Πώς ο διαδραστικός πίνακας μπορεί να γίνει και επιδραστικός: Το στοίχημα της διαδραστικής παιδαγωγικής και της «έξυπνης» τάξης

Δημοσίευση: 25/09/2024

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

Σχολείο

Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν και πρέπει να γίνουν επιδραστικοί, αρκεί να αξιοποιηθούν σωστά. Το κλειδί είναι η επιμόρφωση με κατανόηση στον εκπαιδευτικό, στο υπόβαθρό του, στις ανάγκες του

Μανόλης Κουσλόγλου, Σύμβουλος εκπαίδευσης Φυσικών Επιστημών

Εδώ και μήνες οι σχολικές αίθουσες εξοπλίζονται με το εν δυνάμει πιο επιδραστικό διδακτικό εργαλείο των τελευταίων δεκαετιών. Απλώς «εν δυνάμει», γιατί ο διαδραστικός πίνακας είναι απλώς ένα εργαλείο, δεν διδάσκει. Εμείς οι εκπαιδευτικοί είμαστε αυτοί που διδάσκουμε αξιοποιώντας τον. Το ερώτημα που τίθεται ωστόσο είναι με ποιον τρόπο θα μπορούσε ο διαδραστικός πίνακας να αξιοποιηθεί με τον προσφορότερο τρόπο, ώστε να γίνει πραγματικά επιδραστικός για την εκπαιδευτική διαδικασία.

Ο διαδραστικός πίνακας ονομάζεται έτσι γιατί υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα σε αυτόν και τον εκπαιδευτικό (ΚΑΙ με τους μαθητές). Ωστόσο, το μέλημα και καθήκον του εκπαιδευτικού είναι να αλληλεπιδρά με τους μαθητές του και όχι (μόνο) με τον πίνακα, αλλά και να πυροδοτεί την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών. Πώς επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο; Μήπως με διάλεξη εμπλουτισμένη με προβολές βίντεο και προσομοιώσεις; Μήπως με χρήση του πίνακα ως αντικαταστάτη του ασπροπίνακα μαρκαδόρου για επίλυση ασκήσεων με πιο φαντεζί τρόπο; Προφανώς όχι.

Ο διαδραστικός πίνακας «φωνάζει» ότι μπορεί να αξιοποιηθεί με τρόπο ώστε ο μαθητής να είναι ο πρωταγωνιστής της μάθησης και όχι ένας απλός παθητικός δέκτης γνώσης από τον εκπαιδευτικό - αυθεντία. Ο διαδραστικός πίνακας «φωνάζει» ότι πρέπει να αξιοποιηθεί για καλύτερη κατανόηση των εννοιών, για διαφοροποίηση και συμπερίληψη, για ομαδοσυνεργατική δουλειά και συνολικά για αλληλεπίδραση τόσο μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών, όσο και μεταξύ μαθητών. Ο διαδραστικός πίνακας «φωνάζει» ότι μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα μιας «έξυπνης» τάξης με τη δικτύωσή του και τη συνδεσιμότητά του με tablets.

Αν και έχουν ξεκινήσει ήδη προσπάθειες εκμάθησης του διαδραστικού πίνακα, είτε ατομικά, είτε μέσω επιμορφώσεων ή κοινοτήτων πρακτικής, η εκμάθηση εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά στις παροχές του και όχι στη διδακτική/παιδαγωγική αξιοποίησή του. Άλλωστε, για να αξιοποιηθεί σωστά ένα εργαλείο πρέπει πρώτα – πρώτα να γνωρίζει ο χρήστης τα χαρακτηριστικά του. Ή μήπως όχι; Μήπως θα έπρεπε η εκμάθηση του πίνακα να είναι ισοζυγισμένη μεταξύ των παροχών του και σύγχρονων διδακτικών μεθόδων αξιοποίησής του;

