Μηχανογραφικό Δελτίο (Μ.Δ.) 2021: Συμβουλές συμπλήρωσης-Τι να προσέξουν οι υποψήφιοι.

Ζουριδάκης Νεκτάριος
πρώην Υπεύθυνος Γραφείου ΣΕΠ
Διευθυντής ΕΠΑΛ Κισάμου -Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης

Ανακοινώθηκαν την Παρασκευή 9 Ιουλίου οι βαθμολογικές επιδόσεις των  υποψηφίων στις πανελλαδικές εξετάσεις 2021.  Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται και η ανακοίνωση των βαθμολογιών των ειδικών μαθημάτων αλλά και των ΕΒΕ/ΕΒΕΕΜ (Ελάχιστων Βάσεων Εισαγωγής / Ελάχιστων Βάσεων Εισαγωγής Ειδικών Μαθημάτων για τα τμήματα με ειδικό/ά μάθημα/μαθήματα), που θα σημάνει και την έναρξη λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας συμπλήρωσης του Μ.Δ. . Οι υποψήφιοι βρίσκονται ήδη σε μια διεργασία διερεύνησης των επιλογών τους στο Μ.Δ.,  που αποτελεί το εργαλείο πρόσβασης στα τμήματα σχολών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για την απόκτηση πτυχίου.

Το πτυχίο αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την επαγγελματική σταδιοδρομία του ανθρώπου , χωρίς βέβαια να παραγνωρίζουμε και τη συμβολή κάποιων άλλων παραγόντων όπως οι δεξιότητες , η μεταπτυχιακή εξειδίκευση , ο τόπος απασχόλησης κ.ά.. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο πτυχιούχος δε θα ασκήσει ποτέ επάγγελμα σχετικό με το πτυχίο του. Οι σπουδές όμως από μόνες τους έχουν αξία ακόμα και αν δεν αξιοποιηθούν άμεσα στην επαγγελματική σταδιοδρομία, αφού προσφέρουν στο νέο γνώσεις και δεξιότητες που θα εφαρμοστούν μελλοντικά σε αρκετές πτυχές της ζωής του αλλά και σε οποιαδήποτε δουλειά βρεθεί να κάνει. Ο υποψήφιος, στην ηλικία των 18 χρονών, θα πρέπει να συνδυάσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις επιδόσεις του (μόρια), με τις κλίσεις και τις προτιμήσεις του, καθώς και μια σειρά άλλων παραμέτρων, όπως η δυνατότητα μετεγγραφής/μετακίνησης , η οικονομική δυνατότητα «μετοίκησης» σε πόλη διαφορετική από τον τόπο μόνιμης κατοικίας του, κ.ά. , πριν πάρει μια μεγάλη απόφαση η οποία πιθανόν να καθορίσει και την επαγγελματική του σταδιοδρομία.

Οι συνεχείς αλλαγές των τελευταίων χρόνων στη δομή και στον τρόπο πρόσβασης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης δημιουργεί διαρκώς νέα δεδομένα στον ακαδημαϊκό χάρτη αλλά και στον τρόπο συμπλήρωσης του Μ.Δ.. Έτσι μετά τη δυνατότητα σε τμήματα πενταετούς φοίτησης να παρέχουν πτυχία   Integrated Masters (ενιαίος και αδιάσπαστος τίτλος σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου-  ν. 4485/2017) και την πανεπιστημιοποίηση των ΤΕΙ (ν.4610/2019), η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται από τη θεσμοθέτηση της ΕΒΕ και τη δυνατότητα υποβολής Π.Μ.Δ. (Παράλληλου Μηχανογραφικού Δελτίου)  για εισαγωγή σε δημόσια ΙΕΚ (ν. 4777/2021).

Σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ, η ΕΒΕ – η οποία και θα αφήσει αρκετούς υποψηφίους εκτός Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης - θεσπίστηκε για τη θωράκιση του κύρους των Πανεπιστημιακών σπουδών και τη διασφάλιση των ακαδημαϊκών προϋποθέσεων της επιτυχούς φοίτησης και της έγκαιρης ολοκλήρωσης των σπουδών αφού μέχρι πρότινος εισάγονταν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση φοιτητές με βαθμούς αρκετά κάτω από τη βάση του 10, ενώ σχεδόν το 30% των φοιτητών δεν αποφοιτούσε ποτέ.

