Από τον ασφυκτικό παρεμβατισμό του υπουργείου Παιδείας στην αυτονομία της σχολικής μονάδας με σκοπό τη βελτίωσή της

Δημοσίευση: 17/04/2018

Τελευταία Ενημέρωση: 17/04/2018, 13:26

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

 Από τον ασφυκτικό παρεμβατισμό του υπουργείου Παιδείας στην αυτονομία της σχολικής μονάδας με σκοπό τη βελτίωσή της

Του αιρετού στο ΑΠΥΣΔΕ Στερεάς Ελλάδας
Θωμά Γεώργα

Δεκαετίες αναρίθμητων μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία έχουν περάσει και ουσιαστική αλλαγή στην ποιότητα της εκπαίδευσης ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες,  κοινωνικές και οικονομικές, του 21ου αιώνα δεν έχει παρόλα αυτά επιτευχθεί. Όσον αφορά στις συνεχόμενες μεταρρυθμίσεις, οι εν ενεργεία  εκπαιδευτικοί των τελευταίων τριών δεκαετιών τις γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα. Και γνωρίζουν ακόμα περισσότερο ότι επί της ουσίας οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα σημαίνουν ανακύκλωση με δόσεις αποδόμησης παρά καινοτομία. Όσα ονόματα και να έχει αλλάξει το υπουργείο της Παιδείας όλα αυτά τα χρόνια , αυτό που συνεχίζει να κυριαρχεί είναι ο ασφυκτικός έλεγχος που ασκεί στην οργάνωση και λειτουργία των σχολικών μονάδων σε μια μουσειακή επίδειξη κρατισμού , μοναδική πλέον στον αναπτυγμένο δυτικό κόσμο.

Αυτή την περίοδο διαμορφώνεται ένα ακόμη νομοσχέδιο που αναδιοργανώνει τις δομές της εκπαίδευσης. Σε αυτή τη νομοθετική πρόταση πολύ συνοπτικά, συγχωνεύονται και καταργούνται υφιστάμενες παιδαγωγικές υποστηρικτικές  δομές εποπτείας και επιμόρφωσης των σχολικών μονάδων και του εκπαιδευτικού έργου. Διαφαίνεται μία κατεύθυνση δημιουργίας πιο συγκεντρωτικών δομών κεντρικής εποπτείας σε μεγαλύτερη απόσταση από τις σχολικές μονάδες από ότι μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα μεταφέρεται στους συλλόγους διδασκόντων η ευθύνη διαχείρισης θεμάτων, σε μία κατεύθυνση φαινομενικής ‘αυτορρύθμισης’.

Είναι αυτό το νομοσχέδιο μια καινοτομία που δείχνει να εναρμονίζεται με διεθνείς πρακτικές ή πρόκειται για μία ακόμα ‘φλυαρία’ που θα συνεχίσει να συντηρεί το μουσειακό έκθεμα κρατισμού,  το εκπαιδευτικό μας σύστημα;

Η απάντηση δεν θα δοθεί εδώ, θα παρουσιαστούν όμως πολύ συνοπτικά κάποια στοιχεία που ενδεχομένως να αποτυπώσουν μια πληρέστερη εικόνα του τι συμβαίνει μιας και στον υπόλοιπο κόσμο εδώ και 30 τουλάχιστον χρόνια γίνονται σημαντικές αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία της εκπαίδευσης. Σε μας  αυτές οι αλλαγές γίνονται αισθητές  κάθε 3 χρόνια παρατηρώντας χώρες να ανεβοκατεβαίνουν στην κορυφή της  παγκόσμιας κατάταξης PISA του OECD (ΟΟΣΑ), αφήνοντας σταθερά το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στις τελευταίες θέσεις.  

