Συνταγματικό  έκρινε,  κατά πλειοψηφία, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας  το Προεδρικό Διάταγμα 18/2018 του πρώην υπουργού Κώστα Γαβρογλου όπου στον  Οργανισμό του υπουργείου Παιδείας διατηρείται μεν το σκέλος της «ανάπτυξης της εθνικής συνείδησης» των Ελλήνων, απαλείφθηκε όμως πλήρως το   σκέλος «της ανάπτυξης της θρησκευτικής τους συνείδησης”.

Στο Συμβούλιο της  Επικρατείας είχε προσφύγει  η Εκκλησία της Ελλάδος , ζητώντας  να κριθούν αντισυνταγματικές οι  διατάξεις του νέου Οργανισμού  του υπουργείου Παιδείας.

Ο τότε υπουργός Κ. Γαβρόγλου, σχολιάζοντας την προσφυγή της εκκλησίας στο ανώτατο δικαστήριο, είχε δηλώσει:

“Ο τρόπος εσωτερικής οργάνωσης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων είναι αποκλειστικό ζήτημα της Πολιτείας, πάντοτε μέσα στα όρια που θέτει το Σύνταγμα και οι νόμοι. Πάντως, οι αρμοδιότητες του νέου Οργανισμού του ΥΠΠΕΘ που αφορούν θέματα της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι ακριβώς οι ίδιες με τις αρμοδιότητες που προέβλεπε ο προηγούμενος Οργανισμός του ΥΠΠΕΘ που είχε θεσμοθετηθεί επί κυβερνήσεως Α.Σαμαρά (ΠΔ 114/2014)”.

Οι ανώτατοι δικαστές  στην απόφασή τους τονίζουν η απάλειψη «της ανάπτυξης της θρησκευτικής τους συνείδησης” από τον   Οργανισμό του του υπουργείου Παιδείας  δεν αντίκειται ούτε στο άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος, ούτε στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 54 του ν. 4178/2013.

Και τούτο, όπως σημειώνουν, διότι οι βασικοί σκοποί της παιδείας καθορίζονται από συνταγματικές και νομοθετικές διατάξεις (άρθρο 16 παρ. 2 Συντ. και άρθρα 1, 4, 5 και 6  ν. 1566/1985), κατά το μέρος δε που οι διατάξεις αυτές επαναλαμβάνονται ή μη στο οργανωτικό διάταγμα του υπουργείου στερούνται αυτοτελών κανονιστικών συνεπειών.

Το γεγονός ότι καθορίζεται ως αποστολή του υπουργείου η ανάπτυξη και συνεχής αναβάθμιση της παιδείας με σκοπό την ηθική, πνευματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης, την προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και της λατρείας, τη διαμόρφωση ελεύθερων, ενεργών και κριτικά σκεπτόμενων πολιτών κ.λπ., χωρίς να αναφέρεται ρητώς η ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης, αλλά η προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, όπως άλλωστε δεν αναφέρεται κατά γράμμα ούτε η επαγγελματική αγωγή των Ελλήνων ή η διάπλασή τους σε υπεύθυνους πολίτες, υπογραμμίζεται στην απόφαση,  δεν έχει την έννοια ότι οι σκοποί αυτοί παύουν να αποτελούν σκοπούς της παιδείας κατά παράβαση του Συντάγματος.

Δήλωση του Νίκου Φίλη, τομεάρχη Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ για την απόφαση του ΣτΕ

Είναι θετική η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, με την οποία απορρίπτεται η αίτηση της Εκκλησίας της Ελλάδος που ζητούσε να ακυρωθεί το Προεδρικό Διάταγμα για τον Οργανισμό του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων επειδή δεν περιλαμβάνει στην αποστολή του υπουργείου τη θρησκευτική αγωγή. Η απόφαση αυτή επιβεβαιώνει την ανάγκη η αρμοδιότητα για τα θρησκεύματα να μεταφερθεί σε άλλο υπουργείο, πχ στο υπουργείο Εσωτερικών, όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές  χώρες. Για τη μεταφορά αυτή χρειάζεται μόνο πολιτική βούληση.  

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Παιδεία υπηρετεί τη βασική λειτουργία του κράτους η οποία εν τέλει αποσκοπεί στη διάπλαση ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών. Όπως δέχεται η απόφαση του ΣτΕ, αποστολή του υπουργείου Παιδείας μεταξύ άλλων είναι η προστασία της  ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης που τελεί υπό την εγγύηση της αρχής της ανεξιθρησκίας, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο μη αναθεωρητέο άρθρο 13 παρ. 1 του Συντάγματος.

Το γεγονός ότι κατά τη συνταγματική αναθεώρηση, προβλήθηκαν μεσοβέζικες λύσεις και τελικά η ΝΔ επέβαλλε το ισχύον καθεστώς  στις σχέσεις Κράτους- Εκκλησίας,  δημιουργεί συγχύσεις και καθιστά έρμαιο των μεταβαλλόμενων συσχετισμών στο χώρο της Δικαιοσύνης κρίσιμα δικαιώματα των πολιτών, όπως αποδείχθηκε με την αντισυνταγματική  απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ για το μάθημα των Θρησκευτικών.  

Ας ελπίσουμε ότι η νέα θετική νομολογία του ΣτΕ με την οποία διαχωρίζεται η θρησκευτική αγωγή από το υπουργείο Παιδείας, θα σταθεροποιηθεί προς όφελος των δημοκρατικών δικαιωμάτων στη χώρα μας. Πάντοτε, ωστόσο, ενεδρεύουν τα παραδικαστικά-παραθρησκευτικά  κυκλώματα στο χώρο της δικαιοσύνης, σε  μια περίοδο μάλιστα που οι συντηρητικοί άνεμοι απειλούν δικαιώματα στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο, προβάλλοντας ψευδεπίγραφα θέματα «ταυτότητας». Μόνο η ριζοσπαστική Αριστερά, σε συνεργασία με άλλες προοδευτικές ευαισθησίες, μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στο δικέφαλο ριζοσπαστισμό της  Δεξιάς, στο νεοφιλελευθερισμό και τον θρησκόληπτο εθνικισμό.