Παρέμβαση του Συνήγορου του Πολίτη για τον αποκλεισμό πρόσληψης δημοσίων υπαλλήλων ως εντεταλμένων διδασκόντων στα ΑΕΙ

Ο Συνήγορος του Πολίτη μετά από επιστολή που έλαβε από ενδιαφερόμενους, απέστειλε έγγραφο προς την υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Ν. Κεραμέως , με το οποίο ζητά   να εξετάσει    "το ενδεχόμενο αναθεώρησης της διάταξης της παρ. 9 του άρθρου 173 του ν. 4957/2022 (Α ́ 141), στην κατεύθυνση απαλοιφής της περίπτωσης ε ́ (υπάλληλοι με σχέση δημόσιου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου σε φορείς του δημόσιου τομέα) από τα εξαιρούμενα πρόσωπα της διαδικασίας ανάθεσης διδακτικού έργου σε εντεταλμένους διδάσκοντες, προκειμένου να διασφαλίζονται ισότιμες και δίκαιες προοπτικές πρόσβασης σε θέσεις διδακτικού προσωπικού στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για όλες τις κατηγορίες εργαζομένων, με κριτήριο την προσωπική αξία και ικανότητά τους".

Ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει προς την υπουργό Παιδείας ότι:

• Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις αναφορικά με τα προσόντα εκλογής μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (άρ. 143, ν. 4957/2022), απαιτείται ο υποψήφιος να έχει συμπληρώσει, αναλόγως της βαθμίδας της προκηρυσσόμενης θέσης, από τρία (3) έως έξι (6) έτη εμπειρίας αυτοδύναμου διδακτικού έργου σε φορείς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
• Εύλογα συνάγεται, ότι ο αποκλεισμός των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα από τη δυνατότητα να αναλάβουν διδακτικό έργο ως εντεταλμένοι διδάσκοντες εξαλείφει συγχρόνως την προοπτική να θεμελιώσουν και τις προϋποθέσεις για ενδεχόμενη μετέπειτα εκλογή τους σε θέσεις Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού, κατά μείζονα λόγο αν η διαδικασία του άρθρου 173 τείνει να καταστεί η αποκλειστική οδός ανάθεσης διδακτικού έργου για τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου.

Ειδικότερα, η Αρχή  , αφού εξέτασε τις ως άνω αναφορές, διατυπώνει τις ακόλουθες σκέψεις, κατά το μέτρο της αρμοδιότητάς της να διατυπώνει προτάσεις προς την πολιτεία για την προώθηση των αναγκαίων νομοθετικών ρυθμίσεων. Συγκεκριμένα:

Α. – Με το άρθρο 173 του ν. 4957/2022 (Α ́ 141) προβλέφθηκε η δυνατότητα επιλογής εκ μέρους των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, κατόπιν αποφάσεων των Συνελεύσεων των Τμημάτων, επιστημόνων κατόχων διδακτορικών διπλωμάτων για την κάλυψη διδακτικών αναγκών των προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου. Σύμφωνα με την Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης του νόμου, με το άρθρο 173 καθορίστηκαν «οι όροι απασχόλησης εντεταλμένων διδασκόντων για την κάλυψη διδακτικών αναγκών ενός (1) ή περισσότερων προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου Τμήματος Α.Ε.Ι. σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο», ενώ προβλέφθηκε «η διαδικασία επιλογής των εντεταλμένων διδασκόντων, το ύψος των μηνιαίων αποδοχών τους και οι προϋπολογισμοί που μπορεί να επιβαρύνονται, καθώς και οι υποχρεώσεις και τα κωλύματα για τον διορισμό τους.». Ειδικότερα, ορίστηκε στην παρ. 9 ότι «Δεν επιτρέπεται η απασχόληση ως εντεταλμένων διδασκόντων φυσικών προσώπων που έχουν μία (1) από τις ακόλουθες ιδιότητες: (...) ε) υπάλληλοι με σχέση δημόσιου δικαίου ή Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου σε φορείς του δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (...)».

