Κριτήρια αξιολόγησης Ελληνικής Γλώσσας Λυκείου 2019

Τον Ιανουάριο του 2019 πραγματοποιήθηκε Επιμορφωτικό Εργαστήριο από τον Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων του 1ου ΠΕΚΕΣ Κεντρικής Μακεδονίας κ. Βέτσιο Ελευθέριο με θέμα: «Η αξιολόγηση των μαθητών και μαθητριών υπό το πρίσμα των αλλαγών στην Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία του Λυκείου: Ανταλλαγή απόψεων και Σύνταξη δειγματικών κριτηρίων». Στόχος του εργαστηρίου ήταν να επιλυθούν απορίες και να υποστηριχθούν οι εκπαιδευτικοί στη σύνταξη δικών τους κριτηρίων που θα είναι συνεπή με τους στόχους και το πνεύμα της εγκυκλίου 169626/Δ2/11-10-2018. Στη σύνταξη των κριτηρίων αξιολόγησης συνεργάστηκαν οι Φιλόλογοι εκπαιδευτικοί κ. Ηλιοπούλου Κωνσταντίνα και η κ. Μαυρίδου Αλεξάνδρα που υπηρετούν στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και οι κ. Ζουργού Λία και κ. Φωτιάδης Αθανάσιος που υπηρετούν στο 1ο  και 2ο Γενικό Λύκειο «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΟΛΕΓΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΑ» μαζί με άλλους Φιλολόγους των Γενικών Λυκείων  Επιστημονικής Ευθύνης του ΣΕΕ κ. Βέτσιου Ε.

Τα Κριτήρια που δημιουργήθηκαν  μαζί με  Επισημάνσεις και Ερωτήματα των Φιλολόγων παρουσιάζονται παρακάτω:

1ο Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Β΄ Τάξης Γενικού Λυκείου

2ο Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Β΄Τάξης Γενικού Λυκείου

3ο Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Β΄ Τάξης Γενικού Λυκείου

4ο Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Α΄ Τάξης Γενικού Λυκείου

1. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΤΗΣ κ. ΜΑΥΡΙΔΟΥ Α. ΓΙΑ ΤΑ ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κατά τη σύνταξη του κριτηρίου στη συγκεκριμένη ενότητα διατυπώθηκαν από τους συμμετέχοντες στο επιμορφωτικό εργαστήριο ποικίλα ερωτήματα. Τους εκπαιδευτικούς απασχόλησε κυρίως η περίληψη μέρους του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη επικοινωνιακό πλαίσιο.

Ειδικότερα τέθηκαν τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Χρειάζεται ή όχι αναφορά σε συγκεκριμένες παραγράφους του κειμένου, από τις οποίες ο μαθητής θα αντλήσει υλικό για να απαντήσει στο ερώτημα;

2. Είναι απαραίτητο να ενταχθεί η περίληψη μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο; Αν ναι, προσμετράται στον αριθμό των λέξεων η εφαρμογή του επικοινωνιακού πλαισίου;

3. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού πλαισίου σε αυτή την περίπτωση;

4. Ποια ρηματικά πρόσωπα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο μαθητής κατά τη σύνταξη της περίληψης λαμβάνοντας υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο;

5. Στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του»;

6. Πώς κατανέμονται οι μονάδες (έκφραση - δομή - περιεχόμενο) κατά την αξιολόγηση της περίληψης μέρους του κειμένου;

Επίσης αρκετά ερωτήματα ανέκυψαν για το τρίτο θέμα της παραγωγής λόγου και συγκεκριμένα:

1. Διευκρινίσεις ζητήθηκαν σχετικά με τη μορφή των θεμάτων δημιουργικού μετασχηματισμού και τον τρόπο αξιολόγησής τους.

2. Τα θέματα παραγωγής εξακολουθούν να ακολουθούν τις καθορισμένες θεματικές ενότητες της διδακτέας ύλης ανά τάξη στο μάθημα της Έκφρασης Έκθεσης ή μπορεί να διευρυνθεί το θεματικό πλαίσιο;

Οι επιμορφούμενοι ανταλλάσοντας απόψεις σχετικά με τα ανωτέρω ερωτήματα και κατόπιν σχετικών διευκρινίσεων από τη συντονίστρια του εργαστηρίου κατέληξαν στις ακόλουθες επιλογές που συνάδουν με την εγκύκλιο συνεξέτασης των δύο αντικειμένων και συνοψίζονται ως ακολούθως:

•    Δημιουργική χρήση όλων των πιθανών μαθησιακών πόρων ― επομένως και του βιβλίου, αλλά όχι μόνο.

•    Επιλογή θεμάτων με τα οποία έχουν εξοικείωση οι μαθητές και μπορούν για τον λόγο αυτό να γίνουν ευκολότερα αντικείμενο διαπραγμάτευσης στην τάξη.

