Για συγχωνεύσεις πανεπιστημιακών Τμημάτων χωρίς διάλογο κάνει λόγο , με σημερινό ανακοινωθέν, η Σύνοδος Προέδρων/Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων/Σχολών.
Ειδικότερα, τα μέλη της Συνόδου εκφράζουν την έντονη διαφωνία τους και την εκ παραλλήλου ετοιμότητά τους, καθώς πληροφορούνται ότι ζητείται από το υπουργείο η συναίνεση των Πρυτανικών Αρχών για συγχωνεύσεις Τμημάτων, χωρίς να υπάρχει πλαίσιο διαλόγου με Σχολές ή Τμήματα.
Η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών της χώρας επισημαίνει ότι «η επιδιωκόμενη αναδιάρθρωση του χάρτη των ΑΕΙ πρέπει να γίνει αποκλειστικά στη βάση των κριτηρίων που έχουν τεθεί στο δημόσιο διάλογο, λαμβάνοντας υπόψη διαδικασίες αξιολόγησης, πιστοποίησης και ποιότητας στις οποίες έχουν υποβληθεί τα πανεπιστημιακά Τμήματα».
Η Σύνοδος διαπιστώνει ότι «τα Παιδαγωγικά Τμήματα των ελληνικών Πανεπιστημίων, μετά από 40 περίπου χρόνια λειτουργίας, έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό σε όλα τα πεδία των δραστηριοτήτων τους, επιστημονικά, αναπτυξιακά, λειτουργικά, καθώς και σε αυτό της κοινωνικής παρέμβασης».
Στο πλαίσιο αυτό τα Παιδαγωγικά Τμήματα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής και οι Σχολές θεωρούν ότι «πρέπει πλέον να κινηθούν στην κατεύθυνση της περαιτέρω λειτουργικής ενίσχυσής τους με περαιτέρω προγράμματα σπουδών στις Επιστήμες της Παιδαγωγικής με όρους που διασφαλίζουν ακαδημαϊκά κριτήρια ποιότητας και θεσμική εξασφάλιση επαγγελματικών δικαιωμάτων».
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών, αναφορικά με την επιστολή που απέστειλε η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων στις Πρυτανικές αρχές σχετικά με την αναδιάρθρωση του ελληνικού ακαδημαϊκού χάρτη, συνοψίζει ακολούθως τις θέσεις της, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί από τις Συνόδους των μελών της και τις Συνελεύσεις των Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών της χώρας.
Α. Στοιχεία που αφορούν την καταλληλότητα της διάρθρωσης του προγράμματος σπουδών ως προς την κάλυψη του εύρους του επιστημονικού πεδίου
Τα Τμήματα, Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης που ιδρύθηκαν την δεκαετία του 1980, καθώς και Ειδικής Αγωγής, που ιδρύθηκε μια δεκαετία αργότερα, διανύουν την τέταρτη (τρίτη για το Ειδικής Αγωγής) δεκαετία επιτυχούς λειτουργίας των προγραμμάτων σπουδών τους. Αυτό τεκμαίρεται από την αξιολόγηση και την διαδικασία της πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών τους, τα οποία αξιολογήθηκαν με επιτυχία και τελική βαθμολογία Fully Compliant από διεθνείς αξιολογητές που όρισε η ΕΘΑΑΕ (ή προηγουμένως η ΑΔΙΠ), σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις για την λογοδοσία και τη διασφάλιση ποιότητας στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Β. Στοιχεία ως προς τα γνωστικά αντικείμενα των Παιδαγωγικών Τμημάτων
Τα Τμήματα, Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, καλύπτουν πλήρως και με διακριτό τρόπο τα γνωστικά αντικείμενα που θεραπεύουν. Κάθε τμήμα ικανοποιεί με εξαιρετική επίδοση τις τρέχουσες ανάγκες της ιδιαίτερης σχολικής πραγματικότητας στην οποία αναφέρεται και η οποία αποτελεί διακριτό γνωστικό αντικείμενο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής και Διεθνούς επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας, όπως με ξεκάθαρο τρόπο αποτυπώνεται στις πρόσφατες άρτιες εκθέσεις πιστοποίησης της ΕΘΑΑΕ.