Β. – Υπενθυμίζεται ότι, με βάση το προϊσχύον δίκαιο που ρύθμιζε την απασχόληση επιστημόνων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για τη διεξαγωγή διδακτικού έργου, δεν προβλέπονταν αντίστοιχες εξαιρέσεις για τους υπαλλήλους του δημοσίου τομέα ή όταν εισάγονταν περιορισμοί (π.χ. άρ. 19, ν. 1404/1983) αφορούσαν την ανώτατη εβδομαδιαία διάρκεια απασχόλησης και όχι την εν γένει δυνατότητα συμμετοχής στις θέσεις αυτές. Εξάλλου, και ως προς τις θέσεις των ακαδημαϊκών υποτρόφων (άρ. 29 του ν. 4009/20112 – διάταξη ήδη καταργηθείσα με το άρθρο 485 του ν. 4957/2022), αποκλείονταν μόνο τα αφυπηρετήσαντα μέλη του οικείου ή άλλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής ή οι συνταξιούχοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα, δίχως να γίνεται μνεία σε εν ενεργεία υπαλλήλους δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου φορέων του δημόσιου τομέα.

Σημειωτέον ότι οι συμβάσεις για τις θέσεις των ακαδημαϊκών υποτρόφων πρόκειται, σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 466 παρ. 2 του ν. 4957/2022, να διατηρήσουν την ισχύ τους για την κάλυψη των διδακτικών αναγκών του ακαδ. έτους 2022- 2023, με δυνατότητα ανανέωσης έως τη συμπλήρωση τριών (3) ακαδημαϊκών ετών, εφόσον έχει περιληφθεί σχετικός όρος στις οικείες προκηρύξεις. Στη μεταβατική δε αυτή ρύθμιση υπάγονται και οι προκηρύξεις που εκδίδονται στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων για την κάλυψη διδακτικών αναγκών. Κατά τα ανωτέρω συνάγεται ότι, μετά την ολοκλήρωση της τριετούς παράτασης των ως άνω συμβάσεων, η ανάθεση διδακτικού έργου για τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου στα Α.Ε.Ι. θα γίνεται αποκλειστικά με τη διαδικασία πρόσληψης εντεταλμένων διδασκόντων κατά το άρθρο 173 του ν. 4957/2022, με βάση το οποίο, όπως ήδη αναφέρθηκε, ρητά εξαιρούνται από τη διαδικασία οι υπάλληλοι φορέων του δημοσίου τομέα.

Γ. – Παρατηρείται, ακόμη, ότι στο ίδιο νομοθέτημα (ν. 4957/2022), με το οποίο αφενός καταργήθηκε η διάταξη που προέβλεπε την απασχόληση επιστημόνων ως ακαδημαϊκών υποτρόφων και αφετέρου εισήχθη το κώλυμα επιλογής υπαλλήλων του δημοσίου τομέα στις θέσεις των εντεταλμένων διδασκόντων, έχει περιληφθεί διάταξη (άρ. 127) με τίτλο «Παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου από δημοσίους υπαλλήλους»3, με την οποία ρυθμίζεται -μεταξύ άλλων- η διαδικασία παροχής διδακτικού έργου σε προγράμματα σπουδών α ́ και β ́ κύκλου Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων από δημοσίους υπαλλήλους. Σε συνέχεια δε της ως άνω διάταξης, εξεδόθη σχετική εγκύκλιος οδηγία εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών4, με την οποία διευκρινίζεται η ακολουθητέα διαδικασία με βάση τις διατάξεις του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.. Μολονότι, συνεπώς, προκύπτει κατά τα ανωτέρω βούληση του νομοθέτη να ρυθμίσει τις προϋποθέσεις παροχής διδακτικού έργου σε προπτυχιακά προγράμματα σπουδών των Α.Ε.Ι. από υπαλλήλους φορέων του δημοσίου τομέα, γεννάται ο προβληματισμός αν η διάταξη αυτή θα παραμείνει κενό γράμμα μετά το μεταβατικό διάστημα των τριών ακαδημαϊκών ετών, αφότου δηλαδή λήξουν οι συμβάσεις των ακαδημαϊκών υποτρόφων και πλέον όλες οι αναθέσεις διδακτικού έργου υλοποιούνται από -μη δημοσίους υπαλλήλους- εντεταλμένους διδάσκοντες.

