Με “ΝΑΙ” από ΝΔ και “ΠΑΡΩΝ” από ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε, σήμερα στη Βουλή, η τροπολογία με την οποία παραγράφονται οι οφειλές των πανεπιστημιακών δασκάλων προς τους ΕΛΚΕ, από την επιχειρηματική δραστηριότητά τους, για την δεκαετία 1999-2009.
Απαλλαγή ευθυνών
Με την τροπολογία απαλλάσσονται οι διοικήσεις των ΑΕΙ και των ΕΛΚΕ από κάθε είδους ευθύνη από τη μη είσπραξη των οφειλών των καθηγητών και των υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης αυτών από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικών.
Απροσδιόριστες οι απώλειες εσόδων για το Κράτος
Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην έκθεσή του αναφέρει πως το ύψος της εν λόγω απώλειας εσόδων, από την τροπολογία, εξαρτάται από τα πραγματικά περιστατικά και δε σύναται να προδιοριστεί.
Πρόκειται για οφειλές που προκύπτουν από εισοδήματα των ετών από 1999 που εισέπραξαν οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι από άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικώς, χωρίς να αποδώσουν το οφειλόμενο ποσοστό (7%) που προβλέπεται ο νόμος 4009/2011 (περ. γ’ της παρ. 3 του άρθρου 23) προς τον ΕΛΚΕ.
Οι Ε.Λ.Κ.Ε. του κάθε Α.Ε.Ι., για τις οφειλές αυτές, εξέδιδαν , από τον περασμένο Γενάρη, πράξεις προσδιορισμού οφειλής για την είσπραξη του ποσοστού επτά τοις εκατό (7%) επί του καθαρού εισοδήματος των Καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης του Α.Ε.Ι. από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για τα παρελθόντα έτη από το 1999 έως το 2017, και το 2018 (Διαβάστε εδώ) .
Η αδικία
Η τροπολογία δημιουργεί αδικίες καθώς ο συνεπής που πλήρωσε κανονικά τις οφειλές δεν θα του επιστραφούν τα χρήματα που ήδη έχει καταβάλει ενώ ο ασυνεπής που δεν πλήρωσε όλα αυτά τα χρόνια του χαρίζονται οι οφειλές.
Δηλαδή επιβραβεύεται ο ασυνεπής και τιμωρείται ο συνεπής.
Η Κυβέρνηση για να είναι δίκαια θα έπρεπε να φέρει και μια δεύτερη νομοθετική ρύθμιση με την οποία θα επιστραφούν οι κρατήσεις των πανεπιστημιακών που ήδη τις έχουν καταβάλει την επίμαχη δεκαετία και μάλιστα με ποσοστά 15%, 10% και 7%.
Προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Δώδεκα καθηγητές της Ιατρικής του ΑΠΘ ήδη έχουν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ,με την οποία κρίθηκε συνταγματική η παρακράτηση του 7% των μελών ΔΕΠ από επιχειρηματική δραστηριότητα.
Η προσφυγή δεν έχει απορριφθεί αλλά αναμένεται να προσδιοριστεί η δικάσιμος.
Η τροπολογία έχει ως εξής:
Άρθρο 113
Ρυθμίσεις σχετικά με τη διαδικασία απόδοσης της κράτησης επί των εισοδημάτων των μελών ΔΕΠ
από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας
1. Το πρώτο και τρίτο εδάφιο της περ. β) της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4009/2011 (Α ́195) τροποποιούνται, το τέταρτο εδάφιο αντικαθίσταται και η περ. β) διαμορφώνεται ως εξής:
«β) Οι Καθηγητές και υπηρετούντες λέκτορες πλήρους απασχόλησης, οι οποίοι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, είτε ατομικώς είτε μέσω εταιρείας, από το έτος 2018 και εξής, υποχρεούνται να αποδίδουν ετησίως στον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) του Α.Ε.Ι., όπου υπηρετούν, ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) επί του ετήσιου καθαρού εισοδήματος που υπάγεται στην περ. θ ́ της παρ. 2. Το εν λόγω ποσό αποτελεί πόρο του Ε.Λ.Κ.Ε. του Α.Ε.Ι. και αποδίδεται από τους υπόχρεους στον οικείο Ε.Λ.Κ.Ε.. Οφειλές που θα προκύψουν σύμφωνα με την παρούσα παράγραφο παραγράφονται μετά την πάροδο δεκαετίας από το τέλος του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκαν.