Τα Τμήματα, Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, έχουν διακριτά γνωστικά αντικείμενα, καθώς απευθύνονται σε παιδιά/μαθητές διαφορετικών ηλικιών. Τα παιδιά που παρακολουθούν το πρόγραμμα σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης είναι από 4 έως 5 ετών, ενώ οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου έχουν ηλικία από 6 έως 12 ετών, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαφορετική διδακτική πλαισίωση ανάμεσα στις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Συγκεκριμένα η διδακτική πλαισίωση στην Προσχολική Εκπαίδευση δεν ταυτίζεται με τη στενή χρήση του όρου διδασκαλία, όπως εφαρμόζεται στη Δημοτική Εκπαίδευση. Στο Νηπιαγωγείο το διδακτικό πλαίσιο στηρίζεται στην ολιστική προσέγγιση της γνώσης και αναφέρεται στη συστηματική διαδικασία σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης δραστηριοτήτων που είναι αναπτυξιακά κατάλληλες, μέσω της συνεργασίας, της διερεύνησης και του παιχνιδιού. Τα εσωτερικά κίνητρα των παιδιών για μάθηση αυξάνονται όσο τα ίδια εμπλέκονται ενεργά στην διαδικασία αυτή, και όταν οι δραστηριότητες που την πλαισιώνουν εμπεριέχουν παιγνιώδη χαρακτηριστικά ή έχουν παιγνιώδη διάθεση. Η κατάλυση των ορίων μεταξύ των επιμέρους επιστημονικών πεδίων επιτρέπει την ενοποίηση των γνώσεων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις επιστήμες προωθώντας την διεπιστημονική διασύνδεση. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, όπως η τήρηση κανόνων, η αλληλεπίδραση, η συνεργασία, καθώς και στην καλλιέργεια ικανοτήτων που έχουν να κάνουν με την ανεξαρτησία, την αυτονομία και την εστίαση της προσοχής, ενώ οι γνωστικές λειτουργίες έρχονται σε δεύτερο ρόλο. Η κατάκτηση των παραπάνω αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη μετέπειτα εκπαιδευτική εξέλιξη και πορεία του παιδιού στο Δημοτικό Σχολείο.
Με τη μετάβαση των παιδιών στο Δημοτικό Σχολείο, οι παραπάνω δεξιότητες και ικανότητες θεωρούνται ήδη κατακτημένες και δίνεται έμφαση στην οικοδόμηση της γνωστικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με την σημερινή δομή του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών του Δημοτικού Σχολείου, η ανάπτυξη αυτή επιτυγχάνεται με την κατάκτηση της γνώσης μέσα από διακριτά γνωστικά αντικείμενα και τον επιμερισμό των επιστημονικών πεδίων, όπως των Μαθηματικών, της Νεοελληνικής Γλώσσας, της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Ιστορίας, της Γεωγραφίας, κ.ά.
Η παραπάνω διαφορετική προσέγγιση οφείλεται στις διαφορές που υπάρχουν στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά μεταξύ των παιδιών της προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Σύμφωνα με την θεωρία της αναπτυξιακής ψυχολογίας, τα παιδιά της Δημοτικής Εκπαίδευσης οικοδομούν ικανότητες λογικής σκέψης. Μπορούν να δημιουργήσουν σχέσεις αιτίου αιτιατού και να κατανοήσουν περισσότερο την αναστρεψιμότητα των αντικειμένων, των καταστάσεων αλλά και της διατήρησης των ιδιοτήτων τους, ενώ τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας βρίσκονται σε στάδιο εγωκεντρικής σκέψης.
Τα παραπάνω ερμηνεύουν τις διαφορετικές δομές των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών μεταξύ του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού Σχολείου.
