Ρεπορτάζ:esos.gr
Βαθειές  τομές στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση για τις αποδοχές των εκπαιδευτικών την αξιολόγηση και την πρόσληψή τους , για τα βιβλία, την αναμόρφωση του Λυκείου και την πρόσβαση των υποψηφίων στα ΑΕΙ προτείνει η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.)
Ειδικότερα:
Ως προς το σύστημα προσλήψεων, η ΟΚΕ  επισημαίνει ότι θα πρέπει να συμπληρωθεί το σύστημα των εξετάσεων μέσω Α.Σ.Ε.Π. με ένα σύστημα όπου θα δοκιμάζονται στη διδακτική πράξη οι υπό πρόσληψη καθηγητές ώστε να διαπιστώνεται η ικανότητά τους να επικοινωνούν με τους μαθητές, αλλά και να εντοπίζονται εγκαίρως προβλήματα της προσωπικότητας που μπορεί να έχουν καταλυτικές επιπτώσεις πάνω στους ίδιους τους μαθητές.
Πέραν της αυτονόητης ανάγκης εναρμόνισης των αποδοχών των εκπαιδευτικών με τον κρίσιμο ρόλο που τους αναθέτει η Πολιτεία,  η ΟΚΕ προτείνει και τα εξής:
 α) Ενίσχυση των επιδομάτων για όσους κατέχουν θέσεις διοίκησης ή ευθύνης.
 β) Καθιέρωση σε ετήσια βάση χρηματικών επιβραβεύσεων για όσους εκπαιδευτικούς διακρίθηκαν για την ανάληψη πρωτοβουλιών στο διδακτικό τομέα ή οι μαθητές τους σημείωσαν ιδιαίτερες επιδόσεις σε δοκιμασίες υπερσχολικού επιπέδου (π.χ. Πανελλήνιες Εξετάσεις, μαθηματικοί διαγωνισμοί κ.λπ.) ή στην ενεργοποίηση των μαθητών σε εξω-προγραμματικές δραστηριότητες.
Ως προς την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η ΟΚΕ σημειώνει πως αυτή θα πρέπει να έχει δύο επίπεδα. Το ένα θα αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς και θα δίνει έμφαση στον εντοπισμό υστερήσεων και ένα, πιο εξειδικευμένο, που θα αφορά όσους διεκδικούν θέσεις στελέχους, τοποθέτησης σε θέσης υψηλής ζήτησης (πρότυπα σχολεία ή σχολεία εξωτερικού κ.λπ.) και τους νέο-διορισθέντες. Η πρώτη θα πρέπει να οδηγεί στην υποβοήθηση της επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού και την καλύτερη δυνατή αξιοποίησή τους ενώ η δεύτερη θα πρέπει να είναι ο κρίσιμος παράγοντας για την επιλογή τους.

Για τους εργαζομένους στα σχολεία
Καθηγητές
 Οι σχετικές προτάσεις της Ο.Κ.Ε. για τους κρίσιμους και αλληλένδετους τομείς της αρχικής εκπαίδευσης και της εν συνεχεία επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών:
 α. Τα τμήματα των Α.Ε.Ι. να αναμορφώσουν τα προγράμματα σπουδών τους ώστε να δοθεί το βάρος που πρέπει και στην παιδαγωγική κατάρτιση του μελλοντικού εκπαιδευτικού. Εφόσον υλοποιηθεί η πρόβλεψη αυτή, θα μπορεί να ενεργοποιηθεί και η πρόβλεψη του ν. 2525/1997 για την έκδοση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας από τα Α.Ε.Ι.
 β. Το έργο της επιμόρφωσης θα πρέπει να παρέχεται συντονισμένα από ένα φορέα και προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αναθεωρηθούν προς το σκοπό της ενιαιοποίησης οι δομές των Π.Ε.Κ., του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του Ο.ΕΠ.ΕΠ.
 γ. Η επιμόρφωση θα πρέπει να γίνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα ενώ μετά την πάροδο ενός ικανού αριθμού ετών θα πρέπει να γίνεται και πολύμηνη επιμόρφωση, χορηγουμένης σχετικής απαλλαγής από τα διδακτικά καθήκοντα στον εκπαιδευτικό.
 δ. Θα πρέπει να αποκτήσει βιωματικά χαρακτηριστικά η επιμόρφωση και ένα σημαντικό τμήμα της να γίνεται μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας.
 ε. Ιδιαίτερη συμβολή στην αναβάθμιση της επιμόρφωσης θα έχει η αξιοποίηση της τεχνολογίας (προβολή βίντεο, τηλεδιάσκεψη κ.λπ.).
 στ. Πρέπει να ενισχυθεί η κατάρτιση των επιμορφωτών και να διασφαλισθεί η αντικειμενικότερη στην επιλογή τους.

 Η εισαγωγή κάθε νέου βιβλίου, προτείνει η ΟΚΕ  θα πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή εκπαίδευση των εκπαιδευτικών πάνω στη φιλοσοφία και τη μεθοδολογία του.

Σε κάθε σχολείο, θα πρέπει να υπάρξουν οι εξής διαρθρωτικές ρυθμίσεις που σήμερα είτε προβλέπονται, αλλά δεν εφαρμόζονται στην πράξη, είτε δεν προβλέπονται καν:
α. Όπου το μέγεθος του σχολείου το επιτρέπει, να υπάρχουν δύο υποδιευθυντές, ο ένας υπεύθυνος για τα λειτουργικά, πειθαρχικά κλπ., ενώ ο άλλος για το συντονισμό του ακαδημαϊκού έργου και των εξω-προγραμματικών  δραστηριοτήτων.   
β. Να λειτουργήσουν πραγματικά τα ακαδημαϊκά τμήματα Φιλολόγων, Μαθηματικών, Φυσικοχημικών, βιολόγων, Ξένων γλωσσών και Φυσικής Αγωγής με τους συντονιστές τους. Κύριο έργο των τμημάτων είναι η εξέταση και εισήγηση προς τη Διεύθυνση προτάσεων σχετικών με την ειδικότερη παιδαγωγική και ακαδημαϊκή φύση των μαθημάτων του κλάδου τους με σκοπό την αποτελεσματικότερη προσέγγιση των στόχων του σχολείου.