Η ΕΒΕ αφαιρεί από τον υποψήφιο τη δυνατότητα επιλογής των τμημάτων για τα οποία δε συγκέντρωσε τα μόρια της ΕΒΕ τους ή ακόμα και τη δυνατότητα γενικής υποβολής Μ.Δ. (για τους υποψηφίους που δεν συγκέντρωσαν τα μόρια ΕΒΕ κάποιου τμήματος). Με το Π.Μ.Δ. - που μπορεί να συμπληρωθεί και από τους μαθητές που δε συμμετείχαν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις - επιχειρείται να δοθεί κύρος στις σπουδές των δημοσίων ΙΕΚ (ΥΠΑΙΘ, ΟΑΕΔ, Υπουργείων Υγείας και Τουρισμού). Το Π.Μ.Δ. περιέχει συνολικά 519 Τμήματα Δημόσιων ΙΕΚ με το βαθμό απολυτηρίου να αποτελεί το μοναδικό κριτήριο επιλογής για τους υποψηφίους.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, για τους υποψήφιους με πολύ υψηλές βαθμολογίες και στοχευμένες επιλογές που φαινομενικά έχουν ευκολότερο έργο, για τους υπόλοιπους η συμπλήρωση του Μ.Δ. πάντοτε αποτελεί μια σύνθετη και δύσκολη διαδικασία κατά την οποία καλούνται να απαντήσουν σε πολλά και σύνθετα ερωτήματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις υποψηφίων που χωρίς  να δώσουν τη δέουσα προσοχή στη διαδικασία συμπλήρωσης εισήχθησαν σε  τμήμα το οποίο επιθυμούσαν λιγότερο έναντι κάποιου άλλου στο οποίο επίσης θα μπορούσαν να είχαν εισαχθεί. Με το πλήθος των επιλογών των φετινών υποψηφίων να εξαρτάται από την ΕΒΕ, αφού στο Μ.Δ. δε θα υπάρχει η δυνατότητα δήλωσης των τμημάτων στα οποία η μέση επίδοση του υποψηφίου είναι χαμηλότερη από την ΕΒΕ του τμήματος θα επιχειρήσουμε, μέσω της εμπειρίας που έχουμε αποκομίσει κατά την πολυετή ενασχόληση μας με θέματα εκπαίδευσης και επαγγελματικού προσανατολισμού, να βοηθήσουμε στην επίλυση του «γρίφου» της συμπλήρωσης του Μ.Δ. παραθέτοντας μια σειρά οδηγιών/συμβουλών για την απάντηση των βασικών ερωτημάτων:

•    «πώς θα επιλέξω σχολή;» και,
•    «πως θα δηλώσω τις προτιμήσεις μου στο Μ.Δ.;»
που  απασχολούν κάθε χρόνο τους υποψηφίους.

«Πώς θα επιλέξω σχολή;»

Έχει καθιερωθεί η αντίληψη ότι όσο πιο υψηλή βάση έχει μια σχολή τόσο καλύτερη είναι, αγνοώντας το γεγονός ότι η βάση εκφράζει απλά τη ζήτηση/ενδιαφέρον που υπάρχει από τους υποψηφίους για κάθε τμήμα. Μια ζήτηση η οποία εξαρτάται από:

•    το κύρος του Πανεπιστημίου,

•    την πόλη που βρίσκεται το τμήμα (μεγαλύτερη πόλη συνεπάγεται και μεγαλύτερη ζήτηση), και

•    το αντίκρισμα που έχει το αντικείμενο σπουδών της σχολής στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των υποψηφίων και των γονέων τους.

Αγνοώντας τα παραπάνω και πιστεύοντας ότι η βάση της σχολής εκφράζει και την αξία της, ο υποψήφιος συνήθως ιεραρχεί τις επιλογές του στο Μ.Δ. έχοντας ως κριτήριο τις βάσεις των σχολών των προηγούμενων ετών. Αυτό, αρκετές φορές, οδηγεί στην εισαγωγή του υποψηφίου σε τμήμα «δεύτερης προτεραιότητας» και όχι σε τμήμα που πιθανόν να το «ήθελε» περισσότερο. Π.χ. έστω υποψήφιος που ενδιαφέρεται κυρίως για τμήματα Πληροφορικής (ΤΠ) και δευτερευόντως για τμήματα Οικονομίας (ΤΟ). Μελετώντας τις βάσεις του προηγούμενου έτους παρατηρεί ότι η βάση ενός ΤΟ είναι υψηλότερη από τις βάσεις όλων των ΤΠ και για να μη «χαραμίσει» τα μόριά του δηλώνει ως 1η επιλογή το ΤΟ και αμέσως μετά κάποιο ΤΠ. Μετά την ανακοίνωση των βάσεων εισάγεται στο ΤΟ που ήταν και η 1η επιλογή του - αλλά όχι και πρώτης προτεραιότητάς του - ενώ «χάνει» το ΤΠ που το «ήθελε» περισσότερο αλλά το είχε 2η επιλογή και θα μπορούσε να εισαχθεί αφού αρκούσαν τα μόριά του.

