Κατά την έννοια του άρθρου 14 παρ.3 εδ. β ́ του ν.4957/2022 (Α ́ 141), η ειδική αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11) για την παύση του Πρύτανη με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης Α.Ε.Ι., κατόπιν υποβολής πρότασης δυσπιστίας στο πρόσωπό του, ορίζεται επί του συνόλου των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης και ειδικότερα απαιτούνται οκτώ (8) τουλάχιστον ψήφοι υπέρ της πρότασης δυσπιστίας.
Αυτό ορίζει η ομόφωνη Γνωμοδότηση του τμήματος Β1 Διακοπών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε αποδεκτή από τον υπουργό Παιδείας Κυριάκο Πιερρακάκη , επί σχετικού ερωτήματος, με αφορμή την Πρόταση Δυσπιστίας στο πρόσωπο του Πρύτανη του ΠΑΔΑ από 6 μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης .
- Πατήστε εδώ για να ανοίξετε το έγγραφο της Γνωμοδότησης
Ο Κ. Πιερρακάκης κατάθεσε το ακόλουθο ερώτημα στο ΝΣΚ, προκειμένου να θεμελιώσει την απόλυτη ουδετερότητα στην υπόθεση του ΠΑΔΑ λόγω ασάφειας του νόμου.
"Εάν, κατά την έννοια του άρθρου 14 παρ.3 εδ. β ́ του ν.4957/2022 (Α ́ 141), η ειδική αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11) για την παύση του Πρύτανη με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης Α.Ε.Ι., κατόπιν υποβολής πρότασης δυσπιστίας στο πρόσωπό του, ορίζεται επί των παρόντων μελών ή επί του συνόλου των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης".
Η Γνωμοδότηση ουσιαστικά δικαιώνει τον νυν Πρύτανη Παναγιώτη Καλδή, ο οποίος από την πρώτη στιγμή έκανε λόγο για μη σύννομη πρόταση των "6" ,τονίζοντας παράλληλα ότι "Τέτοιου τύπου συμπεριφορές «θολώνουν» τη δημόσια εικόνα του Πανεπιστημίου μας".
Ιστορικό
Στο έγγραφο του ερωτήματος του υπουργείου Παιδείας και στα στοιχεία του φακέλου που το συνοδεύουν, εκτίθεται το ακόλουθο πραγματικό:
1.Κατά τη 13/31-7-2024 συνεδρίαση του Συμβουλίου Διοίκησης Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, στην οποία συμμετείχαν εννέα (9) μέλη, και, ειδικότερα, ο Πρύτανης, τέσσερα (4) εσωτερικά και τέσσερα (4) εξωτερικά μέλη, κατετέθη από έξι (6) μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης πρόταση δυσπιστίας στο πρόσωπο του Πρύτανη. Κατόπιν τούτου, ο Πρύτανης και μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης αποχώρησαν και η Γραμματέας του Συμβουλίου Διοίκησης, κατ’ εντολή του Πρύτανη, διέκοψε την ηλεκτρονική σύνδεση της συνεδρίασης. Εν συνεχεία, κατόπιν πολύωρης διακοπής, ο τέταρτος στη σειρά αναπλήρωσης Αντιπρύτανης κάλεσε σε συνεδρίαση το Συμβούλιο Διοίκησης, στην οποία συμμετείχαν έξι (6) μέλη αυτού, εισήχθη προς συζήτηση η ανωτέρω πρόταση δυσπιστίας, αποφασίσθηκε η παύση του Πρύτανη και ως εσωτερικού μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης και ανατέθηκαν μεταβατικά καθήκοντα Πρύτανη σε άλλο εσωτερικό μέλος.
2. Ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, ο οποίος ασκεί την εποπτεία του Κράτους υπό την οποία τελούν τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, δια του Τμήματος Α ́ Οργάνωσης Ανώτατης Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Οργανωτικής και Ακαδημαϊκής Ανάπτυξης της Γενικής Διεύθυνσης Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού υπέβαλε το εξεταζόμενο ερώτημα.
