Δείκτες εξωστρέφειας στα Πανεπιστήμια: Τι είναι η εξωστρέφεια στον ακαδημαϊκό χώρο

Θεόδωρος Χριστόπουλος, Καθηγητής , Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Πατρών

Η ‘εξωστρέφεια’ τονίζεται πολύ συχνά ως τρόπος συνεχούς βελτίωσης ενός πανεπιστημίου σε διεθνές επίπεδο. Έχει αναγνωριστεί ως  προϋπόθεση για την επίτευξη προόδου στα πανεπιστήμια. Με τον όρο ‘εξωστρέφεια’ στο πανεπιστήμιο εννοούμε, συνήθως, τις πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών συνεργασιών με άλλες ερευνητικές ομάδες, τμήματα, ιδρύματα και επιχειρήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Όμως, το πρώτο και ουσιαστικό βήμα για την καλλιέργεια της εξωστρέφειας στο πανεπιστήμιο δεν είναι τα παραπάνω. Η δύσκολη αναρρίχηση στην κλίμακα των διεθνών κατατάξεων των πανεπιστημίων επιτυγχάνεται μόνον όταν δημιουργούμε συνθήκες ανάπτυξης των δυνατοτήτων όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Πρώτα απ’ όλα, ο  εξωστρεφής έχει καλλιεργημένη ικανότητα και ευαισθησία να αντιλαμβάνεται τις ουσιώδεις ανάγκες των άλλων εργαζόμενων στην ερευνητική του ομάδα, στον τομέα και στο τμήμα, συμπεριλαμβανομένων των φοιτητών. Αυτό είναι δύσκολο στην πράξη όταν είμαστε απορροφημένοι από τις προσωπικές ανάγκες, επιδιώξεις, φιλοδοξίες. Ο εξωστρεφής αναζητά τρόπους να συμβάλλει (όσο δύναται), έμπρακτα, στην επίλυση προβλημάτων και ελάφρυνση της ταλαιπωρίας των άλλων. Αντί να μεγιστοποιεί τις δικές του διεκδικήσεις (συχνά σε βάρος των άλλων) υποχωρεί για την κάλυψη πιεστικών αναγκών των άλλων ώστε να διασφαλιστεί η ολόπλευρη ανάπτυξη του πανεπιστημίου. Και τελικά κερδίζει και ο ίδιος από το συλλογικό κλίμα προόδου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η μέριμνα των μελών του Τομέα/Τμήματος για άμεση εξεύρεση χώρου γραφείου και εργαστηριακού χώρου στα νεοδιοριζόμενα μέλη ΔΕΠ είναι κίνηση εξωστρέφειας. Το ίδιο και η μέριμνα για τη στοιχειώδη οικονομική στήριξη των νέων μελών ΔΕΠ κατά το ξεκίνημα. Επίσης, η ορθολογική κατανομή των νέων θέσεων μελών ΔΕΠ απαιτεί εξωστρέφεια. Σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον με καλλιεργημένη την εξωστρέφεια οι θέσεις αποφασίζονται λαμβάνοντας υπόψη 

(α) τη σειρά συνταξιοδοτήσεων, 

(β) τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες των τμημάτων και 

(γ) την ανάγκη για δημιουργία νέων ερευνητικών/εκπαιδευτικών κατευθύνσεων, με γνώμονα την πρόοδο του Τμήματος.

Ο εξωστρεφής έχει τη δύναμη να αχθεί πέραν της μεγιστοποίησης των προσωπικών του φιλοδοξιών και να συμβάλλει στην ανάπτυξη του Τμήματος. Ενώ αρχικά δεν είναι προφανές, είναι σίγουρο ότι θα ωφεληθεί και ο ίδιος από την εξωστρέφειά του. Παρόμοια ισχύουν και για τον επιστημονικό εξοπλισμό, τις κτιριακές υποδομές και άλλα.

Στα Πανεπιστήμια που κατατάσσονται στις κορυφαίες θέσεις όλων των διεθνών κατατάξεων η εξωστρέφεια είναι κουλτούρα. Επιτυγχάνεται αφενός μέσω θεσπισμένων διαδικασιών και αφετέρου με την αναγνώρισή της ως προσόν  για διεκδίκηση υψηλών θέσεων.

Χαρακτηριστικά αποδεδειγμένης εξωστρέφειας απαιτούνται ιδιαίτερα από εκείνους που διεκδικούν θέσεις διοίκησης στο πανεπιστήμιο, γιατί θα πετύχουν μόνον αν έχουν αποδείξει ότι κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους έχουν κάνει την κρίσιμη υπέρβαση να λειτουργούν για το σύνολο πέραν του εαυτού τους και ότι έτσι υπηρετούν την ανάπτυξη των δυνατοτήτων όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.