Για να αποφύγει λάθη όπως το παραπάνω ο υποψήφιος θα πρέπει:

•    Να ξεκινήσει καθορίζοντας τις ομάδες σχολών (ΟΣ) που τον ενδιαφέρουν (π.χ. ΟΣ Οικονομίας, ΟΣ Πληροφορικής)

•    Να ιεραρχήσει τις ΟΣ σε φθίνουσα σειρά προτίμησης (π.χ. ενδιαφέρον κυρίως για την ΟΣ Πληροφορικής και δευτερευόντως για την ΟΣ Οικονομίας).

•    Σε κάθε ΟΣ να τοποθετήσει, επίσης σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος, τα τμήματα - της συγκεκριμένης ΟΣ - που επιθυμεί.

Κατά τη διάρκεια αναζήτησης/ομαδοποίησης σχολών και την ιεράρχηση τους ο υποψήφιος θα πρέπει :

1.    Να εστιάσει κυρίως τμήματα σχολών που οδηγούν σε επαγγέλματα που συνδυάζουν τις ικανότητες/ δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν και τους βασικότερους παράγοντες τόσο για την πραγματική επιθυμία του υποψηφίου, όσο και για ένα επιτυχημένο εργασιακό βίο. Συνήθως, οι υποψήφιοι που δε λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, είτε εγκαταλείπουν τις σπουδές τους, είτε ακολουθούν εργασία που δεν έχει σχέση με το αντικείμενο των σπουδών τους.

2.    Να μελετήσει με προσοχή την αποστολή, το πρόγραμμα σπουδών και τα επαγγελματικά δικαιώματα/συνδεόμενα επαγγέλματα κάθε τμήματος,  αφού ενδέχεται κάποιο από τα τμήματα που αγνοεί – κυρίως λόγω του τίτλου του-να ταιριάζει στην ομάδα σχολών που επιθυμεί . Ενδεικτικά αναφέρουμε τα τμήματα μηχανικών με ίδια ονόματα αλλά με διαφορετικά επαγγελματικά δικαιώματα, και τα τμήματα Φιλοσοφίας του 1ου Επιστημονικού Πεδίου των ΓΕ.Λ. που δίνουν στους αποφοίτους τη δυνατότητα ένταξης στον εκπαιδευτικό κλάδο ΠΕ02 (Φιλολόγων).

3.    Να ενημερωθεί για τη διάρκεια σπουδών των τμημάτων που ανήκουν στην ΟΣ που ενδιαφέρεται, προτιμώντας τα τμήματα πενταετούς φοίτησης στα οποία και δίνεται η δυνατότητα να απονέμουν  πτυχίο Integrated Master που τοποθετείται στην ίδια βαθμίδα (επίπεδο 7) του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ) και του αντίστοιχου  Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (EQF) με το μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (Master). Οι κάτοχοι Integrated Masters δεν απαιτείται πλέον να λάβουν μεταπτυχιακό τίτλο για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής ώστε να μεταβούν στην ανώτερη βαθμίδα 8 του ΕΠΠ & EQF που τοποθετούνται οι κάτοχοι Διδακτορικού τίτλου, ενώ και στις πρόσφατες προκηρύξεις Εκπαιδευτικών (3Α / 2019 Ειδικής Αγωγής, 1ΓΕ/2019 και 2ΓΕ/2019 Γενικής Εκπαίδευσης) μοριοδοτήθηκαν με τα 20 μόρια που ελάμβαναν και όλοι οι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών. Μέχρι σήμερα  περίπου 80 τμήματα πενταετούς φοίτησης παρέχουν πτυχίο Integrated Master βάσει  του νόμου 4485/2017 (άρθρο 46) με τη διαδικασία να βρίσκεται σε εξέλιξη και για τα υπόλοιπα.

4.    Αν δικαιούται μετεγγραφή σε αντίστοιχο Τμήμα με αυτό στο οποίο θα εισαχθεί, είτε ως αδελφός/-ή φοιτητή/-τριας, είτε ως μέλος οικονομικά αδύναμης οικογένειας, είτε ως ειδική κατηγορία (άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω , σοβαρές παθήσεις μελών της οικογένειας του φοιτητή, κ.α.) βάσει του ν. 4692/2020 (άρθρα 72 έως και 81, ΦΕΚ τ. A’ 111/12.06.2020). Στο νόμο αυτό εισάγεται για πρώτη φορά στη διαδικασία των μετεγγραφών η «βάση μετεγγραφής» καθώς και η δυνατότητα «μετακίνησης» σε διαφορετικό τμήμα από αυτό που θα εισαχθεί αρχικά ο φοιτητής.