Οφειλές από την ανωτέρω αιτία, το ύψος των οποίων προσδιορίζεται έως το ποσό των εξήντα (60) ευρώ ανά έτος, δεν αναζητούνται, δεν εκδίδεται πράξη προσδιορισμού οφειλής από τους Ε.Λ.Κ.Ε. των Α.Ε.Ι. και, εάν έχει εκδοθεί, ακυρώνεται αυτοδικαίως.»
2. Το πρώτο και δεύτερο εδάφιο της περ. γ) της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4009/2011 τροποποιούνται, προστίθενται τέταρτο και πέμπτο εδάφιο και η περ. γ) διαμορφώνεται ως εξής:
«γ) Οι οφειλές των Καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης των Α.Ε.Ι. από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας που αφορά ατομική επιχείρηση υπόχρεη σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων και λογιστικών αρχείων, οι οποίες γεννήθηκαν έως τις 31.12.2017 προσδιορίζονται σε ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) επί του ετήσιου καθαρού εισοδήματος προερχόμενου από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικώς και παραγράφονται με την πάροδο δεκαετίας από το τέλος του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκαν. Οι οφειλές των Καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης των Α.Ε.Ι. από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσω εταιρίας, οι οποίες γεννήθηκαν από το έτος 2016 και έπειτα, υπολογίζονται σε ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) επί του ετήσιου εισοδήματος που προέρχεται από την εν λόγω δραστηριότητα (μερίσματα, διανομή κερδών κ.λπ.) και παραγράφονται με την πάροδο δεκαετίας από το τέλος του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκαν. Η παραγραφή διακόπτεται με την έκδοση και κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού οφειλής της Επιτροπής Ερευνών και Διαχείρισης του Ε.Λ.Κ.Ε. προς τον υπόχρεο. Οφειλές, το ύψος των οποίων προσδιορίζεται έως το ποσό των εξήντα (60) ευρώ συνολικά για όλα τα παρελθόντα έτη, δεν αναζητούνται και δεν εκδίδεται πράξη προσδιορισμού οφειλής από τους Ε.Λ.Κ.Ε. των Α.Ε.Ι. και εάν έχει εκδοθεί ακυρώνεται αυτοδικαίως. Τυχόν εκδοθείσες πράξεις προσδιορισμού οφειλών που προέρχονται από εισοδήματα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικώς έως την 31η.12.2009 παύουν αυτοδικαίως να ισχύουν αποκλειστικά κατά το μέρος που αφορούν οφειλές έως την ημερομηνία αυτή, ενώ κατά το μέρος που αφορούν στον προσδιορισμό οφειλής από εισοδήματα που προέρχονται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας από 1.1.2010 έως 31.12.2017 εξακολουθούν να ισχύουν και δεν απαιτείται η έκδοση νέας πράξης προσδιορισμού οφειλής από τους Ε.Λ.Κ.Ε. των Α.Ε.Ι..»
3. Η περ. ζ) της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4009/2011 αντικαθίσταται ως εξής:
«ζ) Οφειλές των καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικώς ή μέσω εταιρίας, που προσδιορίζονται σε εφαρμογή των περ. β) και γ), δύνανται να συμψηφιστούν με ποσά που καταβλήθηκαν εμπροθέσμως από τους υπόχρεους προς εξόφληση των οφειλών τους από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για τα έτη 2015 και εξής σύμφωνα με τα ποσοστά που ίσχυσαν κατά τον χρόνο απόδοσής τους και εφόσον το ύψος αυτών υπερβαίνει το επτά τοις εκατό (7%) επί του ετήσιου καθαρού εισοδήματος από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η δυνατότητα συμψηφισμού αφορά αποκλειστικά τυχόν υπερβάλλον καταβληθέν ποσό από αυτό που αντιστοιχεί στο ύψος του επτά τοις εκατό (7%) επί του ετήσιου καθαρού εισοδήματος.
Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου για την έκδοση της πράξης προσδιορισμού οφειλής εγκρίνεται ο συμψηφισμός οφειλών, κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος του υπόχρεου προς τον Ε.Λ.Κ.Ε. του Α.Ε.Ι.. Η παρούσα καταλαμβάνει και αφυπηρετήσαντες Καθηγητές των Α.Ε.Ι., για τους οποίους εκκρεμεί ο προσδιορισμός των οφειλών τους για χρονικό διάστημα πριν την ημερομηνία αφυπηρέτησής τους.