Στο πιο άμεσο μέλλον, επισημαίνονται τα εξής:
 α. Το Λύκειο θα πρέπει να διατηρεί την αυτονομία του στο μέγιστο δυνατό βαθμό από τις εξετάσεις. Η μαθησιακή διαδικασία θα πρέπει να καθορίζει το περιεχόμενο των εξετάσεων και όχι το αντίθετο.
 β. Οι εξετάσεις θα πρέπει να έχουν πανελλαδικό χαρακτήρα και η βαθμολόγηση να γίνεται απρόσωπα ώστε να συνεχιστεί το σημαντικότερο προτέρημα του σημερινού συστήματος που είναι η αξιοπιστία του. Οι μαθητές που δεν ενδιαφέρονται για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα δίνουν μόνο ενδοσχολικές εξετάσεις.
 γ. Ο αριθμό των πέντε (5) μαθημάτων ανά κατεύθυνση επαρκεί για μια  αντικειμενική αξιολόγηση αλλά και εξαντλεί τα όρια αντοχής των μαθητών. Τα τριτοβάθμια ιδρύματα θα πρέπει να έχουν λόγο ως προς τον καθορισμό των συντελεστών βαρύτητας των μαθημάτων ανά σχολή. Στα μαθήματα αυτά θα περιλαμβάνεται ανεξαρτήτως κατεύθυνσης το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσα.
 δ. Ο βαθμός του απολυτηρίου θα πρέπει να συνυπολογίζεται στην εισαγωγή των μαθητών στα Α.Ε.Ι. και τα Α.Τ.Ε.Ι. σε ένα περιορισμένο όμως ποσοστό που δε θα ξεπερνάει το 10%. Θα πρέπει όμως να εισαχθούν κριτήρια αντικειμενικότητας στη βαθμολογία της τελευταίας τάξης του Λυκείου, ενδεχομένως μέσα από τελικές εξετάσεις που θα γίνονται μεν σε επίπεδο σχολείου αλλά τα θέματα θα είναι ενιαία και θα εξάγονται από μία τράπεζα θεμάτων, επικαιροποιούμενη κάθε χρόνο.
 ε. Θα πρέπει τα ειδικά μαθήματα (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Σχέδιο, Μουσική) να διδάσκονται ως μαθήματα κατεύθυνσης για όσους μαθητές ενδιαφέρονται να εισαχθούν στις αντίστοιχες σχολές.
         
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε.

A. Για τη διάρθρωση και τις υποδομές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Η διάρθρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Η βασικότερη αλλαγή που πρέπει να γίνει και που επιβάλλεται από τις  αυξημένες μορφωτικές ανάγκες που δημιουργεί η σύγχρονη κοινωνία της γνώσης και η επιτυχής ανταπόκριση στις πολλαπλές προκλήσεις των νεοαναδυομένων κοινωνιών της γνώσης είναι η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, σε αντιστοίχηση και με τα διεθνώς κρατούντα. Οι οικονομικές,  κοινωνικές και τεχνικές παράμετροι μιας τέτοιας αλλαγής θα πρέπει βέβαια να γίνουν αντικείμενο διεξοδικού διαλόγου, αλλά η αφετηρία πρέπει να είναι ότι η υποχρεωτική εκπαίδευση που σταματά σήμερα στη Γ’ Γυμνασίου δεν επαρκεί στην σημερινή εποχή.
Ειδικά για το Τεχνικό Λύκειο, προτείνονται τα εξής:
Η προοπτική πρέπει να είναι το Ενιαίο Λύκειο, στο πλαίσιο του οποίου, η τεχνολογική κατεύθυνση πρέπει να παρέχει, εκτός από τη δυνατότητα πραγματοποίησης τριτοβάθμιων σπουδών, και ουσιαστική προεπαγγελματική κατάρτιση σε όσους την ακολουθήσουν. Η κατάρτιση αυτή θα μπορούσε να συμπληρώνεται σε Κέντρα Ειδίκευσης (όπως συνέβαινε παλιά με τα Πολυκλαδικά Λύκεια) ή σε Ι.Ε.Κ. και να οδηγεί σε απόκτηση τίτλων επαγγελματικής δραστηριότητας.
Μεταβατικά, τα Επαγγελματικά Λύκεια θα μπορούσαν να συγχωνευθούν με τις Επαγγελματικές Σχολές, στις οποίες θα φοιτούν οι απόφοιτοι Γυμνασίου που δεν ενδιαφέρονται ή δεν έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Λύκειο. Οι σπουδές θα πρέπει να περιλαμβάνουν ένα αρχικό κύκλο γενικών μαθημάτων και στη συνέχεια ειδίκευση των μαθητών σύμφωνα με την επιλογή τους. Οι παρεχόμενες ειδικότητες θα πρέπει να αναμορφώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. πενταετία) ώστε να συμβαδίσουν και με τις μεταβαλλόμενες εκπαιδευτικές ανάγκες.
Σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαία σε ό,τι αφορά την τεχνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση:
1.  η σημαντική βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής,
1.  η μεγαλύτερη σύνδεση της Τ.Ε.Ε. με το χώρο της παραγωγής,
2.  Η αύξηση των μαθημάτων Γενικής Παιδείας στο υποχρεωτικό Πρόγραμμα Σπουδών,
3.  Η ειδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Η δομή του κάθε σχολείου
Σε κάθε σχολείο, θα πρέπει να υπάρξουν οι εξής διαρθρωτικές ρυθμίσεις που σήμερα είτε προβλέπονται, αλλά δεν εφαρμόζονται στην πράξη, είτε δεν προβλέπονται καν:
α. Όπου το μέγεθος του σχολείου το επιτρέπει, να υπάρχουν δύο υποδιευθυντές, ο ένας υπεύθυνος για τα λειτουργικά, πειθαρχικά κλπ., ενώ ο άλλος για το συντονισμό του ακαδημαϊκού έργου και των εξω-προγραμματικών  δραστηριοτήτων.   
β. Να λειτουργήσουν πραγματικά τα ακαδημαϊκά τμήματα Φιλολόγων, Μαθηματικών, Φυσικοχημικών, βιολόγων, Ξένων γλωσσών και Φυσικής Αγωγής με τους συντονιστές τους. Κύριο έργο των τμημάτων είναι η εξέταση και εισήγηση προς τη Διεύθυνση προτάσεων σχετικών με την ειδικότερη παιδαγωγική και ακαδημαϊκή φύση των μαθημάτων του κλάδου τους με σκοπό την αποτελεσματικότερη προσέγγιση των στόχων του σχολείου.
