατοχή πιστοποιημένου τίτλου σπουδών αποτελεί προαπαιτούμενο για τη χορήγηση της σχετικής άδειας.
Με χρονικό ορίζοντα το 2020, όπου, σύμφωνα με το ανακοινωθέν του Ερεβάν, οι ακαδημαϊκοί τίτλοι των αποφοίτων των ευρωπαϊκών ΑΕΙ θα αναγνωρίζονται αυτόματα, η ΑΔΙΠ θα υποστηρίζει διαρκώς τα Ιδρύματα της χώρας, παρέχοντάς τους, μέσω της πιστοποίησης, όλα τα αναγκαία εφόδια, ώστε οι απόφοιτοί τους να ανταγωνίζονται ισότιμα στον διεθνή και ευρωπαϊκό ακαδημαϊκό και εργασιακό χώρο.
Επιπλέον, η Αρχή στην ετήσια έκθεσή της υπογραμμίζει πως θα υποστηρίξει τα Ιδρύματα για να ενδυναμώσουν τη στρατηγική τους, ώστε, αφενός μεν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα δύο σημαντικά προβλήματα που στέκονται ως εμπόδια στην ανάπτυξή τους, δηλαδή την περιορισμένη αυτονομία και την οικονομική δυσπραγία, αφετέρου δε να αυξήσουν τις ακαδημαϊκές και ερευνητικές τους επιδόσεις.
Από τη διεθνή επισκόπηση για τη θέση της Ελλάδας προκύπτει ότι:
1. Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει:
α) την αναλογία φοιτητών/διδασκόντων
β) τους ρυθμούς αποφοίτησης (σε κανονικό χρόνο σπουδών)
γ) τον βαθμό απασχολησιμότητας των αποφοίτων
δ) το ποσό της δημόσιας χρηματοδότησης
ε) τους θεσμούς αυτοδιοίκησης των ιδρυμάτων
Από τη μελέτη των εκθέσεων εξωτερικής αξιολόγησης, προκύπτει ότι τα ΑΕΙ πρέπει να επιδιώξουν:
1. Την ενίσχυση των μηχανισμών διεθνοποίησης και εξωστρέφειας, μέσω:
Α) της παροχής προγραμμάτων σπουδών στην αγγλική γλώσσα
Β) της ανάπτυξης θεσμών αριστείας
Γ) της ενίσχυσης της κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού (φοιτητών/τριών και διδασκόντων/ουσών) προς και από αλλοδαπά ΑΕΙ (προσέλκυση αλλοδαπών)
2. Τη βελτίωση των επιδόσεων των φοιτητών, μέσω
Α) της αναθεώρησης των Προγραμμάτων Προπτυχιακώα Σπουδών (ΠΠΣ), με εστίαση στα μαθησιακά αποτελέσματα
Β) της συστηματικής παρακολούθησης της προόδου των φοιτητών
Γ) τον εμπλουτισμό της μαθησιακής διαδικασίας και του μαθησιακού περιβάλλοντος, με νέες μεθόδους ( όχι ΑΕΙ- εξεταστικά κέντρα)
3. Την εφαρμογή στρατηγικής διοίκησης στα ΑΕΙ, με καθορισμένους στόχους επιδόσεων (KPIs)και χρονοδιαγράμματα, καθώς και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους
Π. χ , Ακαδημαϊκή στρατηγική: αναδιοργάνωση ΑΕΙ και Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ)
Οικονομική στρατηγική: εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης
Στρατηγική ανθρώπινου δυναμικού: κριτήρια, αξιολόγηση, επιμόρφωση, αριστεία.
Γενικές αρχές και οφέλη της πιστοποίησης
«Η πιστοποίηση ορίζεται ως μια διαδικασία εξωτερικής αξιολόγησης με βάση συγκεκριμένα, προκαθορισμένα, διεθνώς αποδεκτά και εκ των προτέρων δημοσιοποιημένα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια και δείκτες, εναρμονισμένα με τις Αρχές και Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ESG 2015)».