Τα τελευταία 30 χρόνια λοιπόν, βρίσκονται σε εφαρμογή και συνεχή εξέλιξη μοντέλα βελτίωσης της σχολικής μονάδας τελείως  διαφορετικά από το δικό μας παραδοσιακό αλλά ταυτόχρονα παρωχημένο εκπαιδευτικό σύστημα.  Η κυρίαρχη δε αντίληψη αυτών των μοντέλων, όπως αυτή εκφράζεται τόσο από τη διεθνή εκπαιδευτική έρευνα όσο και επίσημα σαν γραμμή του ΟΟΑΣΑ, είναι ότι οι όποιες επιτυχημένες αλλαγές δεν ακολουθούν την παραδοσιακή  κατεύθυνση από πάνω προς τα κάτω (υπουργείο-> σχολείο). Κι αυτό γιατί είναι πλέον αποδεκτό ότι η εφαρμογή εκπαιδευτικών πολιτικών είναι ανίκανη να επιφέρει αλλαγές στις διαδικασίες της διδασκαλίας και μάθησης. Αυτό δε που προτάσσεται σαν αντίλογος είναι ότι οι καινοτομίες και αλλαγές είναι αποτέλεσμα πολύπλοκων οριζόντιων και κάθετων δικτύων που μεταφέρουν γνώση και εμπειρία. Κρατώντας τις λεπτομέρειες για ένα πιο τεχνικό άρθρο, θα λέγαμε ότι σε γενικές γραμμές τέσσερα είναι τα βασικά σημεία  αυτής της αντίληψης:

•    σχολική αυτονομία

•    ελεύθερη γονική επιλογή σχολείου

•    συναγωνισμός ανάμεσα στους παρόχους εκπαίδευσης

•    αυτο-βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος

Αυτή η αντίληψη πρακτικά αφορά για παράδειγμα στην ίδρυση των λεγόμενων  ‘ελεύθερων σχολείων’ στη Σουηδία,    των ‘ακαδημιών’ στην Αγγλία  , και των ‘αυτόνομων’ σχολείων στις ΗΠΑ.  Αν θέλαμε διακόπτοντας για λίγο τις γενικές περιγραφές, να δώσουμε κάποια τεχνικά στοιχεία για το εκπαιδευτικό σύστημα συγκεκριμένης χώρας θα λέγαμε ότι διακρίνουμε τέσσερεις βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν το  αγγλικό ‘αυτό - βελτιούμενο’ εκπαιδευτικό σύστημα:

•    Εκπαιδευτικοί και σχολικές μονάδες είναι μόνοι τους υπεύθυνοι για την πρόοδό τους.

•    Εκπαιδευτικοί και σχολικές μονάδες μαθαίνουν τόσο από τη μεταξύ τους  επικοινωνία όσο και από την εκπαιδευτική έρευνα ώστε οι όποιες αποτελεσματικές πρακτικές να διαδίδονται.

•    Τα καλύτερα σχολεία και οι καλύτεροι διευθυντές σχολείων επεκτείνουν τη δράση τους σε άλλες σχολικές μονάδες ώστε να βελτιώνονται όλοι.

•    Η κρατική παρέμβαση ελαχιστοποιείται.

Ανάλογα με τη χώρα εφαρμογής, εμφανίζονται κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πέρα από τους βασικούς άξονες που προαναφέραμε. Το αξιοσημείωτο όμως είναι ότι η εκπαιδευτική πολιτική σε αυτές τις χώρες έχει να επιδείξει μια συνέχεια και μια συνεπή στρατηγική δεκαετιών ανεξάρτητα από την πολιτική ηγεσία που αλλάζει εκ των πραγμάτων. Για παράδειγμα στην Αγγλία, ο συντηρητικός κυβερνητικός συνασπισμός του 2010 αλλά και η πλειοψηφική συντηρητική κυβέρνηση του 2015 δρομολόγησαν τεράστιες και ευρείας κλίμακας αλλαγές βασισμένες όμως στην πορεία των μεταρρυθμίσεων των δύο προηγούμενων δεκαετιών  που περιελάμβαναν μεγάλα διαστήματα διακυβέρνησης των αντιπάλων τους Έργατικών΄. Αυτές οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις συνεπείς στη χάραξη σταθερής στρατηγικής των τελευταίων δεκαετιών, επέφεραν σημαντικές αλλαγές σε κάθε τομέα της σχολικής ζωής.