Τα Τμήματα αυτά, με επιμέλεια του Συντονιστή θα συνεδριάζουν τακτικά και, μεταξύ άλλων, θα παρακολουθούν την πορεία της διδακτέας ύλης, θα εκδίδουν πρόσθετο υλικό, αν χρειαστεί, κοινό για κάθε τάξη, θα προετοιμάζουν τη συμμετοχή μαθητών σε εσωτερικούς, περιφερειακούς, πανελλήνιους ή διεθνείς διαγωνισμούς, αγώνες ή εκδηλώσεις
γ. Για κάθε τμήμα του Γυμνασίου θα υπάρχει ένας Καθηγητής Σύμβουλος, ο οποίος ασχολείται με τα προβλήματα  (ακαδημαϊκά-παιδαγωγικά-πειθαρχικά) των μαθητών του τμήματος και που μεταξύ άλλων, θα  παρακολουθεί την ακαδημαϊκή, παιδαγωγική και πειθαρχική πορεία των μαθητών ενός τμήματος ομαδικά και ατομικά, θα εντοπίζει ατομικά προβλήματα αλλά και κλίσεις ή δυνατότητες του κάθε μαθητή και θα εισηγείται αρμοδίως για την επίλυση ή ανάδειξή τους αντίστοιχα.
 δ. Ο ακαδημαϊκός σύλλογος θα πρέπει να συνέρχεται μια φορά το μήνα με ευθύνη του Διευθυντή για να συζητάει θέματα σχετικά με το πνεύμα του σχολείου, την πορεία των μαθητών (ακαδημαϊκή και συμπεριφοράς), σχέσεις με γονείς, την εσωτερική επιμόρφωση κλπ.
ε. Είναι αναγκαία η ύπαρξη ψυχοπαιδαγωγικής υπηρεσίας για την υποστήριξη μαθητών και γονέων, καθώς και του έργου των εκπαιδευτικών. Η υπηρεσία θα στελεχώνεται με εξειδικευμένους παιδοψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Το ίδιο εξειδικευμένο πρέπει να είναι και το προσωπικό του Γραφείου Επαγγελματικού Προσανατολισμού (θέμα για το οποίο γίνεται ειδικότερη αναφορά κατωτέρω).
στ. Η Γραμματεία πρέπει να στελεχώνεται από υπάλληλο ή υπαλλήλους εκπαιδευμένους και γνώστες όχι μόνον Η/Υ, αλλά και της αγγλικής γλώσσας.
Οι υποδομές
Ο στόχος τώρα για τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι κατασκευή εκείνων των σχολείων που είναι αναγκαία για να επιτευχθεί η καθολική φοίτηση σε εκπαιδευτήρια που θα λειτουργούν μόνο το πρωί ενώ το απόγευμα θα είναι διαθέσιμα για τις δραστηριότητες εκείνες που θα τα καταστήσουν κύτταρα της τοπικής κοινωνίας. Η Ο.Κ.Ε. κρίνει την ανάγκη αυτή επιτακτική, αφού γίνει πρώτα συστηματική, έγκυρη και αξιόπιστη καταγραφή των υπαρχουσών αναγκών και κυρίως των προβλέψεων ως προς τις πληθυσμιακές εξελίξεις των διαφόρων περιοχών.
Κατά την ανέγερση των νέων κτηρίων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι σύγχρονες παιδαγωγικές εξελίξεις, με στόχο τη διαμόρφωση των σχολικών χώρων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των νέων διδακτικών μεθόδων (δυνατότητα αλλαγής προσανατολισμού των θρανίων για την εφαρμογή ομαδοκεντρικών μορφών διδασκαλίας, διδασκαλία με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, τηλεμαθήματα, δυνατότητα σύνδεσης με το διαδίκτυο, ειδικές αίθουσες για κάθε μάθημα κτλ.).
Παράλληλα πρέπει όλες οι αίθουσες να εφοδιαστούν σταδιακά με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, επαρκείς σε αριθμό, για να μπορούν να χρησιμοποιούνται τόσο από τους καθηγητές για τη διδασκαλία του μαθήματός τους, αλλά και από όλους τους μαθητές, ιδιαίτερα μάλιστα τους δυσλεκτικούς. Επιπλέον, σε κάθε διδακτική αίθουσα είναι απαραίτητο να υπάρχουν βιντεοπροβολείς, συρόμενες οθόνες, καθώς και όλα τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας.
Η Ο.Κ.Ε προτείνει,  για κάθε τύπο σχολείου, να υπάρχουν:
α. Βιβλιοθήκη με εξειδικευμένο βιβλιοθηκονόμο
Στόχος της προσπάθειας αυτή θα είναι να υπάρξει μέσα στην επόμενη πενταετία σε όλα τα κτιριακά συγκροτήματα, στα οποία λειτουργούν δευτεροβάθμια σχολεία, μία τουλάχιστον σχολική βιβλιοθήκη. Η βιβλιοθήκη αυτή πρέπει να διαθέτει, εκτός από βασικά παιδαγωγικά, λογοτεχνικά, ιστορικά και λοιπά επιστημονικά βιβλία, και μονάδα φωτοτυπικής αναπαραγωγής, ηλεκτρονικό υπολογιστή, καθώς  και σύστημα δανεισμού βιβλίων. Για τη λειτουργία των βιβλιοθηκών αυτών είναι αναγκαίος ο διορισμός βιβλιοθηκονόμων στα σχολεία ώστε να καθίσταται δυνατή η ουσιαστική λειτουργία και χρήση τους από τους μαθητές.
 β. Αίθουσες εκδηλώσεων
Κάθε σχολείο πρέπει να διαθέτει ειδική αίθουσα εκδηλώσεων και όχι απλώς ένα μεγάλο χώρο στον οποίο στοιβάζονται κάποια καθίσματα και ένα υπερυψωμένο βάθρο. Η αίθουσα θα πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένη (ακουστική, μηχανήματα, καθίσματα κ.α.) για τη διεξαγωγή μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων, για γιορτές κ.λπ.
γ. Εργαστήρια πληροφορικής, φυσικής, Χημείας, Βιολογίας κλπ.
