Παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια: Ο τρίτος δρόμος!

Οι αναμνήσεις καθενός απο τη μέση εκπαιδευση ειναι διαφορετικές. Οταν καταργηθηκαν οι εξετάσεις για την εισαγωγη στο Γυμνάσιο το 1978 καθως η βαθμίδα έγινε υποχρεωτική, τότε ξεκίνησε μια μαζικοποίηση των σπουδών. Δεν πιστεύω ότι το προσωπικό της μέσης εκπαίδευσης ήταν έτοιμο για μια τέτοια αλλαγή. Σημερα ο στόχος της μέσης εκπαίδευσης εχει χαθεί.

@ Darius
Σας ευχαριστώ πολύ που διορθώσατε την αδόκιμη ρηματική επιλογή μου.
Η ορθογραφική επιμέλεια είναι το ελάχιστο διακριτικό γνώρισμα που πρέπει να φαίνεται στα κείμενα των εκπαιδευτικών.

@ Πιτσιφλής
Με αυτό το "τρέχεις στο δρόμο να τον χαιρετήσεις και να τον αγκαλιάσεις "μου ήρθε κατευθείαν στο μυαλό μια πολύ αγαπημένη μου συνάδελφος και φίλη ,η οποία κάνει ακριβώς αυτό που περιγράφεις όταν συναντά ένα φιλόλογο και δύο δασκάλους της .
Ένα απόγευμα , τον περασμένο Δεκέμβριο, είδε τους δασκάλους να κάθονται στο συνηθισμένο καφενείο και μπήκε σε ένα κατάστημα,αγόρασε ένα δώρο για τον κάθε ένα και τα έδωσε.
Όταν τη ρώτησαν γιατί ,τους είπε "γιατί αγκαλιάσατε και δείξατε τόση αγάπη σε ένα πολύ ντροπαλό κορίτσι που μόλις είχε μετακομίσει από τον Άραξο με την οικογένειά του στο Λασίθι και γιατί σε εσάς οφείλω αυτό που είμαι σήμερα"
Θα θυμάμαι για πάντα την απάντησή της και κυρίως την αντίδραση των δύο συναδέλφων καθώς και το βλέμμα στα μάτια τους.

Καλοί δάσκαλοι λοιπόν είναι σίγουρα εκείνοι που μένουν στο μυαλό και την καρδιά των μαθητών τους. Αυτό σίγουρα δε διδάσκεται.

Τη δεκαετία του 70 είχα καθηγητές στο εξατάξιο Γυμνάσιο αλλά και στο Φροντιστήριο που αν και δεν είχαν την τυπική παιδαγωγική επάρκεια, ήσαν και πολύ καλοί παιδαγωγοί. Είναι αυτοί που αγαπούσαμε γιατί είχαμε καταλάβει ότι μας αγαπούν, ήταν οι καθηγητές που μας ενθουσίαζαν, που μιλάγαμε γι' αυτούς στο λεωφορείο. Τι είπε, πώς το είπε, πώς αντιδράσαμε, τι σχόλια έγιναν. Μαθαίναμε αυτά που έπρεπε με τρόπο ωραίο. Η διδασκαλία ήταν πολλές φόρες ένα ωραίο ποίημα.
Μιλάω για τον καθηγητή που τον βλέπεις τώρα στον δρόμο, κοντά στα 90 και τρέχεις για να τον χαιρετίσεις και να τον αγκαλιάσεις!...
Δεν χρειάζονται πολλά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο για την παιδαγωγική επάρκεια των καθηγητών.

To θέμα της πιστοποιησης ΠΔΕ ταλαιπωρεί τα ΑΕΙ πάνω απο 20 χρόνια. Ενω λοιπόν στο εξωτερικό είναι θεσμικά λυμένο εδώ και χρόνια, οπως π.χ. στη Γερμανία, εδώ γινονται συνεχώς αλλαγές.