Ερμηνεία και εφαρμογή διατάξεων:
Από τις διατάξεις, ερμηνευόμενες αυτοτελώς, αλλά και σε συνδυασμό μεταξύ τους, ενόψει και όλου του νομικού πλαισίου στο οποίο εντάσσονται, του σκοπού που εξυπηρετούν και την υπαγωγή σε αυτές των πραγματικών περιστατικών που τέθηκαν υπόψη του Τμήματος, συνάγονται τα ακόλουθα:
- Η θέσπιση των κανόνων για τη ρύθμιση ζητημάτων οργάνωσης και λειτουργίας των Α.Ε.Ι., στα οποία περιλαμβάνεται και ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας των συλλογικών τους οργάνων, ανήκει στην αρμοδιότητα της νομοθετικής λειτουργίας (ΣτΕΟλομ. 653/2024, σκ.10, ΣτΕΟλομ. 195/1984), υπό την επιφύλαξη της διασφάλισης των συνταγματικών αρχών της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της πλήρους αυτοδιοίκησης των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Περαιτέρω, ως αναγκαίο περιορισμό της πλήρους αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι., το Σύνταγμα καθιερώνει την κρατική εποπτεία επί των ιδρυμάτων αυτών, περιεχόμενο της οποίας είναι ο έλεγχος νομιμότητας, από κρατικό όργανο, των πράξεων των οργάνων τους (ΣτΕΟλομ. 2801/1984, 874/1992, σκ.6, 519/2015 σκ. 14, 2046/2022 σκ. 21).
- Με το σύστημα διοίκησης των Α.Ε.Ι. που εισήχθη με τον ν. 4957/2022, προβλέπονται δύο συλλογικά όργανα, το Συμβούλιο Διοίκησηςκαι η Σύγκλητος, με διακριτές το καθένα αρμοδιότητες, με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικότερης διοίκησης και διαχείρισης των υποθέσεων. Συγκεκριμένα, το μεν Συμβούλιο Διοίκησης είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο για τη χάραξη της στρατηγικής για την ανάπτυξη του ιδρύματος, την έγκριση του Οργανισμού, τα οικονομικά και την περιουσία του ιδρύματος, την επιλογή και την παύση οργάνων διοίκησης κ.λπ., η δε Σύγκλητος είναι αρμόδια για θέματα ακαδημαϊκά, εκπαιδευτικά και ερευνητικά. Στο πλαίσιο του συστήματος αυτού, ο Πρύτανης προΐσταται και προεδρεύει τόσο στο Συμβούλιο Διοίκησης, του οποίου αποτελεί μέλος, όσο και στη Σύγκλητο, ασκεί δε τις αρμοδιότητες που άπτονται της καθημερινής λειτουργίας του Α.Ε.Ι.Στον Πρύτανη ανήκει, μεταξύ άλλων, ηγενική εποπτεία και η εκπροσώπηση του ιδρύματος, η γενική ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία του, η κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου, των προγραμματικών συμφωνιών, του προϋπολογισμού, του απολογισμού, του εσωτερικού κανονισμού (ΣτΕ Ολομ.653/2024, σκ.19).
- Το Συμβούλιο Διοίκησης (άρθρο 8) αποτελείται από ένδεκα μέλη, από τα οποία έξι είναι εσωτερικά μέλη, δηλαδή μέλη του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού του συγκεκριμένου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος (άρθρο 9 παρ. 1) και πέντε εξωτερικά μέλη, δηλαδή πρόσωπα εγνωσμένου κύρους που αναδεικνύονται κατόπιν διεθνούς δημόσιας πρόσκλησης (άρθρο 10 παρ.1).