•    Σταδιακή μετάβαση από τον καθημερινό στον σχολικό και επιστημονικό λόγο.

•    Αξιοποίηση ποικίλων κειμενικών ειδών και σύνδεση της «διδασκαλίας» της παραγράφου με τα κειμενικά είδη.

•    Σύνδεση της περίληψης μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο με συγκεκριμένου τύπου πρακτικές γραμματισμού.

ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κατά τη σύνταξη του κριτηρίου στη συγκεκριμένη ενότητα που αφορά στη Λογοτεχνία η αμηχανία και η αγωνία των εκπαιδευτικών ήταν εμφανής. Επικεντρώθηκαν κυρίως στα ακόλουθα:

1. Ζήτησαν να προσδιοριστεί αν η επιλογή των αδίδακτων λογοτεχνικών κειμένων μπορεί ή όχι να γίνεται από τα σχολικά εγχειρίδια Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των τριών τάξεων του Λυκείου.

2. Ακολουθείτε ή όχι κοινή κατά το δυνατό διδακτέα ύλη; Αν ναι, από ποιον και πώς καθορίζεται; Αν όχι, απαιτείται από τον εκπαιδευτικό η σύνταξη ενός corpus λογοτεχνικών αποσπασμάτων;

3. Το ερώτημα παραγωγής λόγου είναι ερμηνευτικό ή μπορεί ο μαθητής με αφόρμηση το λογοτεχνικό κείμενο να απαντήσει παραθέτοντας και απόψεις/σκέψεις/ιδέες που δεν περιέχονται σε αυτό;

Τέθηκε τέλος ένα γενικότερο ερώτημα σχετικά με το περιεχόμενο της διδασκαλίας του μαθήματος υπό το πρίσμα των αλλαγών. Οι οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος καλύπτουν τις απαιτήσεις του νέου προσανατολισμού ή απαιτείται επαναπροσδιορισμός της στοχοθεσίας;

Οι επιμορφούμενοι ανταλλάσοντας απόψεις σχετικά με τα ανωτέρω ερωτήματα και μετά από σχετικές διευκρινίσεις από τη συντονίστρια του εργαστηρίου κατέληξαν στις ακόλουθες επιλογές που συνάδουν με την εγκύκλιο συνεξέτασης των δύο αντικειμένων και συνοψίζονται ως ακολούθως:

•    Αναδιοργάνωση της κειμενικής ύλης σε θεματικούς άξονες

•    Ισόρροπη παρουσίαση του περιεχομένου μαζί με βασικά στοιχεία της λογοτεχνικής θεωρίας (λογοτεχνικός γραμματισμός)

•    Διδακτική μεθοδολογία συμβατή με τη νέα παιδαγωγική της «κριτικής πολιτισμικής εγγραμματοσύνης»

•    Διατύπωση ερωτημάτων στα εξεταστικά δοκίμια και αξιολόγηση κατά στάδια διαβαθμιζόμενης δυσκολίας.

2. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΤΗΣ κ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ Κ.

1.    Ο χρόνος που δίνεται στους/στις μαθητές/τριες είναι εξαιρετικά  πιεστικός. Δεδομένου, μάλιστα, των πολλαπλών υποκατηγοριοποιημένων ερωτημάτων  και των δύο γνωστικών αντικειμένων  καθίσταται αμφίβολη η παραγωγή επιτυχών γραπτών δοκιμίων ανάλογων των δυνατοτήτων των μαθητών/υποψηφίων.

2.    Υπάρχει αλληλοκάλυψη ορισμένων υποκατηγοριών στο γνωστικό αντικείμενο της ΝΕ Λογοτεχνίας, με αποτέλεσμα να αποβαίνει δυσχερή η απόπειρα των μαθητών να απαντήσουν στα αντίστοιχα ερωτήματα χωρίς να καταφύγουν σε επαναλαμβανόμενες δομές.

3.    Η περίληψη μέρους κειμένου απαιτεί ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων και προϋποθέτει ανάλογη επιμόρφωση. Καμία από τις δύο παραμέτρους δυστυχώς δεν ισχύει. Οι  επιμορφώσεις των Συντονιστών Εκπαίδευσης δεν επαρκούν για να καλύψουν τις δυσκολίες που  έχουν ανακύψει.

4.    Απαιτούνται σαφείς/διακριτές οδηγίες αξιολόγησης, προκειμένου να διασφαλιστεί η εγκυρότητα και αξιοπιστία της βαθμολόγησης.

3. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΤΗΣ  κ. ΖΟΥΡΓΟΥ ΛΙΑΣ.