•    Ως «βάση μετεγγραφής» θεωρείται ο αριθμός των μορίων, ο οποίος προκύπτει από τον αριθμό των μορίων της βάσης εισαγωγής κάθε Τμήματος αφαιρουμένου του αριθμού των 2.750 μορίων, και

•    Ως «μετακίνηση» νοείται η μετακίνηση ενός φοιτητή σε άλλο Τμήμα του ίδιου επιστημονικού πεδίου, με αυτό στο οποίο θα εισαχθεί και εγγραφεί. Η αίτηση μετακίνησης υποβάλλεται ταυτόχρονα με την αίτηση μετεγγραφής, και εξετάζεται μόνο σε περίπτωση που δε πραγματοποιηθεί η αιτούμενη μετεγγραφή του. Η αίτηση μετακίνησης δύναται να περιλαμβάνει - με σειρά προτίμησης-  έως πέντε Τμήματα δύο το πολύ διαφορετικών Περιφερειακών Ενοτήτων, του ίδιου επιστημονικού πεδίου. Τα Τμήματα, τα οποία δύναται να δηλώσει ο φοιτητής είναι αυτά τα οποία είχε δηλώσει κατά την υποβολή του Μ.Δ. του και για τα οποία συγκεντρώνει τα μόρια της βάσης εισαγωγής,

Για την περίπτωση της μετεγγραφής ο υποψήφιος θα πρέπει να λάβει υπόψιν του τις αντιστοιχίες τμημάτων της Υ.Α. 77888/Ζ1 (ΦΕΚ B 2877 – 01.07.2021).

5.    Να μην παρασυρθεί από τα μόρια ενός τμήματος τα οποία και δεν αντικατοπτρίζουν πάντα και τις προοπτικές απορρόφησης στην αγορά εργασίας, αλλά ενδεχομένως ούτε και την πραγματική επιθυμία του και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Αρκετά υψηλόβαθμα τμήματα είναι κορεσμένα στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα οι πτυχιούχοι τους είτε να υποαπασχολούνται, είτε να αποκαθίστανται επαγγελματικά αρκετά χρόνια μετά την αποφοίτησή τους.

6.    Να προτιμήσει σχολές γενικής φύσης και όχι εξειδίκευσης την οποία καλό είναι να την αναζητήσει σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών τις οποίες πλέον ακολουθεί, πριν βγει στην αγορά εργασίας, μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων σχολών σε Ελλάδα και εξωτερικό. Επιλέγοντας ο υποψήφιος τις πρώτες σπουδές του σε σχολές γενικής φύσης :

•    έχει όλη τη χρονική άνεση να δει ποιος κλάδος εξειδίκευσης των βασικών του σπουδών ταιριάζει καλύτερα στα ενδιαφέροντά του,

•    μπορεί να δει τι «ζητάει» περισσότερο η αγορά εργασίας λίγο πριν αποφοιτήσει και σε σαφώς μικρότερο πλέον χρονικό ορίζοντα σε σχέση με τις έρευνες που μελέτησε όταν συμπλήρωνε το Μ.Δ., και

7.    Να λάβει υπόψη ότι στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας υπάρχουν πλέον αρκετά τμήματα με ίδια επαγγελματικά δικαιώματα οπότε στην ΟΣ που θα επιλέξει θα πρέπει να δώσει υψηλότερη προτεραιότητα σε τμήματα με κύρος στην αγορά εργασίας. Ένα από τα μέσα «μέτρησης της κύρους» ενός πτυχίου είναι και οι αξιολογήσεις/κατατάξεις των καλύτερων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων παγκοσμίως από διεθνείς οργανισμούς. Η αξιολόγηση βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα κριτηρίων που εστιάζουν κυρίως στην απήχηση και φήμη της έρευνας του τμήματος σε διεθνές και εθνικό επίπεδο , στον αριθμό των δημοσιεύσεων και του δείκτη απήχησης τους, στα συνέδρια που έχουν διοργανωθεί, και στις διεθνείς συνεργασίες. Ένας από τους κορυφαίους και γνωστότερους οργανισμούς αξιολόγησης είναι ο Shanghai Ranking Consultancy που δημοσιεύει κάθε χρόνο λίστες κατάταξης Πανεπιστημίων ανά επιστημονικό κλάδο (Global Ranking of Academic Subjects).