Χαίρομαι που στον εκπαιδευτικό κόσμο αρχίζει και γίνεται όλο και θελκτικότερη η υιοθέτηση της Τρίτης Θέσης ώστε να ξεφύγουμε από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Αποφοίτησα από το τμήμα Φιλολογίας της Αθήνας πριν από 10 χρόνια και έκτοτε εργάζομαι σε ιδιωτικό σχολείο. Πριν αποφοιτήσω είχε γίνει πόλεμος για την παιδαγωγική επάρκεια του πτυχίου μας και το υπουργείο είχε αναγνωρίσει ότι όντως το πρόγραμμα σπουδών μας την εγγυόταν και την εξασφάλιζε. Ο κύριος καθηγητής τώρα με το άρθρο του εκφράζει τις απόψεις του τμήματος φιλολογίας ή τις δικές του θέσεις;

Ο σχολιασμός εμπλουτίστηκε με την παράθεση της οργάνωσης των ζητημάτων παροχής παιδαγωγικής κι διδακτικής επάρκειας στο εξωτερικό.
Συγκεκριμένα στην Αγγλόσφαιρα. Θεωρώ την συμβολή χρήσιμη. Μπορεί η πρακτική των ξένων να μην είναι πάντα η πλέον σοφή αλλά αν  κάτι εφαρμόζεται παντού και μόνο εδώ πράττουμε διαφορετικά το πράγμα είναι ύποπτο.
Γνώση λοιπόν μιας επιστήμης δεν ταυτίζεται με την ικανότητα για διδασκαλία της και την παιδαγωγική επάρκεια.
Όμως πόσος φόρτο εργασίας απαιτείται για να κατακτηθεί αυτή η επάρκεια; Και πόσος αντίστοιχα για να αποκτήσει ένας φοιτητής το  πρώτο του πτυχίο σε μία επιστήμη;
Κοίταξα σε ένα πανεπιστήμιο στην Αγγλία (το BCU δηλ. Birmingham  City) -όπως πρότεινε ο εν Ιρλανδία σχολιαστής- και βρήκα ότι απαιτούνται 50 ECTS
που είναι αφιερωμένα στην ΠΔ επάρκεια από σύνολο 180. Για την βασική επιστήμη μένουν δηλαδή 130. Αυτό σημαίνει ότι στην Αγγλία φτάνουν 130 ECTS για να θεωρείται κάποιος επαρκώς καταρτισμένος για να διδάξει σε σχολεία. Να θυμίσω ότι στην Ελλάδα το πτυχίο -- έχει τουλάχιστον 240 ECTS. Το αγγλικό μπάτσελορ έχει 180 ECTS. Αν είναι αφιερωμένο μόνο στην αντίστοιχη βασική επιστήμη δεν θα μπορεί και πάλι να ξεπεράσει τα 180 ECTS. Αρα ένα ελληνικό πτυχίο θα μπορούσε να φιλοξενήσει τόσο τα 180 συν άλλα 50 ECTS για ΠΔ επάρκεια στα 4 χρόνια.
Άλλο παράδειγμα η Γερμανία.
Υπάρχουν πάλι άλλες σπουδές για να γίνεις εκπαιδευτικός και άλλες για να γίνεις καθαρός επιστήμονας. Σύμφωνα με  την ορολογία του άρθρου ακολουθείται η παράλληλη διαδικασία.
Να δούμε όμως και μερικά διαρθρωτικά στοιχεία.
Η διάρκεια σπουδών είναι κοντά 5 έτη ή από 273 έως 300 ECTS. Ο φοιτητής διδάσκεται δύο επιστήμες που θα μπορεί και θα δικαιούται να διδάξει. Κάθε ένα απαιτεί τουλάχιστον 105 ECTS.
Επιπλέον  36 ECTS απαιτεί η παιδαγωγική επάρκεια. 9 ECTS πρακτικές/ διδασκαλίες σε σχολείο. Η πτυχιακή μπορεί να εκπονηθεί τόσο σε μία από τις δύο επιστήμες όσο και στα παιδαγωγικά.
Το επίπεδο στα πλαίσια του επαγγελματικού πλαισίου προσόντων είναι το 7. (Οσο ένα μάστερ δηλαδή) Ρητά αναφέρεται ότι οι σπουδές είναι πολυσθενείς. Ακόμα να πούμε ότι ο απόφοιτος έχει πρόσβαση και σε εκπόνηση διδακτορικού. Εδώ τελειώνουν οι πανεπιστημιακές σπουδές. Για την πλήρη αποπεράτωση και κτήση των ΕΔ ως δασκάλου ακολουθεί 18 έως 24μηνη πληρωμένη και εποπτευόμενη άσκηση σε καθορισμένα σχολεία.