- Πρύτανης A.E.I. αναδεικνύεται ένα από τα έξι εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης (άρθρο 11 παρ. 1). Η επιλογή του Πρύτανη (άρθρο 11 παρ. 6 και 7) γίνεται από τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης με απόφασή τους, η οποία λαμβάνεται με πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11), δηλαδή με οκτώ θετικές ψήφους επί του συνόλου των μελών, ώστε το πρόσωπο που αναδεικνύεται να τυγχάνει ευρείας αποδοχής. Ορίζεται δε ότι, σε περίπτωση μη επίτευξης της απαιτούμενης αυτής αυξημένης πλειοψηφίας, η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα, οπότε για την ανάδειξη Πρύτανη αρκούν επτά θετικές ψήφοι. Σε περίπτωση μη επίτευξης της απαιτούμενης πλειοψηφίας, η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα, οπότε Πρύτανης αναδεικνύεται ο υποψήφιος που θα λάβει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών, δηλαδή έξι θετικές ψήφους. Σε αντίθετη περίπτωση, η διαδικασία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους υποψηφίων και, σε περίπτωση ισοψηφίας στη δεύτερη θέση και επανάληψης της διαδικασίας με το ίδιο αποτέλεσμα, διενεργείται κλήρωση μεταξύ αυτών που ισοψήφησαν. Η διαδικασία αυτή και η ανάδειξη Πρύτανη με λιγότερες από οκτώ θετικές ψήφους προβλέπεται μόνο όταν υπάρχουν περισσότεροι υποψήφιοι για το αξίωμα. Αν υπάρχει μόνο ένας υποψήφιος, για την εκλογή του απαιτείται πλειοψηφία οκτώ θετικών ψήφων, κατά τη ρητή πρόβλεψη της παραγράφου 7 του άρθρου 11 του ως άνω νόμου, διαφορετικά επαναλαμβάνεται η διαδικασία υποβολής υποψηφιοτήτων.
- Η ίδια ειδική αυξημένη πλειοψηφία οκτώ θετικών ψήφων(8/11) απαιτείται για τον ορισμό νέου Αντιπρύτανη με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης, κατ’ άρθρο 12 παρ. 2 του ν. 4957/2022. Ομοίως, για την επιλογή Εκτελεστικού Διευθυντή από το Συμβούλιο Διοίκησης, κατ’ άρθρο 17 παρ. 5 του νόμου αυτού, απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11), σε περίπτωση δε μη επίτευξης της απαιτούμενης πλειοψηφίας, η διαδικασία επαναλαμβάνεται, οπότε απαιτείται πλειοψηφία επτά ενδεκάτων (7/11) και, σε περίπτωση δε μη επίτευξης αυτής, η διαδικασία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε προτίμηση υποψηφίων, οπότε επιλέγεται αυτός που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία. Εξάλλου, και για την αντικατάσταση εξωτερικού μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης, κατ’ άρθρο 13 παρ. 7 του ν. 4957/2022, απαιτείται η απόφαση να λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία οκτώ (8) θετικών ψήφων εκ των εναπομεινάντων μελών του Συμβουλίου Διοίκησης.
- Περαιτέρω, κατά τη νομολογία (ΣτΕ 2055/2011, επτ., σκ.4), η διάταξη του άρθρου 13 παρ. 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α ́ 45), σύμφωνα με την οποία είναι δυνατή η αντικατάσταση μέλους συλλογικού οργάνου πριν από τη λήξη της θητείας του για λόγους αναγόμενους στην άσκηση των καθηκόντων του, δεν εφαρμόζεται στα μονοπρόσωπα όργανα της Διοίκησης και των ν.π.δ.δ., ενώ δεν υφίσταται γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται γενικώς η παύση των μονοπρόσωπων οργάνων, που έχουν εκλεγεί, πριν από τη λήξη της θητείας τους, χωρίς αυτό να προβλέπεται από ειδική διάταξη, στην οποία να ρυθμίζονται και οι προϋποθέσεις και η διαδικασία της παύσης, ή έστω να συνάγεται τούτο σαφώς από τη σχετική νομοθεσία.