Η δημιουργία σύγχρονων εργαστηρίων Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας και Πληροφορικής. Για να μειωθεί το κόστος τους, τα εργαστήρια αυτά θα μπορούσαν να είναι κοινά στα συστεγαζόμενα σχολεία.
δ. Αθλητικές εγκαταστάσεις
 Η κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων (γήπεδα βόλεϊ και μπάσκετ, κλειστό γυμναστήριο κλπ.)στα σχολεία είναι αναγκαία για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου προγράμματος άθλησης των μαθητών.

Β.  Για το περιεχόμενο των σπουδών
Για το πρόγραμμα σπουδών προτείνονται τα  εξής:
Θα πρέπει να μειωθεί η ύλη των προγραμμάτων σπουδών ώστε:
α. να είναι πιο ρεαλιστική ως προς το τι μπορεί να διδαχθεί κατά τη διάρκεια ενός έτους,
β. να δίδει λιγότερη έμφαση στον όγκο των γνώσεων και περισσότερη στην ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή να κατανοεί, να επεξεργάζεται και να κρίνει  τις νέες και συνεχώς μεταβαλλόμενες γνώσεις και πληροφορίες που θα λαμβάνει κάθε μέρα στη ζωή του.
γ. να δίνει τη δυνατότητα στον καθηγητή και στον ακαδημαϊκό σύλλογο του κάθε σχολείου να διαμορφώνει ένα μέρος της ύλης κάθε χρόνο ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες και ενδιαφέροντα της κάθε περιοχής.
δ. να εναρμονίζεται το πρόγραμμα σπουδών του Γυμνασίου με αυτό του Δημοτικού και εν συνεχεία του Λυκείου.
ε. να εκπαιδευτούν κατάλληλα οι καθηγητές ώστε να εξαντλούν το μεγαλύτερο ποσοστό της μαθησιακής διαδικασίας μέσα στο σχολείο και να περιοριστεί η κατ’ οίκον μελέτη των μαθητών και η ανάγκη εξωσχολικής βοήθειας. Αυτό θα επιτρέψει και την αξιοποίηση του σχολείου σε άλλες ώρες.
στ.  να πρέπει να προσεχθεί το ζήτημα της διδασκαλίας νέων μαθημάτων που λόγω έλλειψης σχετικών ειδικοτήτων εκπαιδευτικών, αυτή γίνεται από άλλους κλάδους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εισαγωγή ορισμένων νέων πεδίων όπως η περιβαλλοντική εκπαίδευση, η καταναλωτική συνείδηση, η θεατρική αγωγή είναι θετικά μέτρα, πρέπει όμως να διδάσκονται από κατάλληλους ανθρώπους. Είναι προτιμότερο να καθυστερεί ορισμένα χρόνια η εισαγωγή νέων μαθημάτων ώστε να βρεθούν και να καταρτισθούν εξειδικευμένα οι καθηγητές παρά να γίνεται ελλειπής διδασκαλία που σημαδεύει το μάθημα και μεσοπρόθεσμα.
Ειδική θέση στο πρόγραμμα σπουδών του σχολείου θα πρέπει να έχει η επαγγελματική συμβουλευτική και ο προσανατολισμός.
Η Ο.Κ.Ε προτείνει τα εξής:
α) Την  αντικατάσταση του μαθήματος του Σχολικού και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Σ.Ε.Π.) από ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων επαγγελματικής καθοδήγησης και υποστήριξης (π.χ. καθιέρωση ημερίδων σταδιοδρομίας, ομιλίες στους μαθητές από επαγγελματίες, επισκέψεις σε χώρους εργασίας, διανομή πληροφοριακού υλικού κτλ.). Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων αυτών μπορεί να ενταχθεί και η ενημέρωση των μαθητών από τον αρμόδιο καθηγητή μέσα στην τάξη.
β) Την ενίσχυση της συμβουλευτικής λειτουργίας του θεσμού με την ίδρυση Γραφείων Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού σε κάθε σχολική μονάδα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
γ) Τη σταδιακή θεσμοθέτηση ειδικού κλάδου προσωπικού της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, το οποίο θα έχει ως αποκλειστικό ρόλο την εφαρμογή της Επαγγελματικής Συμβουλευτικής.
δ) Την καθιέρωση της πιστοποίησης των φορέων και των στελεχών Επαγγελματικού Προσανατολισμού.
ε) Την ενίσχυση του ρόλου του Εθνικού Κέντρου Επαγγελματικής Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού,
στ) Την εκπαίδευση Συμβούλων Επαγγελματικού Προσανατολισμού σε επίπεδο Α.Ε.Ι.
και ζ) Την παραγωγή πληροφοριακού υλικού - σε ηλεκτρονική κυρίως μορφή- που θα αναφέρεται στις διάφορες κατευθύνσεις σπουδών και στις επαγγελματικές τους διεξόδους, καθώς και στην κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας ως προς τα διάφορα επαγγέλματα, τις τάσεις που υπάρχουν και τις πιθανές εξελίξεις. Για την υλοποίηση της τελευταίας πρότασης θα ήταν χρήσιμη η δημιουργία ειδικού Οργανισμού συλλογής, επεξεργασίας και διάδοσης επαγγελματικών πληροφοριών κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών (π.χ. ONISEP στη Γαλλία).
 Ως προς το διδακτικό υλικό, η Ο.Κ.Ε. επισημαίνει ότι παρά τη σύνταξη νέων βιβλίων -και καλύτερων βιβλίων- κατά την τελευταία δεκαετία, για το Γυμνάσιο εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα σχετικά με το περιεχόμενο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ για το Λύκειο εξακολουθούν να διδάσκονται παλαιά βιβλία.
 Κατ’ αρχήν, οι παρατηρήσεις και οι προτάσεις που έγιναν στο ανωτέρω υποκεφάλαιο για τα προγράμματα σπουδών και την υπερβολική τους έκταση, ισχύουν αντιστοίχως και για τα βιβλία.
 Πέραν αυτού, προτείνονται και τα εξής:
1. Η εισαγωγή κάθε νέου βιβλίου θα πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή εκπαίδευση των εκπαιδευτικών πάνω στη φιλοσοφία και τη μεθοδολογία του. Η πειραματική του διδασκαλία θα πρέπει να γίνεται σε σχολεία που να είναι επαρκώς αντιπροσωπευτικά της σχολικής κοινότητας στη χώρα μας.