Από αυτά φαίνεται ότι ο έλληνας εκπαιδευτικός είναι overqualified στα επιστημονικά αν ο μόνος σκοπός είναι να διδάξει σε σχολεία. Οι ειδικότητες με λίγες ώρες (πχ βιολογία, φυσική) ταλαιπωρούνται τρέχοντας σε πολλά σχολεία.
Άλλες ειδικότητες (οι φιλόλογοι δηλαδή) τουλάχιστον στην Γερμανία θα ήταν 5 ειδικότητες. Όλα αυτά δεν τα αντιμετωπίζει ο νέος νόμος.
Ενώ στας Ευρώπας αρκούν 105 έως 130 ECTS για να θεωρείται ότι είσαι επιστημονικά επαρκείς εδώ θεωρείται ότι απαιτούνται 240 (ή 180 στην πιο ευνοϊκή ερμηνεία).
Ενώ στην Ευρώπη θεωρείται με το παράλληλο σύστημα ότι έχεις επίπεδο 7 (δηλαδή μάστερ) εδώ θα θεωρείται ότι έχεις 6 δηλαδή μπατσελορ.
Κατά την γνώμη μου θα έπρεπε για τα ΠΔΕ να διαχωριστούν οι γνώσεις γενικής εφαρμογής (πχ γενικές παιδαγωγικές κλπ) από τις ειδικές διδακτικές και μετά να καθοριστούν κάποια αντίστοιχα ελάχιστα.
Τώρα στο προτεινόμενο ΠΔΕ οι ειδικές διδακτικές θα καταποντιστούν. Και θα έχουμε ανθρώπους με 5 έτη σπουδών και θα λείπουν απαραίτητα κομμάτια γνώσης για έναν εκπαιδευτικό. Όχι αυτή δεν μπορεί να είναι η λύση.

Φιλανδία: Πόσα χρόνια ειναι το βασικό πτυχίο?

Η δικιά μου άποψη είναι ότι όποιος παίρνει πτυχίο σε μία επιστήμη (πχ φυσική) πρέπει να είναι γνω΄στης της φυσικής. Αν θέλει να διδάξει φυσική, μπορεί εκ των υστέρων να παρακολουθήσει μαθήματα διδακτικής. Τα μαθήματα διδακτικής στο πρόγραμμα όλων των προπτυχιακών πέρα από τα παιδαγωγικά μπορούν να αφαιρεθούν.
Εκτός αν αποφασιστεί "παράλληλο" πρόγραμμα όπως το ιρλανδικό που προαναφέρθηκε —BSc (Hons) Secondary Science (Biology) with Qualified Teacher Status.

Το ορθό είναι να εξαιρεθούν από τη διαδικασία αυτή τα Τμήματα που τα ΦΕΚ ίδρυσής τους προβλέπουν διδασκαλία σε Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχουν θεσμοθετημένη ΠΔΕ (π.χ. ΤΕΦΑΑ). Σε τι εξυπηρετεί, οι φοιτητές των ΤΕΦΑΑ να παρακολουθήσουν πρόσθετα μια σειρά μαθημάτων συνολικού φόρτου εργασίας 60 ECTS, τη στιγμή που διδάσκονται στον Βασικό κύκλο σπουδών τους πλήθος μαθημάτων που σχετίζονται τόσο με τη Γενική Παιδαγωγική όσο και με την Ειδική Διδακτική, η οποία είναι εξειδικευμένη και εφαρμοσμένη στο γνωστικό τους αντικείμενο, με θεσμοθετημένη Πρακτική Άσκηση στα σχολεία; Το πρόγραμμα ΠΔΕ τι παραπάνω θα τους προσφέρει; Μήπως πρέπει να το ξανασκεφτεί ο νομοθέτης και να αποσύρει ΑΜΕΣΑ το άρθρο 456 παράγραφος 2, ώστε να μην καταργηθούν τα ειδικά προγράμματα σπουδών που ήδη προσφέρουν ΠΔΕ στους φοιτητές τους (π.χ. καθηγητικές σχολές); Είναι φανερό ότι με τον ν.4957 άρθρο 99 αποδομούνται όλα τα προγράμματα σπουδών των ΑΕΙ της χώρας που προσφέρουν ΠΔΕ στους φοιτητές τους. Μήπως τελικά αυτό επιθυμεί ο νομοθέτης; Επίσης, τα υφιστάμενα Παιδαγωγικά Τμήματα θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε αυτόν τον υψηλό φόρτο εργασίας με το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουν;