Καταβολές ποσών που έγιναν σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 2 του ν. 2530/1997 (Α ́ 218), την περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 2817/2000 (Α ́78) και ακολούθως με την περ. στ) του άρθρου 59 του ν. 4009/2011 (Α ́195), το άρθρο 18 του ν. 4283/2014 (Α ́189), το άρθρο 24 του ν. 4386/2016 (Α ́ 83) και το άρθρο 23 του ν. 4009/2011 και ως προς τις οποίες δεν παρέχεται δυνατότητα συμψηφισμού σύμφωνα με την παρούσα, θεωρούνται νόμιμες, σύμφωνα με τα ποσοστά που ίσχυαν κατά τον χρόνο καταβολής τους και δεν αναζητούνται.»
3. Οφειλές από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας σύμφωνα με τις περ. β) και γ) της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4009/2011, καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης, που έχουν αποβιώσει κατά τον χρόνο έκδοσης της πράξης προσδιορισμού οφειλής από τους Ε.Λ.Κ.Ε. των Α.Ε.Ι., δεν αναζητούνται και διαγράφεται η σχετική απαίτηση.
4. Οι διοικήσεις των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.) και των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας των Α.Ε.Ι. απαλλάσσονται από κάθε είδους ευθύνη από τη μη είσπραξη των οφειλών των Καθηγητών και υπηρετούντων λεκτόρων πλήρους απασχόλησης των Α.Ε.Ι. από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ατομικώς έως την 31η.12.2009.
Τι είπε ο υφυπουργός Παιδείας για την τροπολογία
Ο υφυπουργός, αρμόδιος για τα ΑΕΙ Άγγελος Συρίγος, μιλώντας σήμερα στη Βουλή για την τροπολογία, είπε τα εξής:
- Το θέμα των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας έχει δεχθεί πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις στο πέρασμα πολλών ετών από το 1997. Υπενθυμίζω ότι σε πρώτη φάση υπήρχε υποχρέωση όσων ακαδημαϊκών είχαν ελευθέριο επάγγελμα να αποδίδουν το 30% των ακαθαρίστων εσόδων τους. Ακολούθως αυτό το 2000 έγινε 5%, 10%, ή 15% επί των ακαθαρίστων εσόδων αναλόγως του αντικειμένου, αν δηλαδή σχετιζόταν με δικαιώματα που έπαιρναν από βιβλία ή με εργασίες που σχετίζονταν άμεσα με το ελευθέριο επάγγελμα. Και ακολούθως, με ρύθμιση του 2017 υπολογίζεται στο 7% επί των καθαρών πλέον εσόδων.
- Κάποιοι ΕΛΚΕ είχαν προχωρήσει, ήταν προσεκτικοί και όλα αυτά τα χρόνια προχωρούσαν και πίεζαν τα μέλη ΔΕΠ για να καταβάλουν τα χρήματά τους. Η πλειοψηφία, όμως, των ΕΛΚΕ δεν είχε δείξει την απαιτούμενη τυπικότητα για πάρα πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να συσσωρευθούν αρκετά μεγάλα ποσά, αρκετά μεγάλα χρέη. Υπήρχαν, όμως, ασάφειες στον τρόπο του υπολογισμού.
- Τελικώς, τον Νοέμβριο του 2020 με υπουργική απόφαση που πέρασε ο προκάτοχός μου, ο κ. Βασίλης Διγαλάκης, ορίστηκε με απολύτως σαφή τρόπο η διαδικασία με την οποία οι ΕΛΚΕ μπορούσαν επιτέλους να διεκδικήσουν αυτά τα ποσά από τα μέλη ΔΕΠ. Και εστάλησαν οι πρώτες πράξεις προσδιορισμού οφειλής τον Δεκέμβριο του 2020.
- Ακολούθως εστάλησαν οι πράξεις προσδιορισμού οφειλής προς όλους εκείνους οι οποίοι όφειλαν από το 2000 μέχρι το 2017. Όταν εστάλησαν, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: Το πρώτο ήταν ότι μετά από την πάροδο είκοσι ενός ετών πάρα πολλοί από τους υπόχρεους, από τους φερόμενους ως υπόχρεοι, δεν διέθεταν τα απαιτούμενα μέσα αποδείξεως, προκειμένου να διαπιστωθεί αν ήταν όντως από ελευθέριο επάγγελμα ή αν αυτά τα έσοδα προέρχονταν από άλλες πηγές, παραδείγματος χάριν μετοχές, συμμετοχές σε εταιρείες και τα λοιπά, που δεν σχετίζονταν, όμως, με την επιστημονική τους ιδιότητα.