- Με τις προαναφερόμενες διατάξεις του ν. 4957/2022 προβλέπεται ειδικώς η διαδικασία και καθορίζονται οι όροι παύσης οργάνων διοίκησης των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων πριν από τη λήξη της θητείας τους με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης. Με τη διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του νόμου αυτού προβλέπεται η δυνατότητα παύσης μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης, με απόφαση που λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11), δηλαδή με οκτώ ψήφους. Η ίδια ειδική πλειοψηφία απαιτείται και για την παύση του Πρύτανη πριν τη λήξη της θητείας του, η οποία, όμως, λόγω των αυξημένων αρμοδιοτήτων αυτού και της ιδιότητάς του ως μονοπρόσωπου οργάνου διοίκησης του Α.Ε.Ι., ρυθμίζεται ειδικά στο νόμο. Ειδικότερα, κατ’ άρθρο 14 παρ. 3 του ν. 4957/2022, οποιοδήποτε μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης δύναται να υποβάλει εγγράφως ενώπιον του Συμβουλίου Διοίκησης πρόταση δυσπιστίας στο πρόσωπο του Πρύτανη, αν υφίσταται σπουδαίος λόγος, όπως η τέλεση πειθαρχικών παραπτωμάτων, η μη εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας, του εσωτερικού κανονισμού και των αποφάσεων του Συμβουλίου Διοίκησης και η αναιτιολόγητη μη υλοποίηση του εγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου και των προγραμματικών συμφωνιών του Ιδρύματος του άρθρου 15 του ν. 4653/2020. Η πρόταση εξετάζεται από το Συμβούλιο Διοίκησης, το οποίο δύναται να την κάνει δεκτή με απόφασή του, η οποία λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11), δηλαδή με οκτώ ψήφους υπέρ της αποδοχής της πρότασης. Κατά την ίδια συνεδρίαση, με όμοια απόφαση που λαμβάνεται με την ίδια πλειοψηφία, αποφασίζεται αν ο Πρύτανης παύεται και από εσωτερικό μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης, καθώς και, στην περίπτωση αυτή, ποιο από τα εσωτερικά μέλη αναλαμβάνει προσωρινά τα καθήκοντα Πρύτανη.
- Η ίδια ειδική αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11), δηλαδή οκτώ θετικών ψήφων, απαιτείται και για την παύση, με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης, του Αντιπρύτανη (άρθρο 12 παρ. 5), μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης (άρθρο 13 παρ.5) και του Εκτελεστικού Διευθυντή (άρθρο 17 παρ.8), για τους ειδικότερα αναφερόμενους στις διατάξεις αυτές λόγους. Σε καμιά από τις περιπτώσεις αυτές δεν αρκεί απόλυτη πλειοψηφία, αλλά απαιτείται οπωσδήποτε η ειδική αυξημένη πλειοψηφία των οκτώ ενδεκάτων (8/11).
- Συνεπώς, από τη γραμματική, συστηματική και τελολογική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 14 παρ.3 εδ. β ́ του ν.4957/2022, συνάγεται ότι για την παύση με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης, προ της λήξης της θητείας του, του Πρύτανη Α.Ε.Ι., εκλεγέντος μονοπρόσωπου οργάνου διοίκησης νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου που απολαμβάνει πλήρους αυτοδιοίκησης, κατά το άρθρο 16 παρ. 5 του Συντάγματος, ο οποίος έχει τις αρμοδιότητες του άρθρου 15 του ιδίου νόμου και ειδικότερα προΐσταται του Α.Ε.Ι., του Συμβουλίου Διοίκησης και της Συγκλήτου του Α.Ε.Ι., απαιτείται ειδική αυξημένη πλειοψηφία υπέρ της πρότασης δυσπιστίας τουλάχιστον οκτώ (8) μελών του Συμβουλίου Διοίκησης. Ειδικότερα, η προβλεπόμενη στην προαναφερόμενη διάταξη αυξημένη πλειοψηφία των οκτώ ενδεκάτων (8/11) έχει την έννοια ότι αυτή ορίζεται επί του συνόλου των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης, και δεν αρκεί ανάλογο ποσοστό επί των παρόντων μελών, απαιτούνται δε σε κάθε περίπτωση οκτώ (8) τουλάχιστον ψήφοι υπέρ της πρότασης δυσπιστίας μελών του Συμβουλίου Διοίκησης.
Τελικα με εκείνη την ερμη την ΑΣΠΑΙΤΕ τι γίνεται ρε παιδιά;Ανθραξ ο θησαυρός;