Δ. – Θα πρέπει να σημειωθεί προσθέτως ότι, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις αναφορικά με τα προσόντα εκλογής μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (άρ. 143, ν. 4957/2022), απαιτείται ο υποψήφιος να έχει συμπληρώσει, αναλόγως της βαθμίδας της προκηρυσσόμενης θέσης, από τρία (3) έως έξι (6) έτη εμπειρίας αυτοδύναμου διδακτικού έργου σε φορείς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εύλογα συνάγεται, ότι ο αποκλεισμός των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα από τη δυνατότητα να αναλάβουν διδακτικό έργο ως εντεταλμένοι διδάσκοντες εξαλείφει συγχρόνως την προοπτική να θεμελιώσουν και τις προϋποθέσεις για ενδεχόμενη μετέπειτα εκλογή τους σε θέσεις Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού, κατά μείζονα λόγο αν η διαδικασία του άρθρου 173 τείνει να καταστεί η αποκλειστική οδός ανάθεσης διδακτικού έργου για τα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου.

Ε. – Η θέσπιση κωλύματος ανάληψης διδακτικού έργου από υπαλλήλους των φορέων του δημοσίου τομέα, οι οποίοι διαθέτουν κατά τα λοιπά τα ίδια τυπικά και ουσιαστικά προσόντα (τίτλοι σπουδών, διδακτική εμπειρία, ερευνητικό και επιστημονικό έργο) με τους μη εξαιρούμενους υποψηφίους για την πλήρωση των θέσεων, δεν φαίνεται να αιτιολογείται επαρκώς από τον νομοθέτη -με βάση τα διαλαμβανόμενα στην Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης- ή να συναρτάται ευθέως με αποχρώντες λόγους δημοσίου συμφέροντος που να δικαιολογούν την ουσιωδώς διαφορετική μεταχείριση της συγκεκριμένης κατηγορίας εργαζομένων.

ΣΤ. – Με βάση τις ανωτέρω σκέψεις και προβληματισμούς, σας καλούμε να εξετάσετε το ενδεχόμενο αναθεώρησης της διάταξης της παρ. 9 του άρθρου 173 του ν. 4957/2022 (Α ́ 141), στην κατεύθυνση απαλοιφής της περίπτωσης ε ́ (υπάλληλοι με σχέση δημόσιου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου σε φορείς του δημόσιου τομέα) από τα εξαιρούμενα πρόσωπα της διαδικασίας ανάθεσης διδακτικού έργου σε εντεταλμένους διδάσκοντες, προκειμένου να διασφαλίζονται ισότιμες και δίκαιες προοπτικές πρόσβασης σε θέσεις διδακτικού προσωπικού στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για όλες τις κατηγορίες εργαζομένων, με κριτήριο την προσωπική αξία και ικανότητά τους.

Ακολουθεί  η Ανοιχτή επιστολή δημοσίων υπαλλήλων που διαμαρτύρονται για την εφαρμογή της νέας ρύθμισης

Θέμα: Παροχή Διδακτικού Έργου σε Προγράμματα Πρώτου και Δεύτερου Κύκλου Σπουδών

Αξιότιμη κ. Υπουργέ Παιδείας,

είμαστε Δημόσιοι Υπάλληλοι κάτοχοι Διδακτορικού Διπλώματος και δημοσιοποιούμε την παρούσα επιστολή διότι μετά από 2 συνεχή αιτήματα συναδέλφου μας στο https://mydocs.minedu.gov.gr/ στις 20/01/2023 και στις 04/02/2023 δεν έχετε πάρει θέση για το θέμα της Παροχής Διδακτικού Έργου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από Δημοσίους Υπαλλήλους στη θέση των Εντεταλμένων Διδασκόντων.