2. Θα πρέπει να γίνει πράξη κατά τη συγγραφή των βιβλίων η, από όλους αναγνωρισμένη ως παιδαγωγικά ορθή, επιδίωξη συναισθηματικών και κοινωνικο-συμμετοχικών στόχων και η ανεπαρκής ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της συνθετικής ικανότητας των μαθητών.
3. Η διαθεματική προσέγγιση της ύλης που εισάγουν, και ορθά, θα πρέπει να συνοδευθεί από τη συνεργασία των συνεμπλεκόμενων εκπαιδευτικών και την απαραίτητη σχετική κατάρτισή τους. Παράλληλα, η σημασία αλλά και οι δυσκολίες που παρουσιάζει η διαθεματική κατάρτιση επιβάλλουν να δίδεται ο αναγκαίος χρόνος στους μαθητές για να την εμπεδώσουν όποτε τη συναντούν κατά τη διδασκαλία ενός βιβλίου.
        5. Να αξιοποιηθεί η εφαρμογή του θεσμού των συνθετικών δημιουργικών εργασιών, αντίστοιχων προς τα σημερινά projects των μαθητών. Δεδομένων των δυσκολιών που συχνά υπάρχουν στη συνεύρεση και συνεργασία των μαθητών εκτός του σχολείου, θα πρέπει να δίδεται χρόνος για τέτοιες εργασίες μέσα στο σχολικό πρόγραμμα.       
6. Θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στον καθηγητή να επιλέγει, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε σχολείου το διδακτικό βοήθημα που θα διδάξει, επιλογή βέβαια που θα κάνει μεταξύ εγκεκριμένων βιβλίων. Δεν παραγνωρίζονται οι δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος και οι οποίες θα πρέπει να μελετηθούν σοβαρά πριν υλοποιηθεί η καινοτομία, αλλά το τελικό όφελος αναμένεται ότι θα είναι σημαντικό.
 
Γ. Για τους εργαζομένους στα σχολεία
Καθηγητές
 Οι σχετικές προτάσεις της Ο.Κ.Ε. για τους κρίσιμους και αλληλένδετους τομείς της αρχικής εκπαίδευσης και της εν συνεχεία επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών:
 α. Τα τμήματα των Α.Ε.Ι. να αναμορφώσουν τα προγράμματα σπουδών τους ώστε να δοθεί το βάρος που πρέπει και στην παιδαγωγική κατάρτιση του μελλοντικού εκπαιδευτικού. Εφόσον υλοποιηθεί η πρόβλεψη αυτή, θα μπορεί να ενεργοποιηθεί και η πρόβλεψη του ν. 2525/1997 για την έκδοση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας από τα Α.Ε.Ι.
 β. Το έργο της επιμόρφωσης θα πρέπει να παρέχεται συντονισμένα από ένα φορέα και προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αναθεωρηθούν προς το σκοπό της ενιαιοποίησης οι δομές των Π.Ε.Κ., του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του Ο.ΕΠ.ΕΠ.
 γ. Η επιμόρφωση θα πρέπει να γίνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα ενώ μετά την πάροδο ενός ικανού αριθμού ετών θα πρέπει να γίνεται και πολύμηνη επιμόρφωση, χορηγουμένης σχετικής απαλλαγής από τα διδακτικά καθήκοντα στον εκπαιδευτικό.
 δ. Θα πρέπει να αποκτήσει βιωματικά χαρακτηριστικά η επιμόρφωση και ένα σημαντικό τμήμα της να γίνεται μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας.
 ε. Ιδιαίτερη συμβολή στην αναβάθμιση της επιμόρφωσης θα έχει η αξιοποίηση της τεχνολογίας (προβολή βίντεο, τηλεδιάσκεψη κ.λπ.).
 στ. Πρέπει να ενισχυθεί η κατάρτιση των επιμορφωτών και να διασφαλισθεί η αντικειμενικότερη στην επιλογή τους.
Ως προς το σύστημα προσλήψεων, επισημαίνεται ότι θα πρέπει να συμπληρωθεί το σύστημα των εξετάσεων μέσω Α.Σ.Ε.Π. με ένα σύστημα όπου θα δοκιμάζονται στη διδακτική πράξη οι υπό πρόσληψη καθηγητές ώστε να διαπιστώνεται η ικανότητά τους να επικοινωνούν με τους μαθητές, αλλά και να εντοπίζονται εγκαίρως προβλήματα της προσωπικότητας που μπορεί να έχουν καταλυτικές επιπτώσεις πάνω στους ίδιους τους μαθητές.
 Δεν παραγνωρίζονται οι κίνδυνοι υποκειμενισμού και αυθαίρετων κρίσεων που εμπεριέχουν οι διαδικασίες αυτές και γι αυτό θα πρέπει να διασφαλισθεί ότι η στελέχωση των επιτροπών κρίσης θα γίνεται χωρίς κομματικά ή άλλου είδους αθέμιτα κριτήρια.
 Τέλος, θα πρέπει να διασφαλισθεί η έγκαιρη τοποθέτηση των εκπαιδευτικών κάθε χρόνο στα σχολεία. Οι καθυστερήσεις που σημειώνονται δεν οφείλονται τόσο στο θεσμικό πλαίσιο όσο στη μη εφαρμογή του στην πράξη και σε αδιαφανείς διαδικασίες.
 Συναφώς, θα πρέπει να μειωθούν οι μετακινήσεις των καθηγητών από σχολείο σε σχολείο. Βασικό συστατικό ενός αποτελεσματικού σχολείου είναι η δημιουργία ενός πνεύματος συναντίληψης και κοινότητας μεταξύ των εκπαιδευτικών αλλά και μεταξύ αυτών και των μαθητών. Η βραχύχρονη παραμονή εκπαιδευτικών σε ένα σχολείο δε συμβάλλει αλλά αντίθετα υπονομεύει αυτό το στόχο.
 Ειδική σημασία σε κάθε προσπάθεια αναβάθμισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και προσέλκυσης στον κλάδο αφοσιωμένων λειτουργών έχει το ζήτημα των αποδοχών.