- Η πιστοποίηση διενεργείται για όλους με ενιαία κριτήρια και διαδικασίες, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και τις δεσμεύσεις των χωρών-μελών του ΕΧΑΕ.
- Είναι μια αδιάβλητη διαδικασία, η οποία διενεργείται με όρους διαφάνειας και αξιοκρατίας από μια αναγνωρισμένη Ανεξάρτητη Αρχή.
- Βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία και πραγματοποιείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.
- Οδηγεί στην απόφαση για το αν ένα Πρόγραμμα Σπουδών ή Ίδρυμα συμμορφώνεται με τα ελάχιστα καθορισμένα και εκ των προτέρων δημοσιοποιημένα κριτήρια πιστοποίησης.
- Τα αποτελέσματα της πιστοποίησης δημοσιεύονται και είναι διαθέσιμα σε όλους τους ενδιαφερομένους.
Με δεδομένη τη διεθνοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας συμβάλλουν, μέσω της πιστοποίησης, στην εδραίωση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση κατοχυρώνοντας τη φήμη των Ιδρυμάτων και, εν γένει, την ικανότητά τους να προσελκύουν άριστους φοιτητές και υψηλής ποιότητας ακαδημαϊκό προσωπικό (καθηγητές, ερευνητές). Λαμβάνοντας υπόψη ότι η διενέργεια των πιστοποιήσεων πραγματοποιείται στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών του ΕΧΑΕ, η μη πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών ή/και των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης ποιότητας των Ιδρυμάτων οδηγεί σε απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Πορτογαλία, μια μικρού μεγέθους ευρωπαϊκή χώρα, έχει ολοκληρώσει την τελευταία επταετία πάνω από 5.000 πιστοποιήσεις και επαναπιστοποιήσεις προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών (Α ́ και Β ́ κύκλου), τα οποία προσφέρονται από δημόσια και ιδιωτικά ΑΕΙ της χώρας.
Τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, που δεν θα προχωρήσουν σε πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους, αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες σχετικά με την αναγνώριση των τίτλων σπουδών που χορηγούν, από εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, διεθνείς οργανισμούς (π.χ. ΟΗΕ, ΕΕ) και μελλοντικούς εργοδότες. Δυσκολίες αναμένεται να υπάρξουν και κατά την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS) ή τη χορήγηση άδειας εργασίας για ορισμένες κατηγορίες προσωπικού, καθώς σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού η κατοχή πιστοποιημένου τίτλου σπουδών αποτελεί προαπαιτούμενο για τη χορήγηση της σχετικής άδειας. Τα αδιαμφισβήτητα οφέλη από την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών και των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης ποιότητας των Ιδρυμάτων συνοψίζονται παρακάτω.
Η πιστοποίηση λειτουργεί προς όφελος των φοιτητών, των γονέων, των ίδιων των ΑΕΙ και των εργοδοτών, επειδή διασφαλίζει ότι ο απόφοιτος έχει αποκτήσει ένα συγκεκριμένο συνδυασμό γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων (μαθησιακά αποτελέσματα) που αντικατοπτρίζονται στα κριτήρια πιστοποίησης. Η πιστοποίηση διασφαλίζει ότι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα καλύπτει τα ελάχιστα κριτήρια ποιότητας, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί στον ΕΧΑΕ.
Η πιστοποίηση οδηγεί στην αναβάθμιση της αξίας των τίτλων σπουδών και στη διεθνή αναγνώρισή τους. Επισημαίνεται ότι, πανευρωπαϊκά, η πιστοποίηση εφαρμόζεται στη συντριπτική πλειονότητα των προσφερόμενων προγραμμάτων σπουδών.