Η αναφορά τόσο σε γενικά χαρακτηριστικά όσο και σε επιμέρους αρχές έγινε με σκοπό να διαπιστώσουμε πόσο απέχουμε σαν Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα από τέτοιες διεθνείς νοοτροπίες. Μεμονωμένες , σποραδικές πρωτοβουλίες μιας ανοιχτής, φιλελεύθερης νοοτροπίας κοντά στις διεθνείς πρακτικές αναπτύσσονται  και στη χώρα μας. Σε προηγούμενο σχολικό έτος για παράδειγμα, ένα δίκτυο σχολείων με στόχο την αυτοβελτίωση των συνθηκών διδασκαλίας και μάθησης οργανώθηκε στη Λαμία. Ένα Γενικό Λύκειο, ένα Επαγγελματικό Λύκειο και ένα Γυμνάσιο της πόλης οργάνωσαν ένα project με τη συμμετοχή διδασκόντων και μαθητών. Οι διευθυντές και διδάσκοντες συντόνισαν διαδικασίες ανατροφοδότησης, αναπροσάρμοσαν τις εκπαιδευτικές τους πρακτικές σε συνεργασία με τους μαθητές τους, και αντάλλαξαν καλές πρακτικές μεταξύ των σχολικών μονάδων επιτυγχάνοντας εξαιρετικά αποτελέσματα. Το ζητούμενο όμως είναι να προχωρήσουμε πέρα από το μεμονωμένο και σποραδικό. Ο δρόμος που πρέπει να διανύσει το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα για να προσεγγίσει αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις είναι μακρύς, προϋποθέτει μια σειρά αλλαγών αλλά κυρίως απαιτεί  μια εκπαιδευτική πολιτική συνεπή χωρίς παλινδρομήσεις, η οποία θα ακολουθεί τις διεθνείς πρακτικές χωρών που κυριαρχούν στις πρώτες θέσεις της εκπαίδευσης παγκοσμίως.  

 

Σχόλια (6)

Αρτούριος Σαμολαδάς
|

Τα ιδιωτικά σχολεία είναι από τα πλέον επιτυχημένα στην Ελλάδα καθώς βλέπουμε σε όλους τους διαγωνισμούς αλλά και στις πανελλαδικές να είναι μπροστά από τα δημόσια σε επιτυχίες. Το μυστικό φυσικά είναι η εσωτερική αξιολόγηση που υπάρχει από τον διευθυντή και τους ιδιοκτήτες. Αποτέλεσμα να παρέχουν καλύτερη παιδεία και εκπαίδευση. Τα δημόσια σχολεία περιμένουν απ' τον ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ που λατρεύουν οι σχολιάζοντες να τους αλλάξει χαρτί στην τουαλέτα και φυσικά μένουν στάσιμα και παρακμιακά.
Ακόμα και στις χώρες που είναι υψηλά στους διαγωνισμούς της PISA (απορώ γιατί τους επικαλούνται διάφοροι αφού, την τελευταία φορά που βγήκαν τα αποτελέσματα στα οποία πατώσαμε σαν χώρα, συμφωνήσαμε ότι είναι αναξιόπιστοι και τους απορρίψαμε) στα δημόσια σχολεία υπάρχει ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ την οποία επίσης απορρίψαμε σαν κλάδος.
Αν λοιπόν δεν θέλουμε ν' αλλάξουμε την εκπαίδευση ας αφήσουμε τουλάχιστον τα ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια να κάνουν αυτά που δεν μπορούν τα δημόσια.