 Πέραν της αυτονόητης ανάγκης εναρμόνισης των αποδοχών των εκπαιδευτικών με τον κρίσιμο ρόλο που τους αναθέτει η Πολιτεία, προτείνονται και τα εξής:
 α) Ενίσχυση των επιδομάτων για όσους κατέχουν θέσεις διοίκησης ή ευθύνης.
 β) Καθιέρωση σε ετήσια βάση χρηματικών επιβραβεύσεων για όσους εκπαιδευτικούς διακρίθηκαν για την ανάληψη πρωτοβουλιών στο διδακτικό τομέα ή οι μαθητές τους σημείωσαν ιδιαίτερες επιδόσεις σε δοκιμασίες υπερσχολικού επιπέδου (π.χ. Πανελλήνιες Εξετάσεις, μαθηματικοί διαγωνισμοί κ.λπ.) ή στην ενεργοποίηση των μαθητών σε εξω-προγραμματικές δραστηριότητες.
Ως προς την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αυτή θα πρέπει να έχει δύο επίπεδα. Το ένα θα αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς και θα δίνει έμφαση στον εντοπισμό υστερήσεων και ένα, πιο εξειδικευμένο, που θα αφορά όσους διεκδικούν θέσεις στελέχους, τοποθέτησης σε θέσης υψηλής ζήτησης (πρότυπα σχολεία ή σχολεία εξωτερικού κ.λπ.) και τους νέο-διορισθέντες. Η πρώτη θα πρέπει να οδηγεί στην υποβοήθηση της επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού και την καλύτερη δυνατή αξιοποίησή τους ενώ η δεύτερη θα πρέπει να είναι ο κρίσιμος παράγοντας για την επιλογή τους.
 Η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται με προκαθορισμένα κριτήρια ενώ θα πρέπει να καταβληθεί ιδιαίτερη προσοχή στο πώς αυτά θα διαπιστώνονται. Φυσικά, υπάρχουν πολλοί τρόποι και ενδεικτικά αναφέρεται ότι θα μπορούσε να διενεργείται από τριμελή ομάδα εκπαιδευτικών η οποία θα παρακολουθεί το μάθημα στην αρχή, στη μέση και στο τέλος της σχολικής χρονιάς και θα διαπιστώνει με βάση συγκεκριμένα κριτήρια το βαθμό εξέλιξης της διδακτικής διαδικασίας μέσα στο χρόνο.
 Η διαδικασία αξιολόγησης θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις αντικειμενικές συνθήκες υπό τις οποίες επιτελεί το έργο του ο κάθε εκπαιδευτικός (π.χ. ελλείψεις υποδομών, διδακτικών μέσων, απώλεια μαθημάτων για εξωγενείς παράγοντες κ.λπ.).
Λοιπό προσωπικό
 Σε ό,τι αφορά το μη διδακτικό επιστημονικό προσωπικό, θα πρέπει πρώτα να γίνει μελέτη για τις υπάρχουσες ανάγκες και τον προσδιορισμό της αναγκαίας αναλογίας των επιστημόνων αυτών ανά αριθμό μαθητών σε κάθε σχολείο, η σύνταξη προγραμμάτων κατάρτισης των επιστημόνων που θα προσληφθούν και στη συνέχεια να καταρτισθεί ένα χρονοδιάγραμμα σταδιακής πλήρωσης των θέσεων αυτών με τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων.
 Τα βήματα που περιγράφονται ανωτέρω είναι αυτονόητα αλλά καταγράφεται η σειρά με την οποία θα πρέπει να γίνεται γιατί η μέχρι σήμερα εμπειρία με τις προσλήψεις προσωπικού νέων ειδικοτήτων δείχνει πως συνήθως αυτές γίνονται εμπειρικά και χωρίς προσδιορισμό των αναγκών και προγραμματισμό των δυνατοτήτων κάλυψης των θέσεων.
 Ανάλογα βήματα θα πρέπει να γίνουν και στο διοικητικό προσωπικό. Οι ανάγκες σε οργανικές θέσεις θα πρέπει να επαναπροσδιορισθούν αφού ο ρόλος του γραμματειακού προσωπικού έχει μεταβληθεί με την πάροδο των δεκαετιών και οι ανάγκες τόσο αριθμητικά όσο και ποιοτικά έχουν μεταβληθεί.
 Συναφώς, θα πρέπει να αναβαθμισθούν τα αναγκαία προσόντα για πρόσληψη σε τέτοιες θέσεις αφού π.χ. η χρήση Η/Υ και η γνώση των αγγλικών είναι πλέον απολύτως αναγκαίες για τη δημιουργική συμβολή του γραμματειακού προσωπικού στη διαδικασία του σχολείου.

Δ. Για τους μαθητές
Στο θέμα της αξιολόγησης των μαθητών, προτείνονται τα εξής:
 α) Η διεύρυνση των αξιολογούμενων δεξιοτήτων των μαθητών με τη χρήση μεθόδων αξιολόγησης που ελέγχουν όχι μόνο την απομνημόνευση αλλά και την κριτική και συνθετική τους ικανότητα (ερωτήσεις κρίσης, συνδυασμό τρόπων αξιολόγησης, projects κτλ.).
β) Το συνδυασμό των ποσοτικών μεθόδων αξιολόγησης των μαθητών με ποιοτικές μεθόδους και κυρίως με τη μέθοδο του «φακέλου» («portfolio»).
γ) Την εφαρμογή του θεσμού των συνθετικών δημιουργικών εργασιών.
δ) Τη λήψη μέτρων που θα ενισχύσουν την εγκυρότητα και αξιοπιστία της σχολικής βαθμολογίας (π.χ. καθιέρωση αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης κατά μάθημα, προσδιορισμός standards αξιολόγησης, έλεγχος της εφαρμογής τους, καθώς και των αποκλίσεων προφορικής και γραπτής βαθμολογίας, εφαρμογή αντικειμενικών τεστ επίδοσης κτλ.).
ε) Την εισαγωγή στοιχείων αυτοαξιολόγησης των μαθητών με βάση στόχους που τίθενται στην αρχή κάθε έτους από τον καθηγητή και στο πλαίσιο του προβλεπόμενου προγράμματος.
στ) Τη συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε σύγχρονες μεθόδους αξιολόγησης των μαθητών (π.χ. φάκελος, αυθεντική αξιολόγηση κτλ.).
