ΑΠΟΨΗ: Νέο Πειθαρχικό Δίκαιο για τους εκπαιδευτικούς

των αιρετών του ΚΥΣΔΕ  Γρηγόρη Καλομοίρη και Χρήστου Φιρτινίδη,
εκπροσώπων των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων

Η εκπαιδευτική κοινότητα βιώνει ήδη το «χειμώνα» της χρεοκοπίας και της πλήρους απαξίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης, με εκατοντάδες κενά διδακτικού προσωπικού και την αδυναμία κάλυψης βασικών λειτουργικών αναγκών των σχολείων. Οι εκπαιδευτικοί διαπιστώνουμε ότι μέρα με τη μέρα μειώνονται οι μισθοί μας και εξανεμίζεται το εισόδημά μας λόγω των περικοπών και της συνεχιζόμενης φοροεπιδρομής.
 Η τρικομματική κυβέρνηση, δεσμευμένη στην απαρέγκλιτη τήρηση των μνημονιακών δεσμεύσεων, φροντίζει να «θωρακίσει» και νομοθετικά την κατεδάφιση εργασιακών δικαιωμάτων που εδώ και δεκαετίες με αγώνες και θυσίες έχει κατακτήσει ο κλάδος: ωράριο, εργασιακά και δημοκρατικά δικαιώματα, παιδαγωγική ελευθερία...
Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής ψήφισε τους νόμους 4057/2012 για το πειθαρχικό δίκαιο και 4093/2012 για την αργία και τη διαθεσιμότητα των δημόσιων υπαλλήλων, στοχεύοντας στην ποινικοποίηση στοιχειωδών δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, στη χειραγώγηση και την υποταγή των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.
    Με τον «εξοστρακισμό» των αιρετών εκπροσώπων των εργαζομένων από τα πειθαρχικά συμβούλια, την αποκλειστική απαρίθμηση 32 (!) πειθαρχικών παραπτωμάτων, την αφαίρεση της αρχής της επιείκειας υπέρ του πειθαρχικώς διωκομένου, τις βαρύτερες πειθαρχικές ποινές και χρηματικά πρόστιμα σε σύγκριση με αυτά που προέβλεπε ο Υπαλληλικός Κώδικας και, βέβαια, με τη διαθεσιμότητα και την αργία να επικρέμανται για οποιαδήποτε πειθαρχική δίωξη, ακόμη και με απόφαση μονομελούς οργάνου, προσπαθούν να επιβάλουν ένα ασφυκτικό έλεγχο στη λειτουργία και τη συμπεριφορά των εργαζομένων.
      Με αφορμή τη συγκρότηση των  νέων πειθαρχικών συμβουλίων του άρθρου 146Β του Ν. 4057/2012 στις περιφέρειες, επιχειρούμε μια σύντομη κριτική επισκόπηση των νέων ρυθμίσεων, με την οποία αναδεικνύονται οι προθέσεις και οι στόχοι της μνημονιακής πολιτικής της κυβέρνησης, όπως προαναφέρουμε:
  Μία από τις πλέον αρνητικές αλλαγές που επέφερε ο Ν. 4057/2012, εκτός από την υποτιθέμενη συγκεκριμενοποίηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων και την αυστηροποίηση των πειθαρχικών ποινών, είναι η αλλαγή της σύνθεσης των πειθαρχικών συμβουλίων. Με το νόμο 3528/2007, το υπηρεσιακό συμβούλιο του προσωπικού κάθε υπηρεσίας είχε και πειθαρχική αρμοδιότητα, με συνέπεια κατά την εκδίκαση πειθαρχικών υποθέσεων να κρίνουν με δικαίωμα ψήφου τα αιρετά μέλη του εν λόγω συμβουλίου, που προκύπτουν, όπως είναι γνωστό, από καθολική ψηφοφορία των υπαλλήλων. Η συμμετοχή αιρετών μελών στη σύνθεση του συμβουλίου που έκρινε πειθαρχικές υποθέσεις αποτελούσε έκφανση των λειτουργικών εγγυήσεων υπέρ του υπαλλήλου και της εκδημοκρατικοποίησης των δημοσιοϋπαλληλικών θεσμών.
   Με  τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις είναι προφανές ότι επιδεινώνεται η θέση του πειθαρχικώς ή/και ποινικώς διωκόμενου υπαλλήλου και συρρικνώνονται οι λειτουργικές και δικονομικές εγγυήσεις που τον περιέβαλλαν, λόγω της αυστηροποίησης των θεσμών στο όνομα της πάταξης της διαφθοράς και της ατιμωρησίας στο δημόσιο τομέα.
       Οι ρυθμίσεις  του Ν. 4057/2012 για το πειθαρχικό δίκαιο και του Ν. 4093/2012 για την αργία είναι απολύτως ευθυγραμμισμένες με τη λογική ότι η γενεσιουργός αιτία της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα έγκειται στις «επιεικείς» παλαιότερες ρυθμίσεις. Συνεπώς, για να αντιμετωπιστούν τέτοια φαινόμενα, θα πρέπει να απομακρυνθούν οι «κακοί» δημόσιοι υπάλληλοι από την ενεργό υπηρεσία.