H AΣΠΑΙΤΕ δεν ειναι λύση ούτε μέρος της λύσης. Ο αρθρογράφος δεν εχει καταλάβει το πρόβλημα που έχει προκύψει και το οποίο ειναι το εξης: είναι δυσκολο να βγάλεις αποφοίτους καλά καταρτισμένους στο αντικείμενό τους και παράλληλα να εχουν δαπανήσει ενα χρόνο σπουδών για να παρακολουθήσουν μαθήματα εκτός αντικειμένου τα οποία θα είναι χρήσιμα για μια πορεία στη μέση εκπαίδευση.

@ {@ Πιτσιφλής}
Συμφωνώ απόλυτως μαζί σας στο θέμα της ποιότητας της διδασκαλίας ενός γνωστικού αντικειμένου και στην κατάλληλη σύνδεσή του με την εκπαιδευτική πραγματικότητα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας, ειδικά όταν ο φοιτητής έχει επιλέξει ως επαγγελματική κατεύθυνση την Εκπαίδευση.
Ειδικά, τώρα, με τον ασκό του Αιόλου που μου αναφέρατε, πιστεύω ότι ένα περιοδικό άνοιγμα είναι χρήσιμο για την αφύπνιση και τη γνώση της πραγματικότητας. Π.χ. Συχνά αναφέρεται και προβάλλεται ως εξαιρετικό το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας και επισημαίνεται το ύψος των μισθών που δίνονται στους δασκάλους και στους καθηγητές των σχολείων της. Καμία αναφορά όμως δεν έχω δει μέχρι σήμερα να γίνεται για τα κριτήρια που έχουν τεθεί εδώ και πολλά χρόνια για την επιλογή των εκπαιδευτικών τους!...
Είναι επώδυνη η σύγκριση, αλλά τελικά δεν κακό να φυσά πού και πού ένα δυνατό αεράκι. Και ο μεγάλος μας Δάσκαλος την ίδια γνώμη έχει:
''Οι μισές δουλειές, οι μισές κουβέντες, οι μισές αμαρτίες, οι μισές καλοσύνες έφεραν τον κόσμο στα σημερινά χάλια. Φτάσε, μωρέ άνθρωπε, ως την άκρα, βάρα και μη φοβάσαι! Πιο πολύ σιχαίνεται ο Θεός το μισοδιάολο παρά τον αρχιδιάολο!''

Η ΑΣΠΑΙΤΕ και τέως ΑΣΕΤΕΜ-ΣΕΛΕΤΕ έχει εδραιώσει το παράλληλο σύστημα εκπαίδευσης (Παιδαγωγός Μηχανικός) το οποίο είναι βέλτιστο για τα Ελληνικά δεδομένα. Η ΑΣΠΑΙΤΕ επίσης έχει Παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα για Ετήσια Παιδαγωγική Επιμόρφωση τα οποία θα πρέπει να συνεχίσουν το έργο τους αλλά ως ετήσια Μεταπτυχιακά Παιδαγωγικά Προγράμματα προκειμένου κάποιος Πτυχιούχος να διδάξει αν δεν προέρχεται από εστιασμένη Παιδαγωγική/Καθηγητική Σχολή ΑΕΙ.

Τελικά παρατηρούμε, ότι μόνο οι πτυχιούχοι των "μη-καθηγητικών σχολών" ουσιαστικά να έχουν εκπαιδευτεί (κυρίως μέσω του ετήσιου ΕΠΠΑΙΚ σε ΑΕΙ, 15 μαθήματα με ΠΑΔ και πτυχιακή εργασία... όλα αυτά μετά το πτυχίο) για τα "παιδαγωγικά"! (μαθήματα ΕΠΠΑΙΚ σε ΑΕΙ: παιδαγωγικά, ψυχολογίες, γενική και ειδική διδακτική, εκπαιδευτική αξιολόγηση, κοινωνιολογία, εκπαίδευση-πολυμέσα, φιλοσοφία, εκπαιδευτική πολιτική & διοίκηση, συμβουλευτική-προσανατολισμός, κ.λπ.).