 Ειδικότερα για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες προτείνονται τα εξής:
 Κατ’ αρχήν θα πρέπει να γίνει το αυτονόητο. Να αποκτήσει κάθε σχολείο δομές πρόσβασης για όσα παιδιά μπορεί να μετάσχουν στη μαθησιακή διαδικασία αλλά παρεμποδίζονται από κινητικές αναπηρίες.
 Πέραν αυτού, είναι αναγκαία η αναβάθμιση αυτών των ΕΕΕΚ και των ΤΕΕ με τη στελέχωσή τους από ειδικευμένους καθηγητές που θα μπορέσουν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στις πολυσύνθετες ανάγκες ενός τόσο ετερογενούς πληθυσμού.
Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθούν σε επιλεγμένα κανονικά δευτεροβάθμια σχολεία (Γυμνάσια και Λύκεια) τάξεων ένταξης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς και την ύπαρξη σ’ αυτά ειδικών συνοδών κατόχων πτυχίων Ειδικής  Αγωγής.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους με αναπηρίες θα πρέπει να είναι εξατομικευμένα, βάσει τόσο της αναπηρίας του όσο και των ιδιαιτεροτήτων του κάθε παιδιού. Η αξιολόγηση αυτών των προγραμμάτων θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα την πρόοδο που σημειώνει ο νέος και οι γονείς θα πρέπει να εμπλέκονται ενεργά στην εκπαίδευση και τη θεραπεία του, αλλά και να λαμβάνουν συμβουλευτική και στήριξη για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ιδιαίτερες πιέσεις που συνεπάγεται η συμβίωση με άτομο με αναπηρία.
 Αντίστοιχα με τους κλάδους της ιατρικής, οι επαγγελματίες της ειδικής αγωγής θα πρέπει να λαμβάνουν μονάδες (credits) προκειμένου να διατηρήσουν την πιστοποίησή τους, ώστε να υποχρεούνται να ενημερώνονται στις εξελίξεις της επιστήμης στον τομέα της ειδικής αγωγής.
  Μια συστημική αντιμετώπιση των αναγκών των ατόμων με αναπηρίες - που περιλαμβάνει το άτομο με αναπηρία, την οικογένεια και τους ειδικούς που εργάζονται μαζί του - μπορεί να δώσει μακροπρόθεσμες λύσεις, ώστε να μπορέσουν τα άτομα αυτά να ζήσουν, πρωτίστως, με αξιοπρέπεια και να αποφευχθεί η οδυνηρή και πολυδάπανη ασυλιακή φροντίδα που χρειάζεται όταν οι ανάγκες τους δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Ως προς τα δυσλεξικά άτομα, πέραν από τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να γίνουν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση προς την κατεύθυνση των δασκάλων και των γονέων, θα πρέπει να υπάρξει κατάρτιση των καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να χρησιμοποιηθούν οι Η/Υ για τη γραφή από πλευράς των δυσλεξικών παιδιών (είναι ευκολότερη γι αυτά τα παιδιά η γραφή με Η/Υ). Παράλληλα, θα πρέπει να καταβληθεί προσοχή στο ζήτημα της καταστρατήγησης των ειδικών διατάξεων για την εισαγωγή σε Α.Ε.Ι. από άτομα που δεν είναι δυσλεξικά.
Ως προς την ενισχυτική διδασκαλία, προτείνονται τα εξής:
α) Να γίνεται έγκαιρη ενημέρωση σε μαθητές και γονείς για τη συμβολή του προγράμματος ΠΔΣ στην αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
β) Να μην υπάρχει μεγάλη χρονική απόσταση της εφαρμογής του προγράμματος ΠΔΣ από το κανονικό πρόγραμμα.
γ) Να περιοριστεί η γραφειοκρατία που λειτουργεί εις βάρος της ουσίας του προγράμματος.
 δ) Να αυξηθεί και να καταβάλλεται έγκαιρα, η αποζημίωση σε όλους όσοι εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή, με προτεραιότητα στους διδάσκοντες.
ε) Το πρόγραμμα της Π.Δ.Σ. να ξεκινά ταυτόχρονα με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ώστε οι μαθητές να αποφεύγουν την εγγραφή στα φροντιστήρια και να βελτιώνουν την επίδοσή τους στο γνώριμο τόπο του σχολείου τους.
στ) Να επιλέγονται εκπαιδευτικοί με αυξημένη πείρα για τα προγράμματα ΠΔΣ και να αξιολογούνται όσοι διδάσκουν σ’ αυτά.
 ζ) Να ρυθμιστούν θέματα μεταφοράς των μαθητών και άλλα συναφή ζητήματα.

Ε. Για μια διαπολιτισμική εκπαίδευση
 Η διαπολιτισμική εκπαίδευση πρέπει να βγει από τα περιορισμένα όρια των διαπολιτισμικών σχολείων και να αποτελέσει πραγματικότητα σε όλα τα σχολεία με στόχο την  ένταξη των αλλοδαπών στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και εν τέλει στην κοινωνία και τον εμπλουτισμό του πολιτιστικού ορίζοντα τόσο των ημεδαπών όσο και των αλλοδαπών μαθητών μέσα από την αρμονική συνεργασία τους στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
 Για το λόγο αυτό, θα πρέπει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα να εμπλουτισθεί λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη νέα πραγματικότητα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η ιστορία: θα πρέπει να καλύπτει και σημαντικά κεφάλαια της παγκόσμιας ιστορίας που μέχρι σήμερα σχεδόν αγνοεί (π.χ. ιστορία της Κίνας), ενώ η βυζαντινή ιστορία θα πρέπει να καλύπτει σφαιρικότερα την ιστορία των βαλκανικών λαών που έζησαν και αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
 Αλλά και οι εορταστικές εκδηλώσεις θα πρέπει να εμπλουτισθούν ως προς το περιεχόμενό τους. Για παράδειγμα, η ιστορία της ελληνικής επανάστασης μπορεί και πρέπει να εμπλουτίζεται και με την απελευθερωτική πορεία των υπόλοιπων βαλκανικών λαών. Με αυτό τον τρόπο, οι αλλοδαποί δε θα είναι απλοί θεατές στις εκδηλώσεις αυτές αλλά θα μετέχουν και έτσι θα γνωρίζουν καλύτερα και την ελληνική ιστορία.

