Άρθρο του Γ.Γ. Ανώτατης Εκπαίδευσης στο esos: Το «έθιμο» των καταλήψεων και η χρηματόδητηση των Α.Ε.Ι.

Τις τελευταίες ημέρες βιώνουμε μια ακόμα «ανέξοδη» για τους συμμετέχοντες σε αυτήν, «κινητοποίηση» στα Πανεπιστήμια. Ωστόσο ο χρόνος (εν μέσω της εξεταστικής περιόδου) και ο τρόπος (με καταλήψεις, βία και ανομία) την καθιστά επώδυνη για όλους: Για τους φοιτητές , τους γονείς τους και προφανώς την κοινωνία.

Η οποία εδώ και πολλά  χρόνια, έχει κουραστεί να βομβαρδίζεται από ιδεοληψίες που για δεκαετίες απομόνωσαν τη χώρα από το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι, χωρίς να της προσφέρουν κάποιο ηθικό, ποιοτικό ή οικονομικό αντιστάθμισμα. Και η οποία προφανώς μας παρακολουθεί όλους και μας κρίνει.

Ωστόσο αυτή η αρνητική εικόνα δεν είναι η αληθινή εικόνα των πανεπιστημίων. Και τούτο γιατί η «κινητοποίηση» οργανώνεται από τους λίγους και στηρίζεται δυστυχώς στην ανοχή των πολλών, και στη σιωπή τους. Στους πολλούς που επιθυμούν να ολοκληρώσουν σε συνθήκες ασφάλειας και κανονικότητας τις σπουδές τους, σε ένα περιβάλλον ακαδημαϊκής αριστείας όπως αυτό των ελληνικών πανεπιστημίων. Με μοναδική αγωνία την αξιοποίηση της παρεχόμενης γνώσης μακριά από στερεότυπα και ιδεοληψίες του παρελθόντος, και φοβικά σύνδρομα. Με το βλέμμα στραμμένο στο δικό τους αύριο και όχι στη διαιώνιση ενός νοσηρού τέλματος.

Έχοντας γνώση όλων αυτών η Πολιτεία με τις νομοθετικές ρυθμίσεις των τελευταίων ετών για τα Πανεπιστήμια, έδωσε για πρώτη φορά  τη δυνατότητα στις Διοικήσεις τους να λειτουργήσουν μακριά και έξω από το «έθιμο» των καταλήψεων. Να το προσπεράσουν και να το αφήσουν πίσω τους. Με σαφείς και ορισμένες διαδικασίες. Και αυτό οφείλουν να κάνουν με σταθερό αρωγό το Υπουργείο Παιδείας. Και να επιβεβαιώσουν ότι, με το καθημερινό παράδειγμά τους και το προσωπικό τους αποτύπωμα διδάσκουν όχι μόνο στο φυσικό τους χώρο, τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα αλλά και στην κοινωνία. Και να επαναδιατυπώσουν και να νοηματοδότησαν τους ξεχασμένους «μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στις πολλές κινήσεις και ομιλίες» όρους του καθήκοντος, της ευθύνης και της υπεράσπισης του Δημόσιου Πανεπιστημίου.

Παράλληλα, αυτές τις ημέρες υπήρξε δημόσια συζήτηση (ανάμεσα σε άλλα) για τα οικονομικά των πανεπιστημίων. Και για αυτό το θέμα οφείλουμε να επισημάνουμε τα εξής:

Στο όχι πολύ μακρινό 2018 ο τότε Υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου αποχώρησε από την προγραμματισμένη συνάντησή του με την ΠΟΣΔΕΠ στα πέντε πρώτα λεπτά επειδή μέλος της, του επισήμανε ότι στα Πανεπιστήμια υπάρχει «εικονική ρευστότητα» ενώ αδυνατούν να καλύψουν ακόμη και τις ανελαστικές δαπάνες για τις βασικές λειτουργίες τους  .

Για την (υπό) χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων επί της δικής του θητείας στο Υπουργείο Παιδείας αρκεί κανείς να ανατρέξει  στις ανακοινώσεις της Συνόδου των Πρυτάνεων της περιόδου 2017 - 2019. Έτσι οι πρόσφατες δηλώσεις του για την χρηματοδότηση των Α.Ε.Ι. τα τελευταία χρόνια αποτελούν προφανώς μέρος της προκατάληψής του που προϋπάρχει της πραγματικότητας.