8.    Να ενημερωθεί για μελέτες και έρευνες σχετικές με τα τμήματα και τα επαγγέλματα με θετικές προοπτικές στην αγορά εργασίας . Θα πρέπει όμως, να τις λάβει υπόψιν του ως επικουρικό και όχι ως πρώτιστο κριτήριο για τις επιλογές του , αφού η σύγχρονη αγορά εργασίας διαφοροποιείται ταχύτατα με συνέπεια, κανείς να μην μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τις μελλοντικές εξελίξεις.

9.    Να αναζητήσει πληροφορίες σχετικά με τα περιφερειακά κυρίως τμήματα των πρώην ΤΕΙ που, μετά την πανεπιστημιοποίηση τους, δεν έχουν καταφέρει ακόμα να μπουν σε κανονικό ρυθμό λειτουργίας λόγω έλλειψης καθηγητών με αποτέλεσμα αρκετά μαθήματα του αναπροσαρμοσμένου προγράμματος σπουδών τους να μην έχουν διδαχθεί. Λαμβάνοντας υπόψη και την κατάργηση, από το ακαδημαϊκό έτος 2021-22, τεσσάρων τμημάτων του Πανεπιστημίου Πάτρας (Μουσειολογίας στον Πύργο, Γεωπονίας στην Αμαλιάδα, Βιοσυστημάτων στο Μεσολόγγι και Διοίκησης Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων στο Αγρίνιο), που αντιμετώπιζαν ανάλογα προβλήματα, θα πρέπει τα τμήματα αυτά να έχουν χαμηλή ιεράρχηση στις επιλογές του υποψηφίου αφού ελλοχεύει ο κίνδυνος είτε καθυστέρησης στην ολοκλήρωση των σπουδών είτε ο υποψήφιος να βρεθεί σε κάποιο άλλο τμήμα που θα προκύψει από ενδεχόμενη συγχώνευση.

10.    Να μη λησμονεί ότι από τη φετινή χρονιά η επιλογή για τα τμήματα σχολών της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πραγματοποιείται σε δύο φάσεις που ξεκινάνε αμέσως μετά την ανακοίνωση της ΕΒΕ για κάθε τμήμα. Κατά την πρώτη φάση δίνεται στους υποψηφίους η δυνατότητα δήλωσης στο Μ.Δ. των τμημάτων των οποίων υπερβαίνουν την ΕΒΕ χωρίς αυτό να σημαίνει και δυνατότητα εισαγωγής στα συγκεκριμένα τμήματα. Ακολουθεί στα τέλη Αυγούστου (β’ φάση), η ανακοίνωση των βάσεων και των τμημάτων στα οποία εισάγονται οι υποψήφιοι. Επομένως αν ο υποψήφιος υπερβαίνει την ΕΒΕ κάποιου τμήματος δε θα πρέπει να θεωρεί δεδομένη και τη δυνατότητα εισαγωγής του στο τμήμα αυτό αφού οι διαθέσιμες θέσεις ενδέχεται να καλυφθούν από άλλους υποψηφίους με υψηλότερη βαθμολογία από αυτόν.

«Πώς θα συμπληρώσω το Μ.Δ.;»

Αφού πλέον , σύμφωνα με τα παραπάνω , ο υποψήφιος θα έχει καταλήξει στις ΟΣ που τον ενδιαφέρουν καθώς και τα τμήματα κάθε ομάδας τα οποία και έχει καταγράψει πρόχειρα σε χαρτί, σειρά παίρνει η συμπλήρωση του Μ.Δ.. Έστω ότι κατά τη διαδικασία αναζήτησης/ομαδοποίησης σχολών, που περιγράψαμε , ο υποψήφιος έχει καταλήξει στην ΟΣ πληροφορικής και στην ΟΣ οικονομίας με προτεραιότητα  στην ΟΣ Πληροφορικής. Αν η ΟΣ Πληροφορικής  περιέχει σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος τα τμήματα: ΤΠ1, ΤΠ2, ΤΠ3 και η ΟΣ Οικονομίας τα τμήματα: ΤΟ1,ΤΟ2, ΤΟ3, ΤΟ4 τότε καταγράφοντας τις ΟΣ, και τα περιεχόμενα σε αυτές τμήματα σχολών σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος, θα έχει συνολικά καταλήξει σε:

ΟΣ Πληροφορικής.
ΤΠ1     (1)
ΤΠ2     (2)
ΤΠ3     (3)
ΟΣ Οικονομίας
ΤΟ1     (4)
ΤΟ2     (5)
ΤΟ3     (6)
ΤΟ4     (7)
όπου και ο αριθμός στην παρένθεση θα είναι και η τελική σειρά προτίμησης στο Μ.Δ.

Καλή επιτυχία.