Στ. Για τα μειονοτικά σχολεία
Υπάρχουν περιθώρια ενδυνάμωσης της κατάρτισης των καθηγητών που διδάσκουν σε αυτά καθώς και της εκπαιδευτικής διαδικασίας των εν λόγω σχολείων. Προς την κατεύθυνση αυτή θα συμβάλει η ουσιαστική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος «Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων» ώστε να επικαιροποιηθούν οι στόχοι εν όψει των νέων αναγκών που προκύπτουν.
Παράλληλα, η δημιουργία ενός φιλικού, εύχρηστου και σύγχρονου σχολείου για τα παιδιά της μουσουλμανικής μειονότητας θα ενισχύσει, μεταξύ άλλων, την επιθυμία τους για πρόσβαση στα ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και θα βοηθήσει την κοινωνική τους ανέλιξη.

Ζ. Για τις σχέσεις γονέων με το σχολείο
Η ουσιαστικοποίηση του ρόλου των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να γίνει σε δύο επίπεδα: το ατομικό, που αφορά τη σχέση του κάθε γονέα με τους καθηγητές του παιδιού του και το συλλογικό που αφορά τη σχέση του συλλόγου γονέων με τη γενικότερη λειτουργία του σχολείου.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο επίπεδο, ο θεσμός των συναντήσεων των καθηγητών με τους γονείς δε θα πρέπει να συνδέεται αποκλειστικά με την παράδοση των βαθμών του κάθε τριμήνου. Είναι απαραίτητο να λειτουργήσει πραγματικά ο θεσμός της τακτική εβδομαδιαίας ώρας στην οποία θα συναντάται ο εκπαιδευτικός με όποιο γονέα το επιθυμεί. Παράλληλα, θα πρέπει να  γίνεται και μία συνάντηση με όλους τους καθηγητές στην αρχή του σχολικού έτους όπου ο Διευθυντής αλλά και καθηγητές από κάθε κλάδο θα εξηγούν τους κανόνες λειτουργίας του σχολείου αλλά και τους ειδικότερους στόχους κάθε μαθήματος ανά τάξη. Παράλληλα, μέσα στο χρόνο, θα πρέπει να διοργανώνονται ομιλίες προς τους γονείς με επιμορφωτικό χαρακτήρα.
Στο δεύτερο επίπεδο, αυτό του συλλόγου γονέων, θα πρέπει να αναζητηθούν τρόποι ουσιαστικής συμβολής του συλλόγου στις εξω-προγραμματικές δράσεις (για τις οποίες γίνεται λόγος αμέσως παρακάτω).

Η. Εξω-προγραμματικές δραστηριότητες
Θα πρέπει να δοθεί χρόνος μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα (το οποίο θα ελαφρυνθεί εάν γίνουν δεκτές οι προτάσεις που διατυπώθηκαν ανωτέρω σχετικά με τον περιορισμό της ύλης) για την ανάπτυξη των εξω-προγραμματικών δραστηριοτήτων και συγκεκριμένα:
α) Μία περίοδος τη βδομάδα με την παρουσία του καθηγητή - συμβούλου οι μαθητές μαθαίνουν τη διαδικασία του διαλόγου, συζητούν θέματα που τους απασχολούν ή παρουσιάζουν σύντομες εργασίες ποικίλου περιεχομένου, που αφορούν μαθήματα ή την επικαιρότητα. Τη συζήτηση ή την παρουσίαση διευθύνει ο πρόεδρος του τμήματος. Ο γραμματέας κρατάει πρακτικά. Ειδικά για τους μαθητές του Λυκείου θα μπορούσε να προβλεφθεί η μη παρουσία του καθηγητή-συμβούλου.
 β) Η συγκέντρωση σε τακτά χρονικά διαστήματα των μαθητών του Γυμνασίου - Λυκείου  στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου για να παρακολουθήσουν μουσικά προγράμματα, ομιλίες σε επίκαιρα θέματα, που μπορεί να γίνουν από μαθητές, καθηγητές ή προσκεκλημένους.
γ) Η λειτουργία ομίλων ενδιαφερόντων λειτουργούν με την ακόλουθη διαδικασία: ένας αριθμός μαθητών που ενδιαφέρεται για ένα αντικείμενο (π.χ. Ιστορία), αφού επιλέξει έναν καθηγητή - σύμβουλο, κάνει αίτηση στο Μαθητικό Συμβούλιο (15μελές), το οποίο εγκρίνει τον όμιλο. Κάθε όμιλος, αφού εκλέγει το προεδρείο, συνεδριάζει μια φορά την εβδομάδα και οργανώνει συζητήσεις, ομιλίες ή σχεδιάζει διάφορες δραστηριότητες.
δ) Ιδιαίτερο όμιλο θα μπορούσε να αποτελέσει η έκδοση μαθητικών εντύπων.
Οι δραστηριότητες των ομίλων θα μπορούν να παρουσιάζονται ενώπιον των καθηγητών, των λοιπών μαθητών, των γονέων και της τοπικής κοινότητας σε συγκεκριμένα μέρα ή μέρες προς το τέλος της σχολικής χρονιάς.
Ιδιαίτερες ρυθμίσεις θα πρέπει να γίνουν για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή σε αθλητικές εκδηλώσεις, σε τοπικούς, πανελλήνιους ή διεθνείς μαθητικούς διαγωνισμούς.
Τέλος, είναι ανάγκη να αναπτυχθεί η ικανότητα στον προφορικό λόγο μέσα από τη θέσπιση ρητορικών διαγωνισμών. Η δυνατότητα ανάπτυξης του προφορικού λόγου, αντιπαράθεσης επιχειρημάτων μέσα σε ένα πλαίσιο διαλόγου είναι ένας τομέας μεγάλης υστέρησης στην κοινωνία μας και η προσπάθεια θα πρέπει να αρχίζει από το σχολείο.

Θ.  Για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
 Η Ο.Κ.Ε. άφησε για το τέλος της Γνώμης αυτής το θέμα της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κι αυτό γιατί θέλει έτσι να σηματοδοτήσει τη βαθιά της πεποίθηση ότι το συγκεκριμένο ζήτημα έπεται της επίλυσης και βελτίωσης όλων των άλλων ζητημάτων. Τα προβλήματα που παρατηρούνται στο εισαγωγικό σύστημα,  στην πλειονότητά τους, δεν είναι προβλήματα αυτού καθεα