- Υπενθυμίζεται ότι βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας κάθε πολίτης είναι υποχρεωμένος να κρατά επί πενταετία τα φορολογικά του στοιχεία -είναι ο χρόνος παραγραφής των φορολογικών απαιτήσεων- και αντιστοίχως, υπήρχε πρόβλημα και με το σύστημα TAXIS. Ενδεικτικά θα σας πω ότι εμείς διεκδικούσαμε από το 1999, το σύστημα TAXIS δεν διέθετε καθόλου στοιχεία για αυτό το θέμα πριν το 2003. Επομένως, όποιος αμφισβητούσε αυτά τα ποσά ήταν αδύνατον να μπορέσει να το αποδείξει και έτσι επλήττετο το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της προηγούμενης ακροάσεως.
- Ένα άλλο πρόβλημα ήταν -κύριε Πρόεδρε, ένα λεπτό ακόμη- ήταν ότι πολλοί από τους υπόχρεους είχαν ήδη αποβιώσει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι οφειλές προς τους ΕΛΚΕ είναι προσωποπαγείς. Υπήρχε ένα τεράστιο πρόβλημα, διότι πήγαιναν σε απογόνους να τα πάρουν, στους κληρονόμους, οι οποίοι δεν ήξεραν τι γινόταν και υφίστατο μία αντικειμενική αδυναμία προσδιορισμού από τους κληρονόμους.
- Με δεδομένα αυτά τα προβλήματα, κρίθηκε ότι η εικοσαετία δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι ήταν εύλογη προς την αρχή της αναλογικότητας και θα σας πω μόνο ένα ενδεικτικό σημείο: Διεκδικούσαμε απαιτήσεις 10 ευρώ, 15 ευρώ, 20 ευρώ που ανάγονταν στο 1999 ή το 2000. Σύμφωνα με το άρθρο 111 του Ποινικού Κώδικα, εάν κάνω κακούργημα, που δεν τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη, αυτό παραγράφεται μετά την πάροδο δεκαπενταετίας. Τα 12 ευρώ, ή τα 15 ευρώ, ή τα 2 ευρώ που ήταν του 1999 δεν μπορούσαν να παραγραφούν.
- Έτσι, εκείνο το οποίο κάνουμε είναι να ακολουθούμε τις διαδικασίες που υπάρχουν. Επί παραδείγματι, ο ν. 4820/2021 ως προς την οργάνωση και τη λειτουργία του Ελεγκτικού Συνεδρίου ρυθμίζει ότι όλοι οι φορείς του δημοσίου είναι υποχρεωμένοι να τηρούν αρχεία για δέκα έτη, ενώ τυχόν αξίωση για αναζήτηση τυχόν διαχειριστικού ελλείμματος παραγράφεται μετά την πάροδο δέκα ετών.
- Για την ορθή τήρηση, λοιπόν, της διαδικασίας εισπράξεως των εν λόγω απαιτήσεων από τους υπόχρεους μεταφέραμε τη διαδικασία στα τελευταία δέκα έτη, δηλαδή ξεκινάει από την 1-1-2010 και με αυτό τον τρόπο και οι υπόχρεοι μπορούν εύκολα να αναζητήσουν στους φορείς του δημοσίου τα σχετικά έγγραφα τα οποία χρειάζονται για να αποδείξουν τους ισχυρισμούς τους. Είναι σύμφωνη προς τις αρχές της ασφάλειας δικαίου και της εμπιστοσύνης του διοικούμενου προς το κράτος να μπορεί να αποδείξει αυτό το οποίο ισχυρίζεται.
- Παράλληλα, δώσαμε τη δυνατότητα -που δεν υπήρχε με την προηγούμενη ρύθμιση- σε όσους έχουν πληρώσει μεγαλύτερα ποσά από αυτά που όφειλαν βάσει του 7%, υπολογισμένου επί των καθαρών εσόδων –είχαν πληρώσει το 15% επί των ακαθαρίστων- να μπορούν να συμψηφίσουν αυτά τα ποσά για την τελευταία πενταετία. Ήταν ένα χρονικό όριο το οποίο πηγαίνει, συμβαδίζει με τον Αστικό Κώδικα ως προς τις απαιτήσεις οι οποίες έχουν δοθεί για τη μη παραγραφή απαιτήσεων οι οποίες έχουν δοθεί σε μη οφειλόμενα.
Το πρόβλημα που προέκυψε είναι καθαρά πρόβλημα δημόσιας διοίκησης και είναι λογική η παραγραφή για το διάστημα 1999-2009. Ας εισπραχθούν τα τρέχοντα και η διαδικασία θα έχει ομαλοποιηθεί. Το πρόβλημα με τα παραστατικά δεν έχει σχέση με αυτούς που πρέπει να πληρώσουν αλλά χρεώνονται όσοι δεν πρέπει να πληρώσουν.