Γ. Στοιχεία που αφορούν στη βιωσιμότητα
Τα στοιχεία βιωσιμότητας των Τμημάτων Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής κρίνονται θετικά, δεδομένου ότι η εφαρμογή της ελάχιστης βάσης εισαγωγής δεν επηρέασε την εισαγωγή φοιτητών στα Τμήματα. Οι υψηλές βάσεις εισαγωγής φοιτητών/τριών, αλλά και η υψηλή ζήτηση στις ετήσιες κατατακτήριες εξετάσεις από αποφοίτους άλλων σχολών για τη λήψη δεύτερου πτυχίου, επιβεβαιώνουν πέραν πάσης αμφιβολίας την αυξημένη ζήτησή τους.
Τα Τμήματα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής διαθέτουν αξιόλογο διδακτικό, ερευνητικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό που διασφαλίζει την ποιότητα, την επάρκεια και την αυτονομία του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου. Η στελέχωση με νέα μέλη ΔΕΠ στη θέση αυτών που αφυπηρετούν αποτελεί εύλογη διεκδίκηση με στόχο τη διασφάλιση και τη διαρκή ανάπτυξη της ποιότητας σπουδών.
Τα Τμήματα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής διαθέτουν επικαιροποιημένα προγράμματα σπουδών στο δεύτερο και τρίτο κύκλο σπουδών με μεγάλη ζήτηση. Στο πλαίσιο της εξωστρέφειας που τα διέπουν έχουν αναπτύξει συνέργειες με φορείς τοπικών κοινωνιών συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στην παροχή υπηρεσιών και στην ανάπτυξή τους, και πραγματοποιούν διεθνείς συνεργασίες στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων, πρωτοκόλλων συνεργασίας, Erasmus, κ.ά.
Δ. Στοιχεία που αφορούν στη πρόσβαση στην αγορά εργασίας
Ο βαθμός απορρόφησης των αποφοίτων των Τμημάτων Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής στην αγορά εργασίας είναι ικανοποιητικός, δεδομένου ότι οι απόφοιτοί μας έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ως εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στελεχώνοντας τις δομές εκπαίδευσης της χώρας. Ο χρόνος εύρεσης εργασίας είναι ιδιαίτερα σύντομος.
Συμπερασματικά
Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα παραπάνω δεδομένα, όσο και τα κριτήρια της με Α. Π. 1557/Υ1, 21/2/2022 επιστολής της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών θεωρεί ότι υπάρχουν τεκμηριωμένοι λόγοι για την συνέχιση της τρέχουσας διακριτής λειτουργίας των Τμημάτων Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής.
Παράλληλα, τα μέλη της Συνόδου εκφράζουν την έντονη διαφωνία τους και την εκ παραλλήλου ετοιμότητά τους, καθώς πληροφορούνται ότι ζητείται από το Υπουργείο η συναίνεση των Πρυτανικών Αρχών για συγχωνεύσεις Τμημάτων, χωρίς να υπάρχει πλαίσιο διαλόγου με Σχολές ή Τμήματα.
Η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών της χώρας επισημαίνει ότι η επιδιωκόμενη αναδιάρθρωση του χάρτη των ΑΕΙ πρέπει να γίνει αποκλειστικά στη βάση των κριτηρίων που έχουν τεθεί στο δημόσιο διάλογο, λαμβάνοντας υπόψη διαδικασίες αξιολόγησης, πιστοποίησης και ποιότητας στις οποίες έχουν υποβληθεί τα πανεπιστημιακά Τμήματα.