Και τούτο γιατί οι αριθμοί (ως συνήθως) είναι αμείλικτοι. Ας τους υπενθυμίσουμε:

Έκτακτη χρηματοδότηση για το 2023

Ποσό 16.100.000 ευρώ, αυξημένο σε σύγκριση με το αντίστοιχο κονδύλι του 2022, που (αφαιρουμένου του ενεργειακού σκέλους) ανερχόταν στα 7,5 εκατομμύρια ευρώ. Σημειώνεται ότι η έκτακτη χρηματοδότηση για το 2023 αντιστοιχεί σχεδόν στο σύνολο του ταμειακού αποθέματος του ΥΠΑΙΘΑ.

Τακτικός προϋπολογισμός για 2024

Αύξηση κατά 11 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με πέρυσι, από 116 εκατομμύρια το 2023 σε 127 εκατομμύρια ευρώ για το 2024. Προβλέπεται, επιπλέον, ένα εκατομμύριο ευρώ για την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.

Έργο «Πανεπιστήμια Αριστείας»

Έργο που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με ποσό 132 εκατομμύρια ευρώ που κατανεμήθηκε σε όλα τα πανεπιστήμια με κριτήρια που διαμορφώθηκαν σε συνεργασία με την ΕΘΑΑΕ. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν «δεύτερο προϋπολογισμό», που θα μπορεί να κατευθυνθεί κυρίως σε ερευνητικό εξοπλισμό, αλλά και σε ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο φάσμα δράσεων και έργων.

Επιπλέον χρηματοδότηση για τη διεθνοποίηση

Χρηματοδότηση με ποσό 60 εκατομμύριων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την περαιτέρω ενίσχυση της διεθνοποίησης των Ιδρυμάτων.

Πρόγραμμα «Εμπιστοσύνη στα αστέρια»

Χρηματοδότηση ποσού 93 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για νέους ερευνητές και συμπράξεις ερευνητών από διαφορετικά ΑΕΙ.

Πρόγραμμα «Συμπράξεις ερευνητικής αριστείας»

Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα κατευθυνθούν 90.700.000 ευρώ για 70 συνεργατικές δράσεις.

Προγράμματα σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας: «Ερευνώ - Καινοτομώ» ύψους 182 εκατομμυρίων ευρώ και νέο ερευνητικό πρόγραμμα με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ.

Παράλληλα αναφέρουμε ότι οι δαπάνες για την έρευνα και ανάπτυξη του τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χρηματοδοτήθηκαν κατά 69% (549,30 εκατ. Ευρώ) από το κράτος [47,3% τακτικός προϋπολογισμός, 12,6% ΕΣΠΑ, 9,1% Λοιπές κρατικές πηγές].

Στο σημείο αυτό βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά απορροφητικότητας των χρηματοδοτικών εργαλείων, εμφανίζονται σε αρκετές περιπτώσεις, χαμηλότερα από τα αναμενόμενα.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η απορροφητικότητα του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων / Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης για τα έτη 2021-25 εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 62-67%.

Η επίλυση και οι απαντήσεις και για τα δύο παραπάνω θέματα (καταλήψεις των Α.Ε.Ι. και χρηματοδότησή τους) αποτελούν πρώτη προτεραιότητα για το Υπουργείο Παιδείας. Προφανώς οι απαντήσεις σε αυτά δεν είναι ίδιες για όλους. Ωστόσο πρέπει να δοθεί. Όχι μόνο από το Υπουργείο Παιδείας αλλά και από το υγειές δυναμικό των πανεπιστημίων που προσπαθεί καθημερινά να μην εγκαθιδρυθεί, να μην καταστεί αναπότρεπτη η συμπεριφορά των ολίγων και να διαφυλαχθεί η αξιοπιστία και το κύρος των πανεπιστημίων. Και αυτό χωρίς αιρέσεις, παλινωδίες εκπτώσεις ή επιφυλάξεις για τη μια και μοναδική υποχρέωση τους. Το κοινό καλό του ιδρύματος στο οποίο εργάζονται και μοχθούν και ενάντια στη δημιουργία όρων αστάθειας στη λειτουργία του.