Με τον Ν. 4957-21/7/2022 στο άρθρο 173 ορίζεται ότι ως εντεταλμένοι διδάσκοντες δεν μπορούν να απασχοληθούν "υπάλληλοι με σχέση Δημοσίου Δικαίου ή Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου σε φορείς του δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν. 4270/2014".

Στο άρθρο 127 του ιδίου Νόμου ορίζεται ότι "1. Για το διδακτικό έργο σε προγράμματα πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών, ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών και εκπαιδευτικά προγράμματα των Κέντρων Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.), καθώς και για το ερευνητικό έργο προς τα Α.Ε.Ι. και ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς, το οποίο παρέχεται από υπαλλήλους φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), δεν εφαρμόζεται το άρθρο 31 του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ. (ν. 3528/2007 Α’ 26), περί της άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή, ή άλλες αντίστοιχες διατάξεις, υπό την προϋπόθεση ότι εκτελείται εκτός του ωραρίου εργασίας των υπαλλήλων. Σε κάθε άλλη περίπτωση απαιτείται προηγούμενη άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή. πειθαρχικό παράπτωμα, σύμφωνα με την περ. κε) της παρ. 1 του άρθρου 107 του ν. 3528/2007."

Η ΑΔΑ:694Δ46ΜΤΛ6-ΨΒΒ/ 12-8-2022 με αριθμ. Πρωτ.: ΔΙΔΑ/Φ.69/212/οικ.13260 με θέμα "Χορήγηση άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή" ορίζει ότι το άρθρο 127 όμως παρόλα αυτά όλες οι προκηρύξεις του τρέχοντος εξαμήνου για τους Εντεταλμένους Διδάσκοντες απαγορεύουν ρητά στους Δημοσίους Υπαλλήλους την παροχή Διδακτικού Έργου.

Σύμφωνα με το Κεφάλαιο Β, άρθρο 31 (άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή) του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα αλλά και τις έως τώρα προκηρύξεις των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων οι Δημόσιοι Υπάλληλοι είχαν το δικαίωμα να κάνουν αίτηση είτε ως Διδάσκοντες Π.Δ.407/80 είτε ως Ακαδημαϊκοί Υπότροφοι.

Συγκεκριμένα οι προκηρύξεις στους Ακαδημαϊκούς Υποτρόφους ανέγραφαν “Οι Δημόσιοι υπάλληλοι που θα επιλεγούν θα πρέπει να προσκομίσουν πριν την υπογραφή της σύμβασης, άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή, χορηγηθείσα από το αρμόδιο Υπηρεσιακό Συμβούλιο σύμφωνα με τον Υπαλληλικό Κώδικα (άρθρο 31). … Το μέγιστο συνολικό (για διδασκαλία και έρευνα) ανατεθέν ωράριο για την απασχόληση Δημοσίου Υπαλλήλου ως Ακαδημαϊκού Υποτρόφου, κατόχου διδακτορικού τίτλου σπουδών δε δύναται να υπερβαίνει τις 10 ώρες εβδομαδιαίως. Σε περίπτωση απασχόλησης Δημοσίου Υπαλλήλου ως Ακαδημαϊκού Υποτρόφου και παράλληλα ως συμβασιούχου διδάσκοντα με βάση το ΠΔ 407/80, το συνολικό (και για τις δύο κατηγορίες) ανατεθέν ωράριο δεν δύναται να υπερβαίνει τις δέκα (10) ώρες εβδομαδιαίως. … Οι υποψήφιοι Ακαδημαϊκοί Υπότροφοι που είναι Δημόσιοι Υπάλληλοι, θα αξιολογούνται από τις Συνελεύσεις των Ακαδημαϊκών Τμημάτων ή το Συμβούλιο Ένταξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε ξεχωριστό πίνακα ο οποίος θα χρησιμοποιείται στην περίπτωση που θα εξαντλούνται οι πίνακες των ιδιωτών υποψηφίων και μετά από αιτιολογημένη εισήγηση της Συνέλευσης του Τμήματος ή του Συμβουλίου Ένταξης.”