Η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών μπορεί να συνεισφέρει με ουσιαστικό τρόπο στο πλαίσιο ενός ειλικρινούς διαλόγου αναβάθμισης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη βάση ακαδημαϊκών και επιστημονικών κριτηρίων και πρακτικών από το διεθνή χώρο. Διαπιστώνει ότι τα Παιδαγωγικά Τμήματα των ελληνικών Πανεπιστημίων, μετά από 40 περίπου χρόνια λειτουργίας, έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό σε όλα τα πεδία των δραστηριοτήτων τους, επιστημονικά, αναπτυξιακά, λειτουργικά, καθώς και σε αυτό της κοινωνικής παρέμβασης. Στο πλαίσιο αυτό τα Παιδαγωγικά Τμήματα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Δημοτικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής και οι Σχολές θεωρούν ότι πρέπει πλέον να κινηθούν στην κατεύθυνση της περαιτέρω λειτουργικής ενίσχυσής τους με περαιτέρω προγράμματα σπουδών στις Επιστήμες της Παιδαγωγικής με όρους που διασφαλίζουν ακαδημαϊκά κριτήρια ποιότητας και θεσμική εξασφάλιση επαγγελματικών δικαιωμάτων.
Σύνοδος Προέδρων/Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων/Σχολών
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
1. Παιδαγωγική Σχολή
2. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
3. Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
4. Σχολή Επιστημών Αγωγής
5. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
6. Τμήμα των Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
7. Σχολή Επιστημών Αγωγής
8. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
9. Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
ΠANEΠIΣTHMIO AIΓAIOY
10. Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών
11. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
12. Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
13. Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών
14. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
15. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
16. Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
17. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
18. Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης
19. Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
20. Σχολή Επιστημών Αγωγής
21. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
22. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
23. Σχολή Επιστημών Αγωγής
24. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
25. Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
26. Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
27. Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Κοινωνικής Εργασίας
28. Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Μείωση εισακτέων σε 50-100 ανά έτος, όχι κατάργηση των διακριτών Τμημάτων - γι'αυτό εξάλλου σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες είναι ξεχωριστά τα Νηπιαγωγεία από τα Δημοτικά Σχολεία, καθως έιναι εντελώς αντιπαιδαγωγικό να θεωρούμε ότι τα παιδιά 4-5 ετών μπορούν να βρίσκονται στο ίδιο εκπαιδευτικό περιβάλλον με παιδιά 8-9 ετών.
Η πρώτη δεκαετία της μαθητικής ζωής θέτει τις βάσεις για το Γυμνάσιο και το Λύκειο, άρα πρέπει και οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί στον 21ο αιώνα να είναι καλά καταρτισμένοι (εκπαιδευτική επάρκεια και γνώσεις παιδικής ψυχολογίας) χωρίς «πασαλείμματα» και προχειρότητες που βλάπτουν το μέλλον των μαθητών.
Δεν είναι τυχαίο πως οι πιο έμπειροι δάσκαλοι τοποθετούνται στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όπου είναι απείρως μεγαλύτερη η ευθύνη του εκπαιδευτικού απέναντι στα παιδιά που πηγαίνουν πρώτη φορά σχολείο.
Αντίστοιχα, και το Νηπιαγωγείο το 2030 δεν μπορεί να είναι απλώς baby-sitting ανηλίκων αλλά μια ολοκληρωμένη κοινωνικοποίηση στην πιο ευαίσθητη ηλικία: Έννοιες όπως σεβασμός, αλληλεγγύη, πειθαρχία για το κοινό καλό, αφομοίωση και επεξεργασία νέων γνώσεων -όλα τόσο απαραίτητα στη σημερινή κοινωνία των πολιτών «του κόσμου»- μόνο βιωματικά μεταδίδονται.
Αναφορικά με τις συγχωνεύσεις, το υπουργείο Παιδείας οφείλει να επικεντρωθεί σε άλλα πεδία, για παράδειγμα τα Οικονομικά ή την Πληροφορική ή τη Μηχανική, όπου είναι δεκάδες τα τμήματα σε κεντρικά και περιφερειακά ΑΕΙ τα οποία αποτελούν κατευθύνσεις ή μεταπτυχιακές ροές ενιαίων γνωστικών αντικειμένων.
Μόνο στην Κρήτη λειτουργούν 3 Πανεπιστήμια, επομένως δεν είναι το Παιδαγωγικό Τμήμα το μείζον ζήτημα.