Η αλήθεια είναι ότι μια αξιοποίηση του διαδραστικού πίνακα που θα έχει πρωταγωνιστές τους μαθητές παρουσιάζει προκλήσεις. Είναι «εσωτερικές» οι προκλήσεις, όπως οι παγιωμένες αντιλήψεις πολλών συναδέλφων ως προς την αποδοτικότητα των παραδοσιακών δασκαλοκεντρικών μεθόδων («αφού ‘δουλεύουν’  γιατί να τις αλλάξουμε;»), η ανασφάλεια για τη χρήση ενός ακόμη ψηφιακού συστήματος που έρχεται να προστεθεί στο πλήθος λογισμικών του web 2.0 και στα πολλά νέα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης, ο δικαιολογημένος φόβος από τη χρήση tablets και πρόσβαση στο διαδίκτυο από τους μαθητές. Είναι οι «εξωτερικές» προκλήσεις, όπως η πίεση για την ύλη, το εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, το περιεχόμενο των θεμάτων των Πανελλαδικών που οδηγεί σε λάθος δρόμο μια δωδεκαετή προσπάθεια, οι χαμηλές ταχύτητες ιντερνετ σε πολλές σχολικές μονάδες, οι επιμορφώσεις που πρέπει να γίνονται εκτός εργασιακού ωραρίου, οι παγιωμένες αντιλήψεις των γονέων σχετικά με το περιεχόμενο της διδασκαλίας, η παραβατική συμπεριφορά των μαθητών κλπ.

Ωστόσο, ο διαδραστικός πίνακας  είναι ένα εργαλείο που μπορεί να «αλλάξει το παιχνίδι», γι’ αυτό και του αξίζει λίγη παραπάνω προσοχή, λίγος επιπλέον χρόνος, λίγες περισσότερες θυσίες. Από πλευράς Υπουργείου που πολύ σωστά επένδυσε σε αυτόν και δεν θα ήθελε να δει να πάει στράφι αυτή η επένδυση, η λύση λέγεται επιμόρφωση εκπαιδευτικών πάνω στη διδακτική/παιδαγωγική αξιοποίησή του με επίκεντρο τον μαθητή, τη διαφοροποίηση και κυρίως την ομαδική δουλειά. Μια επιμόρφωση που δεν θα προσπαθεί να γκρεμίσει και να ξαναφτιάξει, αλλά να χτίσει πάνω στις υπάρχουσες δεξιότητες και ικανότητες των εκπαιδευτικών, πάνω στις μεθόδους διδασκαλίας που ήδη εφαρμόζουν. Δεν χρειάζεται αλλαγή, που σημαίνει σίγουρη αποτυχία, αλλά οικοδόμηση πάνω στα υπάρχοντα θεμέλια. Ταυτόχρονα ωστόσο, είναι απαραίτητο να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να «ανασάνουν», κυρίως στο Λύκειο.  Οι μαθητοκεντρικές μέθοδοι θέλουν τον χρόνο τους για να διδαχθούν με αυτές τα γνωστικά αντικείμενα και τέτοιος εποικοδομητικός χρόνος είναι δύσκολο να βρεθεί, ιδιαίτερα στο Λύκειο. Όσο το γνωστικό κομμάτι της εκπαίδευσης ατενίζει τις δεξιότητες 21ου αιώνα των μαθητών αφ’ υψηλού, οι μέθοδοι αυτοί δεν θα εφαρμόζονται ποτέ, παρά μόνο στη διάρκεια του δίωρου της αξιολόγησης.   

Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, ένα πράγμα έχουμε να κάνουμε. Να ενταχθούμε σε ομάδες πρακτικής, φυσικές ή διαδικτυακές. Να (υπο)στηρίζουμε ο ένας τον άλλον στους Συλλόγους Διδασκόντων, να ανταλλάσσουμε πληροφορίες, να ρωτάμε, να μαθαίνουμε. Να συζητάμε όχι μόνο πάνω στο περιεχόμενο αλλά κυρίως πάνω στη μέθοδο, όχι μόνο πάνω στο ΤΙ, αλλά και στο ΠΩΣ. 

Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν και πρέπει να γίνουν επιδραστικοί, αρκεί να αξιοποιηθούν σωστά. Το κλειδί είναι η επιμόρφωση με κατανόηση στον εκπαιδευτικό, στο υπόβαθρό του, στις ανάγκες του.  Στη Φυσική, αναφερόμαστε στο φαινόμενο του συντονισμού: Για να επιτευχθεί η μέγιστη μετάδοση ενέργειας του διεγέρτη σε ένα ταλαντούμενο σώμα,  θα πρέπει αυτός να ταλαντώνεται με την ιδιοσυχνότητα του σώματος. Ούτε πολύ αργά, αλλά ούτε πολύ γρήγορα. Ωστόσο και το ταλαντούμενο σώμα μπορεί να αλλάξει την ιδιοσυχνότητά του, τροποποιώντας κάποια χαρακτηριστικά του… Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και στις επιμορφώσεις, αλλά και στις προτεινόμενες εκπαιδευτικές αλλαγές: Να γίνεται προσπάθεια από όλες τις πλευρές να συντονίζονται στον μέγιστο δυνατό βαθμό, για το καλό μιας εκπαίδευσης που οφείλει να οδηγεί μια σύγχρονη κοινωνία και όχι απλώς να προσπαθεί να την ακολουθεί ασθμαίνοντας.