Κατά τη διάρκεια του Επιμορφωτικού Σεμιναρίου συζητήθηκαν θέματα που προκύπτουν από το καινούργιο πλαίσιο αξιολόγησης των μαθητών/-τριών στο μάθημα των Νέων Ελληνικών.

ΓΕΝΙΚΑ

•    Έχει αποφασιστεί ο τρόπος διεξαγωγής των εξετάσεων; τα θέματα και των δύο κλάδων θα δίνονται από την αρχή και κάθε μαθητής/-τρια θα χειρίζεται ο/η ίδιος/-α το χρόνο; θα γίνεται διάλειμμα;

•    Ύλη (από ποιον καθορίζεται; πώς διασφαλίζεται η επαρκής προετοιμασία των μαθητών/-τριών; τι θα γίνει με τα σχολικά εγχειρίδια; θα ετοιμαστεί υποστηρικτικό υλικό για τους/τις καθηγητές/-τριες;)

•    Ειπώθηκε πως θεωρούνται γνωστά και όσα διδάχτηκαν οι μαθητές/-τριες στο Γυμνάσιο. Αυτό θα πρέπει να γίνει γνωστό.

•    Εξετάσεις (μαζί με τα θέματα, θα πρέπει να φτιάχνεται και το "κλειδί" και να μην είναι ευθύνη του επόπτη του εξεταστικού κέντρου η ερμηνεία και η κατανομή των μονάδων)

•    Χρόνος (τα θέματα να μπορούν να αντιμετωπιστούν σε 90 λεπτά: έκταση κειμένων: είναι απαραίτητο να δίνεται ένα όριο λέξεων ή στίχων, σκέλη ερωτήσεων: τα σκέλη θα πρέπει να είναι αλληλένδετα και όχι διαφορετικές ερωτήσεις)

ΓΛΩΣΣΑ

•    Αναφορικά με το πρώτο ερώτημα του 1ου θέματος: είναι καλά τα 5 ερωτήματα αλλά θα πρέπει να διευκρινιστεί αν στην απάντηση ζητείται μόνο η παραπομπή στο κείμενο ή χρειάζεται αναδιατύπωση. Οπότε γεννιέται το ερώτημα αν η απάντηση βασίζεται σε ένα μόνο σημείο του κειμένου ή από περισσότερα. Επίσης θα πρέπει να διευκρινιστεί τι σημαίνει έλεγχος της κατανόησης (λέξεων, εννοιών, σχέσεων, κλπ.)

•    Αναφορικά με το δεύτερο ερώτημα του 1ου θέματος: α. Το επικοινωνιακό πλαίσιο πώς θα αξιολογείται; αν δηλώνεται, τότε θα πρέπει να αυξηθεί το όριο των λέξεων β. Το όριο των λέξεων είναι σταθερά 50-60 για όλες τις τάξεις; γ. Η πύκνωση θα γίνεται σε συγκεκριμένο μέρος του κειμένου (πχ 2η και 3η παράγραφο) ή μπορεί να ζητούνται και συγκεκριμένα στοιχεία (πχ αίτια ή αναφορές στο παρελθόν), που όμως είναι διάσπαρτα σε όλο το κείμενο;

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

•    Αδίδακτο σημαίνει αδίδακτο σε όποιο βιβλίο και αν έχει εκδοθεί/περιληφθεί.

•    Ας προσεχθεί η διατύπωση του πρώτου ερωτήματος του 1ου θέματος της Λογοτεχνίας και ας έρθει σε καλύτερη ανταπόκριση με τη διατύπωση του 1ου θέματος της Γλώσσας (ερώτηση κλειστού τύπου).

•    Στην κατανόηση περιλαμβάνονται και τα σχήματα λόγου ή τα εκφραστικά μέσ$ (πχ ο τίτλος είναι μεταφορικός ή ειρωνικός ή το κείμενο είναι αλληγορικό);

•    Το δεύτερο ερώτημα του 1ου θέματος πρέπει να αφορά την κατανόηση του κειμένου και μόνο! Οι ερωτήσεις του κριτηρίου που έχει δοθεί (“Σοροκάδα") στην ουσία ζητούν ερμηνεία!

•    Αναφορικά με το 3ο θέμα θα πρέπει δηλώνεται και ο αριθμός των παραγράφων πέρα από τον αριθμό των λέξεων. Επίσης το 3ο θέμα καλό είναι να λαμβάνει υπόψη του τις συνθήκες, στις οποίες ζουν όλα τα παιδιά. Επίσης, δε θα πρέπει να απαιτεί άλλες γνώσεις, πιο εξειδικευμένες (πχ για πρόσωπα ή για γεγονότα). Δε θα πρέπει όμως να απαιτεί και εκτεταμένη ανάλυση του λογοτεχνικού κειμένου.