Πριν από κάποιους μήνες πληροφορηθήκαμε για ένα περιστατικό που κάποιοι μαθητές μίσθωσαν, αγόρασαν δίκην μπράβων υπηρεσίες συνομηλίκων τους για να πάνε σε σχολείο μέσα να κυνηγήσουν άλλους μαθητές εκεί.
Αυτό αποκάλυψε στη Βουλή ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου, ενώ ανέφερε και τα εξής:
Σοκαριστικές περιπτώσεις: Τα όσα έχουμε δει αυτό το διάστημα στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, σε σχέση με τη νεανική παραβατικότητα, σε πολλές περιπτώσεις είναι σοκαριστικά.
Η εκπαιδευτική κοινότητα να αδυνατεί: Θα κάνω μια σύντομη περιγραφή γιατί το ζήτημα δεν είναι τόσο αστυνομικής διαχείρισης, τουλάχιστον στο κομμάτι της πρόληψης και της αποτροπής, τουλάχιστον εκεί.
Αναφέρω ενδεικτικά:
Συμμαθητές συμπλέκονται μέσα σε σχολικούς χώρους, μέσα σε προαύλια, και η εκπαιδευτική κοινότητα να αδυνατεί να διευθετήσει το ζήτημα, όχι κατασταλτικά, μέσα στην κοινωνία του σχολείου. Εξαναγκασμό σε σεξουαλικές πράξεις μικρών ανηλίκων παιδιών, συμμαθητών, που όχι σπάνια βιντεοσκοπούνται και χρησιμοποιούνται και κάποιοι να κομπάζουν ή να εκβιάζουν.
Ποιος μπορεί να φανταστεί έναν αστυνομικό σε κάθε προαύλιο;Το ζήτημα δεν είναι η πρόληψη ή η αστυνομία. Ποιος μπορεί να φανταστεί έναν αστυνομικό σε κάθε προαύλιο; Ποιος μπορεί να φανταστεί έναν αστυνομικό σε κάθε χώρο συναναστροφής παιδιών που κάνουν παρέα, που μοιράζονται τα ίδια θρανία, τα ίδια προαύλια, τα ίδια μέσα συγκοινωνίας, τις ίδιες γειτονιές για να κινηθούν, και κάνουν το ένα στο άλλο αυτού του είδους τα πράγματα;
Πρόληψη: Η μαγική λέξη φυσικά είναι η λέξη πρόληψη. Όταν η παραβατική συμπεριφορά εκδηλωθεί, προφανώς και πρέπει να υπάρχει καταστολή, πρέπει να υπάρχει αντιμετώπιση. Μεγάλη κουβέντα πώς και τι πρέπει να γίνει εκεί. Και εκεί πρέπει να κάνουμε μια ολόκληρη συζήτηση. Δεν αφορά μόνο την Αστυνομία. Αφορά και τη δικαιοσύνη. Αλλά από την ώρα που μιλάμε για παιδιά, πρέπει να γνωρίζουμε και να συμφωνούμε ότι όταν φτάνουμε στην καταστολή και στην εξιχνίαση έχουμε ήδη αποτύχει, έχουμε αποτύχει ως κοινωνία που κληροδοτούμε στις επόμενες γενιές.
Διυπουργική ομάδα εργασίας: Σε κυβερνητικό επίπεδο έχει ήδη συσταθεί μια άτυπη -θα πάρει πιο επίσημα χαρακτηριστικά- διυπουργική ομάδα εργασίας, με σκοπό τη δημιουργία ενός ολιστικού σχεδίου δράσης και αντιμετώπισης του φαινομένου της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων και της προστασίας των παιδιών μας. Συμμετέχουν, εκτός από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Οικογένειας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Αθλητισμού, το Υπουργείο Παιδείας προφανώς, και μια σειρά από Γενικές Γραμματείες. Δουλεύουμε με ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς και νομίζω ότι πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να δώσουμε τα πρώτα δείγματα γραφής, και με δράσεις, με σχέδιο, με συνεργασία, με αλήθεια, με ειλικρίνεια και κυρίως με επικοινωνία με τα παιδιά αυτά να ανασχέσουμε, να σταματήσουμε, να περιορίσουμε το φαινόμενο και να σώσουμε χαρακτήρες, ζωές και ανθρώπους.