Η ιστορία διδάσκει ότι πολλές αντίστοιχες προσπάθειες έχουν πάει στράφι, ωστόσο, στην ιστορία πάντα συμβαίνουν ανατροπές. Μακάρι να ζήσουμε μια από αυτές. 

Υ.Γ. Σε επιμορφώσεις των συναδέλφων που εμπλέκομαι παρατηρείται κάτι που προκαλεί χαρά και στεναχώρια μαζί: Το πιο μεγάλο ενδιαφέρον των συναδέλφων λοιπόν και μάλιστα με διαφορά, εστιάζεται στην εφαρμογή της «έξυπνης» τάξης, όπου ο διαδραστικός πίνακας συνδέεται με τα tablets και έτσι οι επιμορφούμενοι διαμοιράζουν τις οθόνες τους στον διαδραστικό ή το αντίστροφο, παίζουν παιχνίδια, αλληλεπιδρούν. Όλα αυτά ωστόσο, ενδεικτικά μάλιστα του τι θα κινητοποιούσε τους μαθητές να αλληλεπιδράσουν και να εμπλακούν ενεργά στο μάθημα, είναι ακριβώς οι διαδικασίες που είναι πιο δύσκολο να εφαρμοστούν στην πράξη, στην τάξη, για λόγους που όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουμε… Κάτι πρέπει να κάνουμε και γι’ αυτό, όχι μόνο εμείς οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι μαθητές και οι γονείς τους. 

Σχόλια (17)

Επι-δραστικός και ...Αντί-δραστικός
|

Αν θέλουμε γραφή, ανάγνωση και κριτική σκέψη στους μαθητές, ξέρουμε τι και πως πρέπει να το δημιουργήσουμε... Με χρήση διαδραστικών πινάκων; Στο 10% η γνώμη μου..

Θύμιος
|

Μήπως θα ήταν καλύτερα το υπουργείο τώρα που σχεδιάζει μεγαλεπίβολα πολλαπλά βιβλία να απαιτήσει και την παραγωγή διαδραστικών εφαρμογών για τους πίνακες αυτούς;

Τρομάρα σας!!
|

Σοβαδες πέφτουν, λεβητοστάσια εκρυγνηνται και σκοτώνουν παιδιά, δάσκαλοι δεν υπάρχουν και αναγκάζονται παιδιά να ξενιτευονται, σε άλλα σχολεία,τα ενοίκια στα νησιά για τους εκπαιδευτικούς είναι στα ύψη, δινετε μισθους πείνας, τα βιβλια κακογραμμένα, η συμπεριφορα των παιδιών (όπως τη διδάχτηκαν απο το σπίτι) προβληματικη ,κλπ ,κλπ , και σας μάρανε ο διαδραστικός πίνακας...Τρομάρα σας!!!

L
|

Η σωστή χρησιμοποίηση του διαδραστικού πίνακα αναβαθμίζει ποιοτικά το μάθημα. Και καθώς διαπιστώνω υπέρμετρη γκρίνια, θέλω να πω το εξής: ας μην περιμένει κάποιος να τον επιμορφώσουν τέλεια στη χρήση του πίνακα (αν και γίνονται προσπάθειες με τα σεμινάρια) αλλά να ασχοληθεί μόνος του, ρωτώντας και ψάχνοντας παράλληλα. Ας αναρωτηθεί ο κάθε εκπαιδευτικός τι εργασίες θέλει να κάνει με τον πίνακα και να προσπαθήσει να μάθει πως θα τις επιτύχει. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα πάει στην άδεια από μαθητές αίθουσα και θα αφιερώσει χρόνο. Αν έχει μεράκι να βελτιώσει το μάθημά του. Χωρίς κόπο, δεν γίνεται τίποτα.

σπύρος
|

Την πρόταση της Ουνέσκο για ελλάτωση ή και κατάργηση των οθονών από τα σχολεία την πήραμε χαμπάρι σε αυτή τη χώρα;
Πόσο "στοιχίζει" ένας διαδραστικός που για την πλειονότητα των εκπαιδευτικών θα είναι μια απλή οθόνη προβολής κ. Κούσογλου;
Πόσες ώρες θα χρειαστεί να δουλέψει στο απίτι του ο εκπαιδευτικός ώστε να ¨βγάλει τα λεφτά" του ο πίνακας;
Μπράβο στο σχόλιο του ΠΕ86, χαίρω που υπάρχουν σωστά σκεπτόμενοι εκπαιδευτικοί!