Δημήτρης (του 1ου σχολίου)
|

Αποσπασματικές "επιτυχίες" όλα τα μοντέλα έχουν να επιδείξουν. Το ζήτημα είναι η "μεγάλη εικόνα". Εκεί τα μοντέλα που προβάλετε μόνο στασιμότητα ή ζημιά στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα έχουν να επιδείξουν. Το γιατί τέτοιες απόψεις καταφέρνουν να υπάρχουν και συχνά να επικρατούν προσπαθεί να εξηγήσει ο Apple στο βιβλίο του "Επίσημη γνώση: Δημοκρατική εκπαίδευση σε μια συντηρητική εποχή"-Official Knowledge: Democratic Education in a Conservative Age. Εκεί, μεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι οι Συντηρητικοί καταφέρνουν, με τη βοήθεια των ΜΜΕ, να παραποιούν τις έννοιες των λέξεων. Όταν ακόμα και εκπαιδευτικοί (εκτός από
"εκπαιδευτικολογούντες" οικονομολόγους) υποστηρίζουν ότι τα σχολεία μπορούν ταυτόχρονα να συνεργάζονται και να συναγωνίζονται τότε καταλαβαίνουμε πόσο δίκιο έχει ο Aplle.

Θωμάς Γεώργας
|

Η αποτίμηση του συστήματος αυτοβελτίωσης των σχολικών μονάδων μέσα από τα μεταξύ τους δίκτυα επικοινωνίας είναι αρκετά δύσκολη αυτή τη στιγμή. Κι αυτό: α)γιατί ο ρυθμός των αλλαγών είναι πολύ γρήγορος και γίνεται σε ευρεία κλίμακα (ως τις αρχές του 2016 5.500 σχολεία στην Αγγλία μετατράπηκαν σε Ακαδημίες' , αριθμός που αντιπροσωπεύει το 1/4 των σχολικών μονάδων συνολικά , και β) γιατί είναι περιορισμένος ο χρόνος εφαρμογής τους (από το 2010).

Οι αναφορές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή δείχνουν ότι μια άμεση συνέπεια ήταν να μειωθεί ο αριθμός των γονιών που στρέφονται στην ιδιωτική εκπαίδευση , γιατί η αντίληψη για το κύρος των δημόσιων σχολείων ανέβηκε κατακόρυφα με τη λειτουργία των ακαδημιών.
Από την άλλη μεριά , οι ως τώρα αναφορές δείχνουν ότι αρκετά δημόσια σχολεία προσαρμόζονται και τα καταφέρνουν εξαιρετικά, ενώ κάποια άλλα μένουν στάσιμα αυξάνοντας έτσι τη μεταξύ τους διαφορά στην ποιότητα παρεχόμενης εκπαίδευσης (π.χ. J Coldron, M Crawford, S Jones, T SimkinsThe restructuring of schooling in England: The responses of well-positioned headteachers Educational management administration & leadership 42 (3), 387-403)

Η κρατική παιδεία των χωρών της Ασίας που πρωταγωνιστούν στο PISA ,πρόκειται για την Ν. Κορέα και τη Σιγκαπούρη, το μόνο κοινό που έχει με τη δική μας κρατική παιδεία είναι η λέξη 'κρατική' και μόνο.

Όσο για το Sahlberg τα όσα έλεγε μέχρι και πριν 7-8 χρόνια για το GERM με μια ισχυρή δόση ελιτισμού που τον διέκρινε για το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα, έχουν βοηθήσει προς τη σωστή κατεύθυνση αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα που δημιουργούν τα μοντέλα 'ημι-ελεύθερης αγοράς'.

