Δέσποινα Μερτζανίδου
Δρ. Βιολόγος, Εκπαιδευτικός στο ΓΕΛ Ζευγολατιού Κορινθίας

Το ΓΕΛ Ζευγολατιού είναι ένα μικρό, επαρχιακό σχολείο με  97 μαθητές. Η Γ Λυκείου έχει μόλις δυο τμήματα, οπότε είναι φυσικό ο αριθμός των μαθητών σε κάποια τμήματα προσανατολισμού να είναι χαμηλότερος από αυτόν που προβλέπεται για να λειτουργήσει τμήμα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στο ΓΕΛ Βραχατίου που είναι επίσης μικρό σχολείο. Η λύση που προτάθηκε από το Υπουργείο είναι να συμπτυχθούν τρεις από τις ομάδες προσανατολισμού των δυο σχολείων ως εξής: οι μαθητές θετικής και υγείας να πάνε στο Βραχάτι και οι μαθητές θεωρητικής στο Ζευγολατιό. Η σύμπτυξη αυτή ανακοινώθηκε ξαφνικά τη δεύτερη εβδομάδα λειτουργίας των σχολείων κι ενώ τα σχολεία είχαν κάνει τον προγραμματισμό τους, αφήνοντάς μας όλους σοκαρισμένους!

Για να δούμε όμως πώς ζημιώνονται μαθητές, σχολείο και κοινότητα,  και τελικά τι κερδίζει το κράτος.

Οι μαθητές ζημιώνονται, γιατί:

Υπάρχει πλήθος μελετών (είναι εξάλλου γνωστό τοις πάσι) που δείχνουν ότι το άγχος των μαθητών αυξάνεται σημαντικά στην τελευταία τάξη του Λυκείου, λόγω των Πανελληνίων εξετάσεων. Οι μαθητές της Γ Λυκείου έχουν ένα εξαιρετικά βαρύ καθημερινό πρόγραμμα εργασίας με τα επίπεδα άγχους να είναι σταθερά στο κόκκινο σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Το τελευταίο που χρειάζονται λοιπόν είναι η ανασφάλεια κι ένα επιπλέον άγχος!

Επιπλέον, υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος έχει και βραχυπρόθεσμες και μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχολογία και την επίδοση των μαθητών. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ανήκουν σε μια κοινότητα, να υποστηρίζονται και να αλληλεπιδρούν με αυτήν: αυτό τους εξασφαλίζει αυτοπεποίθηση, καλλιεργεί ποικίλες δεξιότητες και συμβάλλει στην επίτευξη υψηλών ακαδημαϊκών επιδόσεων. 

Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι μαθητές και οι μαθήτριες αντιδρούν στη συγχώνευση των ομάδων προσανατολισμού και δεν θέλουν να φύγουν από ένα οικείο και υποστηρικτικό περιβάλλον. Επιθυμούν να παραμείνουν με τους φίλους και τους καθηγητές τους και να περάσουν την επίπονη διαδικασία της τρίτης Λυκείου σε ένα ασφαλές για αυτούς σχολικό περιβάλλον. Στον παρακάτω σύνδεσμο, τα παιδιά  εξηγούν διεξοδικά τους λόγους για τους οποίους απείχαν από τα μαθήματά τους και έκαναν κατάληψη τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου: πατήστε εδώ.

Το σχολείο ζημιώνεται, γιατί:

Α. Λόγω της συγχώνευσης των τμημάτων, θα πρέπει να μετακινηθούν δυο μόνιμοι καθηγητές σε άλλα σχολεία, οπότε οι ώρες και οι ημέρες εργασίας τους στο σχολείο του Ζευγολατιού θα μειωθούν. Αυτό σημαίνει υποστελέχωση του σχολείου, με τις εξής συνέπειες: 

α. τα σχολεία φτωχαίνουν σε ιδέες και δράσεις. Οι καθηγητές που έχουν υπηρεσία σε δυο ή και περισσότερα σχολεία δεν μπορούν να συνδράμουν ουσιαστικά κανένα από το σχολεία στα οποία διατίθενται σε ιδέες, δράσεις και εξωδιδακτικές εργασίες. Η δυναμική των σχολείων μειώνεται και το εκπαιδευτικό έργο γίνεται καθαρά διεκπεραιωτικό.

β. μειώνεται η ασφάλεια των σχολείων. Στο σχολείο του Ζευγολατιού θα μειωθεί ο αριθμός των καθηγητών που κάνουν εφημερία και φροντίζουν για την ασφάλεια των παιδιών. Σε μικρά σχολεία που ο αριθμός των εκπαιδευτικών είναι μικρός, η απώλεια έστω κι ενός καθηγητή είναι εξαιρετικά σημαντική για την ασφάλειά του.

Β. Το εκπαιδευτικό έργο είναι κατά βάση κοινωνικό έργο: στηρίζεται κατά κύριο λόγο στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ διδασκόντων και μαθητών. Είναι σημαντικό να παραμένουν οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία τους, γιατί έτσι χτίζονται οι σχέσεις με τους μαθητές τους. Μέσα από αυτές τις σχέσεις, ο εκπαιδευτικός μπορεί να καλλιεργήσει ένα καλό κλίμα συνεργασίας, να κατανοήσει τις ιδιαίτερες γνωστικές και ψυχολογικές ανάγκες των παιδιών. Για την υπογράφουσα,  φέτος θα ήταν η πρώτη φορά παραμονής της στο ίδιο σχολείο μετά από 10 χρόνια στην εκπαίδευση.