(ναι, συν όσοι είναι των παιδαγωγικών σχολών και οι έχοντες μεταπτυχιακό στα "παιδαγωγικά"/διδακτικές).

Οι πτυχιούχοι "καθηγητικών σχολών" έλαβαν κάπου προ 50ετίας το δικαίωμα "πτυχίο με παιδαγωγική κατάρτιση" στο πακέτο, αλλά παρασάγκας από τα "15 μαθήματα, π.χ. ΕΠΠΑΙΚ" έκαναν αυτοί οι πτυχιούχοι κατά τις σπουδές τους. Έφτασε η στιγμή να το κάνουν λοιπόν όλο το ανωτέρω πακέτο, όπως και οι υπόλοιποι, και όχι με 2-3-4 υποχρεωτικά μόνο μαθήματα να λέμε ΟΚ.

Αγαπητέ κ. Πιτσιφλή, γράφετε: "Ακόμη, μήπως θα πρέπει για τον ίδιο λόγο να αυξηθεί και η ελάχιστη βαθμολογία που απαιτείται για να περάσει ένα μάθημα;
Θέλουμε, δηλαδή, δασκάλους που να έχουν βαθμό 5 ή 6 ή 7 στη Νεοελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά;". Αντιλαμβάνεστε φαντάζομαι τον ασκό του Αιόλου που ανοίγουν τέτοιες ερωτήσεις, επιτρέποντας αχανούς εύρους συζητήσεις, τις οποίες βέβαια κανείς δεν αντιλέγει ότι είναι καλό να διεξάγονται. Ωστόσο θα ήθελα να παρατηρήσω ότι θα ήταν μάλλον σκόπιμο ΠΡΩΤΑ να διασφαλιστεί η ποιότητα διδασκαλίας τους στα ΑΕΙ και η σύνδεσή τους με την καθημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα και στη συνέχεια (ή έστω παράλληλα) να γίνουν και τα υπόλοιπα.

Είναι όπως ακριβώς τα λέει ο συνάδελφος για την Ιρλανδία. Όλα τα άλλα είναι υπεκφυγές!!!!!!

Πρέπει να καταλάβετε μερικοί, ότι στο εξωτερικό γίνεται έτσι εδώ και χρόνια. Πήγαιναν άτομα από εδώ ως χημικοί, βιολόγοι φυσικοί και έλεγαν ότι είναι εκπαιδευτικοί και τους έβλεπαν περίεργα. Ειναι αρκετά σωστό αυτό που γίνεται απλά να μην είναι στο πόδι. Το καλύτερο θα ήταν να αξιοποιήσουν την ασπαιτε σε αυτό το κομμάτι και να παίρνει παραπάνω υποψηφιους κάθε χρόνο