Δημήτρης
|

Καταλάβαμε πολύ καλά ότι , η μεταφορά των σχολείων στους Δήμους, το κλείσιμο "κακών" σχολείων, η ελαχιστοποίηση των δαπανών για δημόσια παιδεία, το άνοιγμα στα ιδιωτικά σχολεία (και μέσω των προηγούμενων), η κατά το δυνατό ελάχιστη κρατική χρηματοδότηση των δομών και μεταφορά του κόστους αποκλειστικά σε όσους θα διαθέτουν τα χρήματα για αυτό τον σκοπό, είναι από τα λίγα που θα εφαρμόσετε για την παιδεία.
Παρόλα αυτά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι κάνουν γνωστές τις διαθέσεις τους για την διάλυση της δημόσιας παιδείας με ΜΟΝΑΔΙΚΟ στόχο και σκοπό την ελαχιστοποίηση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού και την ενίσχυση του ιδιωτικού σχολείου με ότι αυτό συνεπάγεται. Όλα τα υπόλοιπα που προβάλλονται είναι προφάσεις.

diathesimos
|

Όπως ακριβώς τα λέει ο Δημήτρης είναι μην πω και χειρότερα. Και αν μάλιστα δείτε και την κατάταξη της Piza οι πρώτες χώρες στο μεγαλύτερο ποσοστό έχουν Κρατικό Σύστημα(βλπ. Ασία) και ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ
Ο Αιρετό ως εκπρόσωπος του κόμματος που προσπάθησε να απολύσει εκπαιδευτικούς καλά τα λέει.Μας δίνει μία γεύση για τι θα κάνει το κόμμα του σε περίπτωση που κάνει το λάθος ο λαός και το φέρει στην εξουσία. Όσοι έχετε θέλετε να ψηφίσετε ΝΔ καταλάβατε που θα πάει η εκπαίδευση έτσι κι έρθει ο Μητσοτάκης στην εξουσία. Μετά την αποχώρηση όμως από την κάλπη δεν υπάρχει δεν ήξερα δεν κατάλαβα.
Θα ήθελα να ήξερα όμως, αυτοί που ψηφίσαν τον συγκεκριμένο κύριο ως Αιρετό συμφωνούν με τις απόψεις του;
Οι υπόλοιποι έχετε την παραμικρή ιδέα τι έχει συμβεί στα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών που έχουν εφαρμόσει τις ιδέες που μας παρουσιάζει ο κ. Γεώργας;

Δημήτρης
|

Αν και πολλοί θα συμφωνούσαν με τις αρχικές διαπιστώσεις σας για την κατάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, εντούτοις στο "δια ταύτα" παρουσιάζετε ως λύση τo μοντέλο GERM (Global Education Reform Movement - Παγκόσμια Κίνηση Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης). O Φινλανδός Pasi Sahlberg (Μαθήματα από τη Φινλανδία) το ονόμασε έτσι γιατί ήθελε συμβολικά να καταδείξει ότι το μικρόβιο (germ) της εφαρμογής ιδιωτικοοικονομικών μοντέλων στη δημόσια εκπαίδευση, τελικά την καταστρέφει. Απόδειξη για τις απόψεις του είναι ακριβώς τα κράτη που αναφέρετε. Τα κράτη αυτά επενδύουν τεράστια ποσά στο εκπαιδευτικό τους σύστημα αλλά τα τελικα αποτελέσματα (και στον διαγωνισμό PISA) καθόλου ενθαρρυντικά δεν είναι (πάντα σε σχέση με το κόστος). Και είναι φυσικό, αφού εκεί τα "αυτόνομα" σχολεία των φτωχών περιοχών, αντί να ενισχυθούν, αφήνονται στη μιζέρια τους ή κλείνουν λόγω χαμηλών επιδόσεων, μεγάλα ποσά καταναλώνονται για να καταμετρηθούν -τάχα- τα πάντα, για να ενισχυθούν ιδιωτικά σχολεία ως μη κερδοσκοπικοί -τάχα- οργανισμοί, για τα χρυσοπληρωμένα σεμινάρια αξιολόγησης των δασκάλων από ιδιωτικές εταιρείες, κ.τ.λ.


Διεύθυνση URL: https://www.esos.gr/arthra/56401/apo-ton-asfyktiko-paremvatismo-toy-ypoyrgeioy-paideias-stin-aytonomia-tis-sholikis