Η πιστοποίηση ενισχύει την κινητικότητα φοιτητών και πτυχιούχων και αυξάνει τις ευκαιρίες απασχόλησης σε θέσεις εργασίας, όπου η κατοχή πιστοποιημένων τίτλων σπουδών αποτελεί προϋπόθεση πρόσληψης. Η πιστοποίηση αποτελεί διαβατήριο για τη φοίτηση των πτυχιούχων σε Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών της Ευρώπης και διεθνώς, πολλά από τα οποία αξιολογούν θετικά την κατοχή πιστοποιημένου τίτλου σπουδών.
Η πιστοποίηση αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εξωστρέφεια των ΑΕΙ, τα οποία επιδιώκουν την προσέλκυση φοιτητών από χώρες του εξωτερικού.
Οι επαγγελματικές ενώσεις και τα επιμελητήρια χρησιμοποιούν την πιστοποίηση ως απόδειξη της σύνδεσης ενός προγράμματος σπουδών με τον οικείο επαγγελματικό κλάδο και τα απαιτούμενα επαγγελματικά προσόντα.
Στους εργοδότες, η πιστοποίηση παρέχει εγγυήσεις/ διασφαλίζει ότι ο απόφοιτος διαθέτει τις απαιτούμενες γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες που απαιτούνται για μια συγκεκριμένη θέση εργασίας.
Η κατάταξη των ΤHE για το 2019 φανερώνει πτώση για όλα τα ελληνικά ΑΕΙ (World University Rankings 2019).
Το 2012 το Πανεπιστήμιο Κρήτης (το 1ο ανάμεσα στα οκτώ ελληνικά πανεπιστήμια που συμμετέχουν) ήταν στις πρώτες 300 θέσεις (276-300) ενώ τώρα βρίσκεται στην κατηγορία 351-400, παρόλο που οι επιμέρους δείκτες του εμφανίζουν διαρκή βελτίωση
Ομοίως, και τα υπόλοιπα ιδρύματα της χώρας όπως το ΕΚΠΑ, το ΑΠΘ, το Παν. Πατρών και το ΟΠΑ, έχουν υποχωρήσει αρκετές θέσεις στο ίδιο διάστημα.
Η κόπωση που έχει σωρευτεί στα πανεπιστήμια μετά από μια δεκαετία περικοπών προϋπολογισμών και μείωσης προσωπικού πρέπει να μας θορυβήσει; Ποιο το νόημα της πιστοποίηση επιμέρους προγραμμάτων όσο παρεμένει άλυτο το θέμα του ακαδημαϊκού και χωροταξικού χάρτη της χώρας;
Στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον πρέπει να ληφθουν τολμηρές αποφάσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας, με τεράστια ακαδημαϊκή παράδοση:
Η Γαλλία με την προώθηση ενός προγράμματος συγχωνεύσεων πέτυχε να αναβαθμίσει τη θέση της - για πρώτη φορά μετά το 2011 ένα γαλλικό πανεπιστήμιο βρίσκεται ανάμεσα στα 50 πρώτα της κατάταξης THE (ένωση των Paris Sciences et Lettres και PSL Research University Paris, 2010).
Ένα ακόμα νεοιδρυθέν γαλλικό πανεπιστήμιο, το Sorbonne (ένωση των Pierre Marie Curie και Paris-Sorbonne, το 2018) εισήλθε στην πιο υψηλή θέση για νεοεισερχόμενο ίδρυμα (73η).
Με αυτό το πρόγραμμα, η Γαλλία φιλοδοξεί να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των επιμέρους ιδρυμάτων στην έρευνα και τη διδασκαλία, με τη δημιουργία ενός ενιαίου πανεπιστημίου με την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα που θα είναι υπολογίσιμο μέγεθος στο διεθνές ακαδημαϊκό περιβάλλον.
...Τα ελληνικά ΑΕΙ οφείλουν να διδαχθούν από αυτές τις περιπτώσεις και να ενταχθούν οικειοθελώς σε συγχωνεύσεις και απορροφήσεις.