Δεν τα παρουσιάζετε σωστά κ. αρθρογράφε. Στην πραγματικότητα στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε παράλληλο ούτε διαδοχικό σύστημα. Δεν υπάρχει κανένα σύστημα για την ακρίβεια και ότι έχει γίνει μέχρι σήμερα είναι ημίμετρο και αναποτελεσματικό. Ένα σοβαρότατο στοιχείο που παραλείπεται από την περιγραφή σας είναι οτι το λεγόμενο "παράλληλο" σύστημα δεν συνιστά πρόγραμμα σπουδών από το οποίο ο απόφοιτος λαμβάνει και bachelor στην επιστήμη του και παιδαγωγική επάρκεια και σε καμία οπωσδήποτε περίπτωση δεν σημαίνει αυτό που έχει γίνει στην Ελλάδα, δηλαδή στο πρόγραμμα σπουδών ενός τμήματος Βιολογίας να προσαρτώνται και 2 μαθήματα σχετικά με τη διδακτική της Βιολογίας (της τάξεως των 10 -20 ECTS και τα δύο μαζί) και αυτό να ονομάζεται πρόγραμμα παιδαγωγικής επάρκειας.
Το παράλληλο σύστημα αναφέρεται στην απόκτηση άλλου διπλώματος με άλλο περιεχόμενο προπτυχιακού προγράμματος και απευθύνεται στον σπουδαστή που έχει εξαρχής αποφασίσει οτι θέλει να εργαστεί ως εκπαιδευτικός. Έτσι άλλο πρόγραμμα και άλλα μαθήματα θα παρακολουθήσει ένας με BSc (Hons) Secondary Science (Biology) with Qualified Teacher Status και άλλο πρόγραμμα παρακολουθεί ένας απόφοιτος με BSc (Hons) Biomedical Sciences (και τα δύο με τριετή διάρκεια).
Ύστερα, για να έχει κανείς δύο επαγγελματικές ιδιότητες με αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα, να είναι δηλαδή και βιολόγος και εκπαιδευτικός, χρειάζεται να έχει και δύο degrees. Ένα ΒSc (Hons) Biology & ένα Bachelor in Education, εκτός και αν έχει κανείς την εντύπωση οτι το να είναι κανείς εκπαιδευτικός δεν συνιστά σαφή και ξεκάθαρη επαγγελματική ιδιότητα που απαιτεί ειδικές γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες που δεν αφορούν μόνο στο αντικείμενο διδασκαλίας και τη διδακτική του αλλά και σε πάρα πάρα πολλά άλλα (σχολικό πρόγραμμα σπουδών, εκπαιδευτική πολιτική, εκπαιδευτική - αναπτυξιακή ψυχολογία, διοίκηση και διαχείριση εκπαιδευτικών μονάδων, διαχείριση μαθητών, κοινωνικολογία του σχολείου και του παιδιού, ας μην τα απαριθμήσω γιατί θα κουράσω) .

Ο κύριος καθηγητής επιχειρηματολογεί άριστα επί του θέματος και επομένως αποδεικνύεται ότι τελικά τα δύο συστήματα είναι απλώς τυπικά ισοδύναμα. Οι παρεμβάσεις που προτείνει είναι αναγκαίες και μαζί μ' αυτές θα προσθέσω κι εγώ άλλη μία, έτσι για να προκαλέσω χρήσιμες αντιδράσεις!
Στις αρχές της δεκαετίας του 90', όταν ήμουν σ' ένα Παιδαγωγικό Τμήμα, μας έλεγε ο καθηγητής Γλωσσολογίας - ένας υπέροχος άνθρωπος και επιστήμονας, χαρισματικός Δάσκαλος - πως από τους φοιτητές που έχει το Τμήμα, οι μισοί δεν τον γνωρίζουν, ούτε το όνομά του ακόμη... Κι αυτοί, έλεγε, θέλουν να γίνουν δάσκαλοι!
Επομένως, μήπως θα πρέπει να αυξηθούν οι υποχρεωτικές παρακολουθήσεις κάποιων τουλάχιστων μαθημάτων, όταν ο φοιτητής θέλει να γίνει εκπαιδευτικός;
Ακόμη, μήπως θα πρέπει για τον ίδιο λόγο να αυξηθεί και η ελάχιστη βαθμολογία που απαιτείται για να περάσει ένα μάθημα;
Θέλουμε, δηλαδή, δασκάλους που να έχουν βαθμό 5 ή 6 ή 7 στη Νεοελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά;

Η παιδαγωγική επάρκεια θα αναβαθμίσει αρκετά τη δημόσια εκπαίδευση. Η ΑΣΠΑΙΤΕ είναι ένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα που προσφέρει ετήσιο πρόγραμμα παιδαγωγικής κατάρτισης υψηλού επιπέδου για πάνω από 50 χρόνια με εξειδικευμένους και έμπειρους καθηγητές. Γιατί να δημιουργούνται άλλα τμήματα;

η παιδαγωγική επάρκεια δεν είναι θέμα μόνο εκπαιδευτικής σταδιοδρομίας αλλά και δημόσιου λόγου κλπ . όλοι οι επιστημονικοί κλάδοι διδάσκουν , μεταφέρουν γνώση στο σύνολο της κοινωνίαςα. μέσα στις σχολές ΛΙΓΑ παιδαγωγικά , ουσιαστικα (οι πολλές πρακτικές πχ των παιδαγωγικών σχολών - δασκάλων είναι ΓΙΑ ΓΕΛΙΑ).
για γέλια η πολιτική ηγεσία και η φαμπρικα χαρτιών που συνεχίζουν σε όλα τα επίπεδα, υπομονή να ΦΥΓΟΥΝ