Οι προκηρύξεις των Προκηρύξεων ΠΔ407/80 ανέγραφαν ότι “Όλοι οι διδάσκοντες που θα επιλεγούν και κατέχουν και άλλη θέση στο Δημόσιο, σε NΠΔΔ ή NΠIΔ ή ευρύτερο Δημόσιο τομέα, θα πρέπει να προσκομίσουν πριν την υπογραφή της σύμβασης, στην Γραμματεία του αντίστοιχου Τμήματος, άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου ή εργασίας με αμοιβή, χορηγηθείσα από το αρμόδιο Υπηρεσιακό Συμβούλιο, σύμφωνα με τον Υπαλληλικό Κώδικα (άρθρο 31) ως απαραίτητο δικαιολογητικό για την πρόσληψή τους. … Σε περίπτωση απασχόλησης Δημοσίου Υπαλλήλου ως Ακαδημαϊκού Υποτρόφου και παράλληλα ως συμβασιούχου διδάσκοντα με βάση το ΠΔ 407/80, το συνολικό (και για τις δύο κατηγορίες) ανατεθέν ωράριο δεν δύναται να υπερβαίνει τις δέκα (10) ώρες εβδομαδιαίως. Οι επιλεγέντες θα υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνουν ότι το συνολικό ανατεθέν ωράριο σε Ακαδημαϊκά Τμήματα και Προγράμματα Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας δεν υπερβαίνει το μέγιστο ανατιθέμενο ωράριο, δηλαδή δέκα (10) ώρες την εβδομάδα.”

Σύμφωνα με το άρθρο 127 το οποίο ταυτίζεται με την ΑΔΑ:694Δ46ΜΤΛ6-ΨΒΒ/ 12-8-2022 με αριθμ. Πρωτ.: ΔΙΔΑ/Φ.69/212/οικ.13260 διαπιστώνεται ότι υπάρχει ένα κενό στο Νόμο μιας και 2 διαφορετικά άρθρα του ιδίου Νόμου αναφέρουν διαφορετικά πράγματα και η Παροχή Διδακτικού Έργου σύμφωνα με τα ανωτέρω είναι επιτρεπτή με γνωστοποίηση στην Υπηρεσία του κάθε Δημοσίου Υπαλλήλου.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω φαίνεται να υπάρχει ένα κενό στο Νόμο το οποίο για το τρέχον εξάμηνο δεν επιτρέπει στους Δημοσίους Υπαλλήλους να κάνουν αίτηση για την Χορήγηση Διδακτικού Έργου και όλα τα Πανεπιστήμια στηρίζονται στο άρθρο 173 ενώ το άρθρο 127 αναφέρει ότι είναι δυνατή η διδασκαλία των Δημοσίων Υπαλλήλων σε Προγράμματα πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών (επομένως προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα).

Η ανάγκη αναθεώρησης της εν λόγω διάταξης επισημαίνεται και στη συνημμένη επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη, στον οποίο απευθύναμε σχετικό ερώτημα.

Παρακαλούμε τις ενέργειές σας για την έκδοση διευκρινιστικών οδηγιών και τις πρέπουσες ενέργειές σας για την ίση πρόσβαση όλων στην Παροχή Διδακτικού Έργου.

Οι Διδάσκοντες που συνυπογράφουν την παρούσα επιστολή