Η αιτία της βίας: Η αιτία της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων δεν είναι μία. Οι αιτίες είναι πολλαπλές και οι λύσεις προφανώς δεν είναι εύκολες. Δεν μπορεί, ας πούμε, να ισχυριστούμε ότι θα ήταν λύση το να αυστηροποιήσουμε πάρα πολύ τις ποινές. Η θέση αυτή a priori είναι μια προσέγγιση που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της, δεν σέβεται τον χαρακτήρα των φυσικά συμμετεχόντων σε αυτό, των παιδιών.
Η αιτία της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων σχετίζεται με ευρύτερες κοινωνικές συνθήκες και φυσικά, με την κουλτούρα βίας, που, δυστυχώς, έχει αναπτυχθεί και έχει κυριαρχήσει το τελευταίο διάστημα.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο αστυνομικό: Οφείλουμε, λοιπόν, να αναγνωρίσουμε την πολυδιάστατη φύση της κατάστασης. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αστυνομικό. Το ζήτημα είναι εκπαιδευτικό, είναι κοινωνικό, αφορά την οικογένεια. Η Αστυνομία καλείται να διαχειριστεί το τελευταίο στάδιο. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα. Καλείται να διαχειριστεί, για να είμαστε ειλικρινείς, το αποτέλεσμα μιας κουλτούρας βίας που αντανακλά την αποτυχία της οικογένειας, την αποτυχία του σχολείου, την αποτυχία της κοινωνίας συνολικά.
Ας ξεκινήσουμε με την απλή παραδοχή ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο και δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. ΟΜΩΣ: τα πολλά τελευταία χρόνια έχει ΕΝΤΕΛΩΣ χαθεί από τα σχολεία η έννοια της τιμωρίας. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που θεωρούν ότι μπορείς να κάνεις ό,τι θες χωρίς καμιά συνέπεια. Με άλλα λόγια τα παιδιά δεν έχουν την "κουλτούρα της τιμωρίας", με ευθύνη κυρίως της Πολιτείας αλλά και των δ/ντών των σχολείων (για Δ/θμια μιλάω) και των συλλόγων ασφαλώς. Επειδή γέρασα στο σχολείο, έχω την εικόνα μιας φθίνουσας πορείας προς το ξεχαρβάλωμα. Πολλές φορές έλεγα στους δ/ντές: δώσε στον τάδε μαθητή που έκανε κάτι παραβατικό μία ή δύο μέρες αποβολή, δε θα του στοιχίσει τίποτα, ούτε οι απουσίες θα προσμετρηθούν, αλλά θα πάρει ένα μήνυμα κι ο ίδιος και οι άλλοι. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ατολμία; Φόβος; Εγώ ανικανότητα το λέω. Διότι, όταν μιλάμε για ποινές στο σχολείο, εννοούμε μια συμβολική πράξη προς συμμόρφωση και ασφαλώς όχι εξόντωση. Έτσι ανατρέφουμε μια γενιά που δεν ξέρει ότι στην κοινωνία υπάρχουν κανόνες με αποτέλεσμα, πέρα από τα προβλήματα τα καθημερινά στο σχολείο, όταν θα ενηλικιωθούν, ανεκπαίδευτοι όντες, θα πέσουν σε παραπτώματα που θα τους σημαδεύσουν στη ζωή τους. Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι μια σημαντική αιτία για όσα συμβαίνουν και - δυστυχώς - θα εξακολουθούν να συμβαίνουν πάντα προς το χειρότερο, όσους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς κι αν επιστρατεύσουν.