Κελλυ
|

Ο διαδραστικός πίνακας είναι ότι καλύτερο έχω δει στην τάξη την τελευταία 25ετια που διδάσκω.
Ωστόσο τον χρησιμοποιώ για να προβάλω τις παρουσιάσεις μου. Δεν έχει και internet .
Άνοιξα το άρθρο, περιμένοντας προτάσεις για το πώς ο διαδραστικός πίνακας μπορεί να γίνει επιδραστικος, άλλωστε αυτός ήταν ο τίτλος. Αντί για προτάσεις διάβασα επιχειρηματολογία για την αναγκαιότητα αυτής της αξιοποίησης, μα καλέ μου άνθρωπε την αναγνωρίζω αυτήν την ανάγκη, για αυτό το άνοιξα.
Αλλά τίποτα, μόνο η συνήθης ρητορική και ασάφεια που χαρακτηρίζει και όλα τα επιμορφωτικά σεμινάρια στα οποία κατατείνει το άρθρο.

Αστέριος
|

Κωδικούς λειτουργίας ακόμα δεν λάβαμε για τα προγράμματα του διαδραστικού.

Ελένη
|

Ακόμη και ως απλοί προβολείς οι διαδραστικοί είναι χρήσιμο εργαλείο πιστεύω αν χρησιμοποιηθούν με σύνεση. Ωστόσο τα πρώτα παράπονα για πόνο στα μάτια έκαναν την εμφάνισή τους την πρώτη κιόλας μέρα της λειτουργίας τους!

Ελένη
|

Σε εμάς τα πρώτα παράπονα παιδιών για πόνο στα μάτια από το δυνατό φως της οθόνης έκαναν την εμφάνισή τους την πρώτη κιόλας μέρα λειτουργίας τους.
Πάντως ακόμα και σαν απλοί προβολείς έχουν την αξία τους. Το θέμα είναι να χρησιμοποιηθούν με σύνεση.

Μανόλης Κουσλόγλου
|

Πριν από αρκετά χρόνια, στο πλαίσιο ενός μεταπτυχιακού ένας συνάδελφος διευθυντής Δημοτικού είχε διαμαρτυρηθεί στην αίθουσα: "Έχω περάσει σε όλες τις τάξεις pc και προτζέκτορα και δεν τους χρησιμοποιεί κανείς. Έλεος!".
Δεν έφταιγαν οι συνάδελφοι. Είχε κάνει ο διευθυντής ένα λάθος που τους τοποθέτησε χωρίς να φροντίσει να επιμορφωθούν οι συνάδελφοι στη νέα αυτή (για τότε) τεχνολογία.
Το ίδιο ακριβώς ΔΕΝ πρέπει να συμβεί τώρα. Είναι απολύτως απαραίτητο αφενός να επιμορφωθούν οι συνάδελφοι στη αξιοποίησή του και αφετέρου να δοθεί ανάσα κυρίως στο Λύκειο (ύλη, εξετάσεις κλπ), μήπως και αξιοποιηθεί σωστά, μαθητοκεντρικά. Αν δεν συμβούν αυτά, πολύ φοβάμαι ότι μια σημαντική εκπαιδευτική επένδυση θα πάει στον βρόντο (σε σχέση πάντα με το κόστος τους)
Οι προκλήσεις που αναφέρονται στο άρθρο, αλλά και όσα σχολιάζονται, στην πλειοψηφία τους αποτελούν διεθνές φαινόμενο.

Εβα
|

Και να ξέρεις να οδηγείς ψηφιακό οχημα δεν σε ωφελεί όταν οι δρόμοι είναι κακης ποιότητας γεμάτοι λακούβες κ σήματα οδικής κυκλοφορίας ανύπαρκτα...!!
Διερωτωμαι, μήπως αυτό το ψηφιακό μηχάνημα υποκαταστήσει κ το δρόμο κ τα σήματα;;θα είναι μια ισχυρή απασχόληση με στόχο τη γνώση με διασκέδαση...
Ομως η γνώση τεχνική κ μη δεν οδηγεί σε επίγνωση απλώς διευκολύνει στη μετάδοση γνώσης... Όλα τα ηλεκτρονικά μέσα αυτό δεν κάνουν;; Σας διαφεύγει μόνο οτι το Υπουργείο προωθεί το ψηφιακό σχολείο κ την τηλεκπαίδευση οπότε ο Διαδραστικός εξυπηρετεί κ τα δυο!!
Καλό δεν είναι;;;

Πέτρος Μ.
|

Εκτός πραγματικότητας κείμενο για το Λύκειο.
Δεν προλαβαίνουμε να πάρουμε ανάσα.
Όσο για το Γυμνάσιο, οι μαθητές απλώς τρέχουν από το ένα μάθημα στο άλλο, άνευ ουσίας και εμβάνθυσης (είναι πάρα πολλά τα μαθήματα).
Ευχολόγια και νουθεσίες. Χορτάσαμε.