      Όμως η αλήθεια  είναι ότι τόσο ο Ν. 4057/2012 όσο και ο Ν. 4093/2012 καταστρατηγούν θεμελιώδη δικαιώματα του διωκομένου και καταπατούν το θεσμό της δίκαιης δίκης και της ίδιας της δημοκρατικής διαδικασίας, καθώς είναι κοινή πείρα ότι δείκτης του πραγματικού εκδημοκρατισμού μίας κοινωνίας είναι η θωράκιση του κατηγορουμένου και η παροχή νομικών όπλων που θα του δώσουν τη δυνατότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό του από την κατηγορία που του αποδίδεται.
      Και για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:
       Α) Όσον αφορά τις αλλαγές που επέφερε ο Ν. 4057/2012, οι οποίες αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος τους το ουσιαστικό πειθαρχικό δίκαιο (πειθαρχικά παραπτώματα και ποινές), αυτές αυστηροποιούν το σύστημα των πειθαρχικών ποινών, καθώς προσθέτουν νέες και ανεβάζουν τα όρια των παλαιών, τη στιγμή που προηγουμένως έχουν περιλάβει στη δήθεν περιοριστική απαρίθμηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων του άρθρου 107 του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα αφενός παραπτώματα-γενικές ρήτρες (αναξιοπρεπή συμπεριφορά, απρεπή διαγωγή κ.λπ.), αφετέρου το ίδιο το παράπτωμα της παράβασης του υπαλληλικού καθήκοντος, το οποίο, για να γίνει συγκεκριμένο, πρέπει να γίνει αναγωγή στους οικείους κανόνες που συνθέτουν ανά περίπτωση την έννοια του υπαλληλικού καθήκοντος, άρα και τον τρόπο παραβίασής τους.
        Με άλλα  λόγια, ο Ν. 4057/2012 θέσπισε ένα σύστημα αυστηρότατων ποινών, που μπορούν να οδηγήσουν στην οικονομική εξόντωση του διωχθέντος, εισήγαγε για πρώτη φορά την έννοια της διοικητικής χρηματικής κύρωσης ως παρεπόμενης της πειθαρχικής ποινής και έθεσε έτσι το ζήτημα κατά πόσο πλέον έχουμε να κάνουμε με τιμωρία στα πλαίσια του διοικητικού δικαίου, ή μήπως υποκρύπτονται κυρώσεις ποινικής φύσης, τη στιγμή που ο νόμος τίποτε δεν έκανε προς την κατεύθυνση της ασφάλειας δικαίου με την έννοια της ακριβούς περιγραφής της αντικειμενικής υπόστασης κάθε συμπεριφοράς που είναι από πειθαρχική άποψη αξιόμεμπτη. Η αοριστία στην περιγραφή της συμπεριφοράς που αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα, με τη χρήση γενικών ρητρών, είναι ο κατεξοχήν παράγοντας που ευνοεί φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας από την πλευρά των πειθαρχικών οργάνων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του πειθαρχικού παραπτώματος της «αναξιοπρεπούς ή ανάρμοστης ή ανάξιας για υπάλληλο συμπεριφοράς εντός ή εκτός υπηρεσίας», η οποία δεν εξειδικεύεται καθόλου από το κείμενο του νόμου, ενώ οι συνέπειες που μπορεί να επισύρει είναι ολέθριες για τον υπάλληλο: συγκαταλέγεται μεταξύ των παραπτωμάτων που, εφόσον ο υπάλληλος παραπεμφθεί στο συμβούλιο, επισύρουν αυτοδίκαιη αργία, ενώ στο στάδιο της αξιολόγησής του ανήκει στο ένα από τα δύο παραπτώματα που μπορούν να επισύρουν πρόσθετη διοικητική κύρωση και μάλιστα της υψηλότερης κλίμακας (10.000 έως 100.000 €), εφόσον έχει οικονομικής φύσης προεκτάσεις.