Ήλπιζε λοιπόν να αξιοποιήσει την περσινή εμπειρία και να δοκιμάσει καινούριες πρακτικές, παιδαγωγικές και διδακτικές, υιοθετώντας πλήρως τις κατευθυντήριες του ΙΕΠ. Πώς μπορεί να γίνει αυτό, όταν θα είναι διασπασμένη σε δυο διαφορετικά περιβάλλοντα, από τα οποία το ένα είναι παντελώς άγνωστο;

Η κοινότητα ζημιώνεται, γιατί:

Η συγχώνευση λογικά θα εφαρμοστεί και του χρόνου στα δυο σχολεία, γιατί είναι βέβαιο ότι θα έχουν ολιγομελή τμήματα. Κάποιοι γονείς λοιπόν σκέφτονται ήδη να μην εγγράψουν τα παιδιά τους στην Α Λυκείου, γιατί δεν θέλουν να υποστούν τη μετακίνηση των παιδιών τους στην τρίτη τάξη του Λυκείου. Αυτό σημαίνει ότι και τα δυο σχολεία μελλοντικά θα συρρικνωθούν, με κίνδυνο να κλείσουν. Τι σημαίνει αυτό για την κοινότητα;

α. Τα μικρά αυτά επαρχιακά σχολεία είναι κοιτίδες πολιτισμού στην περιοχή που βρίσκονται, λειτουργούν συνεκτικά για τον κοινωνικό ιστό ενισχύοντας τον ρόλο της κοινότητας. Προσφέρονται για ανάπτυξη συλλογικών δραστηριοτήτων.

Β. Τα επαρχιακά σχολεία συντηρούν οικονομικά ένα μέρος του τοπικού πληθυσμού, είτε απασχολώντας ντόπιους κατοίκους (στο κυλικείο, στον καθαρισμό) είτε μέσα από συνεργασίες με τις τοπικές επιχειρήσεις, πχ βιβλιοπωλεία.

Και τι κερδίζει τελικά το Υπουργείο;

Οι συγχωνεύσεις γίνονται για οικονομικό όφελος. Για να δούμε τι κερδίζει το Υπουργείο από τη συγχώνευση των ομάδων προσανατολισμού των δυο σχολείων.

Ώρες εξοικονόμησης από το ΓΕΛ Ζευγολατιού: 20 
Ώρες εξοικονόμησης από το ΓΕΛ Βραχατίου: 20
Συνολικά ώρες που εξοικονομούνται: 40 ώρες

Αλλά:

Α. από τη μετακίνηση των παιδιών του ΓΕΛ Ζευγολατιού, ο αριθμός των μαθητών στο ΓΕΛ Βραχατίου θα ανέλθει στα 123 άτομα. Αυτό σημαίνει ότι το ΓΕΛ Βραχατίου θα μπορεί να αποκτήσει Υποδιευθυντή. Με τον παρόντα αριθμό μαθητών δεν δικαιούται. Ο Υποδιευθυντής έχει μειωμένο ωράριο, οπότε το ωράριο κάποιου εκπαιδευτικού θα μειωθεί μέχρι και 4 ώρες. Επιπλέον, ο Υποδιευθυντής παίρνει και επίδομα για τη θέση του (200 ευρώ), οπότε το τελικό ποσό που θα λαμβάνει θα αυξηθεί.  

Β. Κάποιοι από τους μαθητές του Βραχατίου θα μετακινηθούν στο ΓΕΛ Λεχαίου. Με τη μετακίνησή τους, όμως, το ΓΕΛ Λεχαίου θα μπορέσει να σπάσει τα δυο τμήματα γενικής παιδείας της Γ Λυκείου σε τρία. Αυτό σημαίνει ότι θα δημιουργηθούν 12 επιπλέον ώρες, οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν από τις αντίστοιχες ειδικότητες.  

Γ. Οι εκπαιδευτικοί που θα μετακινηθούν θα πάρουν αποζημίωση για τη μετακίνησή τους. Ομοίως, θα υπάρξει επιπλέον κόστος για τη μετακίνηση των μαθητών που θα αλλάξουν σχολείο. Τα έξοδα αυτά θα επιβαρύνουν επίσης τον κρατικό προϋπολογισμό.

Επομένως:

Συνολικά ώρες που εξοικονομούνται: 24 ώρες (αντί των 40 ωρών)
Επιπλέον, θα επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός με το επίδομα θέσης του Υποδιευθυντή στο ΓΕΛ Βραχατίου (200 ευρώ) και τα έξοδα μετακίνησης καθηγητών και μαθητών

Εν κατακλείδι, υπάρχει ένα πολύ μικρό οικονομικό όφελος για το Υπουργείο. 

Μπορεί αυτό το μικρό οικονομικό όφελος να υπερκεράσει όλες τις δυσμενείς συνέπειες που θα έχει για τους μαθητές, το σχολείο και την κοινότητα του Ζευγολατιού η συγχώνευση των τμημάτων των δυο σχολείων;