ΠΕ86
|

@"Αντίστοιχες προσπάθειες έχουν πάει στράφι"
Ο σχολιαστής ΠΕ86 δεν έχει να ετοιμάσει τίποτα γιατί δεν ισχυρίζεται ότι οι διαδραστικοί είναι χρήσιμοι.

"Αντίστοιχες προσπάθειες έχουν πάει στράφι"
|

Είχαν και παλιότερα τοποθετηθεί σε αρκετά σχολεία διαδραστικοί πίνακες, αλλά χωρίς συνοδευτική επιμόρφωση.
Συνήθως τους χρησιμοποιούσαν ως προβολικό μηχάνημα.
Ο συγγραφέας του άρθρου έδωσε το πλαίσιο προβληματισμού.
Ο σχολιαστής ΠΕ86, πέρα από τα σχόλια μπορεί να ετοιμάσει το δικό του άρθρο και οι συνάδελφοι του να αναλάβουν δράσεις στήριξης των εκπαιδευτικών του σχολείου.
Καλό θέμα στο πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας και της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών.

Αναστασία Βέρτη
|

Δυστυχώς το άρθρο δε λαμβάνει υπόψη τη σχολική πραγματικότητα ούτε στο ελάχιστο. Επίσης ο εκπαιδευτικός δεν οφείλει να ρωτά κ να ψάχνεται, το υπουργείο οφείλει να επιμορφώσει. Όσο για τα τάμπλετ, γελάνε κι οι πέτρες. Ανάμεσα στις εφημερίες κ το 45λεπτο μαθημα δεν παίζει να τα συνεδσεις/ξεσυνδεσεις/φορτίσεις. Άσε που δεν υπάρχουν. Άσε που δεν υπάρχει κ γρήγορο ίντερνετ. Άσε που τα τμήματα είναι 26αρια πλέον. Άλλα λόγια ν αγαπιομαστε.

Από επιμόρφωση εκπαιδευτικών τίποτα.
|

Στο σχολείο μου τους χρησιμοποιούν(όσους υπάρχουν) σαν οθόνη υπολογιστή ή μεγάλη τηλεόραση. Με τους μισθούς ζητιανιάς, έχει την αξίωση το Υπουργείο να ΠΛΗΡΩΣΩ για να μάθω σε πρώτη φάση τη χρήση του και τελικά την αξιοποίησή του στην διδασκαλία μου; Χορτάσαμε από μεγάλα λόγια...

ΠΕ86
|

Μια έκθεση ιδεών που καταλήγει στην ένταξη σε ομάδες αυτο- και συν-επιμόρφωσης, χωρίς να διευκρινίζει το περιεχόμενο τους και τον τρόπο λειτουργίας τους.
Δεν απαντάει έτσι στο ερώτημα που η ίδια θέτει στο ΠΏΣ.
Επίσης δεν λέει τίποτα πώς θα ξεπεράσει τους φυσικούς και μη πρακτικούς περιορισμούς - χρόνος μαθήματος, ψηφιακές δεξιότητες εκπαιδευτικών και μαθητών.

Δεν φταίει όμως ο συντάκτης - οι διαδραστικοί πίνακες είναι η μεγαλύτερη σπατάλη στα χρόνια της εκπαίδευσης.
Αντί να σχεδιαστεί η χρήση τους πριν μπουν, τους βάλαμε και τώρα ψάχνουμε πώς θα τους χρησιμοποιήσουμε.
Μέχρι όμως να το μάθουμε (αμφίβολο και το αν), θα αρχίζουν να χαλάνε ή να παλιώνουν και οι δήμοι θα λένε ότι δεν έχουν κονδύλια για την επισκευή και την αντικατάστασή τους.
Ο Πιερακάκης όμως θα καυχιέται στις επόμενες εκλογές ότι έβαλε διαδραστικούς στα σχολεία.


Διεύθυνση URL: https://www.esos.gr/arthra/90025/pos-o-diadrastikos-pinakas-mporei-na-ginei-kai-epidrastikos-stoihima-tis-diadrastikis