       Ως προς τη  θεσμοθέτηση πρόσθετων διοικητικών, χρηματικής φύσης, κυρώσεων, που εισήγαγε ο Ν. 4057/2012, σημειώνουμε ότι αυτές καταστρατηγούν την αρχή της άπαξ εκδίκασης με την έννοια ότι επιβάλλονται σωρευτικά με πειθαρχικές ποινές οι οποίες, και αυτές, έχουν οικονομικές προεκτάσεις. Διότι, ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι η πειθαρχική ποινή του υποβιβασμού κατά δύο βαθμούς δεν έχει και οικονομικές επιπτώσεις τώρα πια, που ο μισθός έχει συνδεθεί με το βαθμό; Ή μήπως δεν έχει οικονομικές επιπτώσεις η προσωρινή παύση;
       Συμπερασματικά, οι ρυθμίσεις του Ν. 4057/2012 αντιστρατεύονται τόσο τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της μη επιβολής ποινής χωρίς την προηγούμενη ύπαρξη νόμου που να την ορίζει, όσο και την επίσης κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, την οποία βάναυσα προσβάλλουν με το σύστημα ποινών και πρόσθετων κυρώσεων που εισάγουν. Η αυστηρότητα των ρυθμίσεων σε συνδυασμό με την άκρως επικίνδυνη γενικότητα της περιγραφής ορισμένων πειθαρχικών παραπτωμάτων, αναδεικνύει τον πραγματικό σκοπό τους, καθώς μέσω των διατάξεων προωθούνται η «ποινικοποίηση» της υπαλληλικής ζωής και το καθεστώς φόβου, που θα εγκαθιδρυθεί για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Και όλα αυτά στο πλαίσιο μίας συνολικότερης απαξίωσής μας, η οποία εξυπηρετείται από το πλέγμα των εν λόγω ρυθμίσεων χωρίς καμία εγγύηση για αντιμετώπιση της διαφθοράς στο δημόσιο, η οποία, όπως είναι γνωστό, από άλλα αίτια πηγάζει και όχι από το ύψος των πειθαρχικών ποινών. 
            Β) Όσο για τις διατάξεις του Ν. 4093/2012 στο θέμα της αργίας, αυτές αποτελούν αντιδραστικές ρυθμίσεις που προτρέχουν την τιμωρία του πειθαρχικώς ελεγχόμενου υπαλλήλου, προσβάλλουν βάναυσα το τεκμήριο αθωότητας (όταν, π.χ., επιβάλλουν την επάνοδο του υπαλλήλου μετά την τελεσιδικία της σχετικής ποινικής απόφασης), και γενικότερα στιγματίζουν τον υπάλληλο με τη λήψη σε βάρος του ιδιαίτερα δυσμενών διοικητικών μέτρων πριν τη λήψη απόφασης επί της κατηγορίας που τον βαρύνει. Χαρακτηριστική του πνεύματος των ρυθμίσεων του Ν. 4093/2012 στο κεφάλαιο της αργίας είναι η θεαματική αύξηση των περιπτώσεων αυτοδίκαιης αργίας, η οποία, όπως είναι γνωστό, υφίσταται χωρίς την προηγούμενη γνωμοδότηση συλλογικού οργάνου, όπως επίσης και η δυνατότητα έγερσης ζητήματος περί θέσης του υπαλλήλου σε δυνητική αργία για οποιαδήποτε πειθαρχική δίωξη υπό την προϋπόθεση ύπαρξης λόγων «δημόσιου συμφέροντος» ή «υπηρεσιακών» (και πάλι χρήση γενικών ρητρών!). Προκλητική είναι και η ρύθμιση του Ν. 4093/2012 σχετικά με τη δυνατότητα του αρμόδιου μονομελούς οργάνου να θέσει σε δυνητική αργία τον υπάλληλο και χωρίς τη γνωμοδότηση του πειθαρχικού συμβουλίου (αν αυτό δεν συνέλθει εντός των τεθεισών προθεσμιών), διάταξη που καταδεικνύει, πέρα από το αντιδραστικό πνεύμα των εν λόγω διατάξεων, και την τάση συγκεντρωτισμού και απομείωσης του ρόλου των συλλογικών οργάνων.
Συναδέλφισσες / συνάδελφοι,
 Είναι προφανές ότι στόχος της πολιτικής που επενδύει στην προπαγάνδα περί «επίορκων» στο δημόσιο τομέα και στην εκπαίδευση είναι να καθυποτάξει το συνδικαλιστικό κίνημα και να δημιουργήσει ένα νέο εφιαλτικό τοπίο εργασιακού μεσαίωνα στην εκπαίδευση, με τους εκπαιδευτικούς υποταγμένους, χειραγωγημένους, με τη δαμόκλειο σπάθη της απόλυσης πάνω από τα κεφάλια τους.
 
Εμείς, λοιπόν, τι κάνουμε;
Θα αποδεχτούμε τη βαρβαρότητα των μνημονιακών πολιτικών ή θα πιστέψουμε στη δύναμή μας και θα στηριχτούμε στους ανυποχώρητους αγώνες του κλάδου μας, που οδήγησαν στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων και των κατακτήσεών μας;  
Τώρα μπορούμε! Με όπλα μας το δίκιο, την ενότητα και την αλληλεγγύη, να συντονίσουμε τη δράση μας με τα υπόλοιπα κοινωνικά στρώματα που πλήττονται από τα μνημόνια και να συγκροτήσουμε ένα πλατύ και ισχυρό μέτωπο αντίστασης και ανατροπής των νεοφιλελεύθερων καπιταλιστικών πολιτικών και της κυβέρνησης  που τις εφαρμόζει.