Το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ στους χώρους φιλοξενίας ασυνόδευτων παιδιών και οικογενειών προσφύγων

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) έχει δημιουργήσει ένα «Παρατηρητήριο-Δίκτυο Αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες». Συμμετέχοντας στο εν λόγω Δίκτυο, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Τ.Δ.Ε.) του ΕΚ.Π.Α. έχει δημιουργήσει ένα Κοινωνικοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα παρέμβασης για τους χώρους φιλοξενίας προσφύγων, με έμφαση στην ενίσχυση του παιδιού και της οικογένειας.

Για το θέμα μίλησε στο esos  η Υπεύθυνη του Κοινωνικοπαιδαγωγικού Προγράμματος Ηρώ Μυλωνάκου – Κεκέ, Αν. Καθηγήτρια  του  Ε.Κ.Π.Α.

Πού εφαρμόζεται το Πρόγραμμα;

Το Πρόγραμμα, μέχρι τώρα,  εφαρμόζεται σε οργανωμένους χώρους φιλοξενίας προσφύγων ασυνόδευτων ανήλικων, καθώς  και οικογενειών με παιδιά σχολικής ηλικίας.

Ποιοι εφαρμόζουν το Πρόγραμμα;

Το Κοινωνικοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα εφαρμόζεται από ομάδες εκπαιδευμένων εθελοντών  -φοιτητών  του Π.Τ.Δ.Ε. (αυριανούς δασκάλους). Οι φοιτητές παρακολουθούν μία δομημένη και εξελισσόμενη εκπαίδευση, εστιασμένη στις ανάγκες της συγκεκριμένης παρέμβασης. Αυτό σημαίνει ότι οι φοιτητές -παρότι από τη φοίτησή τους στο Παιδαγωγικό Τμήμα γνωρίζουν σε επίπεδο θεωρητικό και πρακτικό πώς να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα Κοινωνικής Παιδαγωγικής- παρακολουθούν επιπροσθέτως ένα ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης που συνυπολογίζει και αξιοποιεί συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως τη μη λεκτική επικοινωνία, τις πολιτισμικές διαφορές, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ασυνόδευτων ανηλίκων και των οικογενειών προσφύγων κ.λπ.
Η εκπαίδευση αυτή προσφέρεται στους φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης από καταξιωμένους επιστήμονες και στο πλαίσιο μίας αναδρασιακής διαδικασίας συνεξελίσσεται (σε φάσεις και στάδια) με την εφαρμογή του Προγράμματος στους χώρους που φιλοξενούνται τα ασυνόδευτα παιδιά και οι οικογένειες των προσφύγων.  

Τι επιδιώκει το Πρόγραμμα;

Το Πρόγραμμα έχει κοινωνικοπαιδαγωγικό υπόβαθρο και προσανατολισμό και στοχεύει:
•    στη διεύρυνση και ενίσχυση των συναισθηματικών, επικοινωνιακών και κοινωνικών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων (παιδιών, γονέων, φοιτητών),
•    στη βιωματική συνειδητοποίηση των προσωπικών και συνεργατικών τους δυνατοτήτων,
•    στη σταδιακή απόκτηση δεξιοτήτων γλωσσικής επικοινωνίας στην ελληνική (παιδιών και γονέων)
Το Πρόγραμμα έχει και τη δυνατότητα ανάπτυξης συνεκπαιδευτικού χαρακτήρα.

Τι σημαίνει το Πρόγραμμα έχει και τη δυνατότητα ανάπτυξης συνεκπαιδευτικού χαρακτήρα;

Ως Συνεκπαίδευση [Syneducation (synergy+education)] έχει ορισθεί  η απόκτηση κοινής εκπαιδευτικής εμπειρίας, ταυτόχρονα και σε συνεργασία, από άτομα διαφορετικών ηλικιών, που έχουν μεταξύ τους διαφορετικές γνώσεις, εμπειρίες, ενδιαφέροντα και/ή κοινωνικο-πολιτισμικό υπόβαθρο. Στην Ελλάδα έχει πραγματοποιηθεί ένας σημαντικός αριθμός ερευνητικών προγραμμάτων με το Μοντέλο της Συνεκπαίδευσης, με τη συμμετοχή παιδιών, γονέων, εκπαιδευτικών, εκπροσώπων της κοινότητας κ.ά..
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στο Κοινωνικοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα συμμετέχουν όχι μόνο παιδιά, αλλά και όποιοι γονείς παιδιών το επιθυμούν. Παιδιά, γονείς και φοιτητές, μέσα από -ευέλικτες και δυναμικά εξελισσόμενες- δραστηριότητες παιχνιδιού, ψυχαγωγίας, έκφρασης, επικοινωνίας, δημιουργικότητας και συνεργασίας, συλλειτουργούν  σε ένα αλληλεπιδραστικό μαθησιακό περιβάλλον, που μέχρι τώρα έχει αποδώσει ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Σε ποια μεθοδολογία στηρίζεται το Κοινωνικοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα;

Το Πρόγραμμα στηρίζεται στη Συστημική Επιστήμη και συγκεκριμένα στη Μεθοδολογία Ανθρώπινων Συστημάτων (Soft Systems Methodology) και μέσα σε αυτό το πλαίσιο αξιοποιείται  η Συνεργατική Ενεργός Έρευνα (Collaborative Action Research), η Διαχείριση της Γνώσης (Knowledge Management) και το Μοντέλο της Συνεκπαίδευσης [Syneducation (synergy+education) Model].

Πώς δομείται το Κοινωνικοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα;

Συμφώνως με μία διαδραστική και διευρυνόμενη σπείρα, που συμπεριλαμβάνει:
α) σχεδιασμό, β) εκπαίδευση εθελοντών – φοιτητών, γ) οργάνωση - προγραμματισμό δράσεων, δ) εφαρμογή στους χώρους φιλοξενίας προσφύγων, ε) αναστοχαστική διαδικασία – αξιολόγηση. Ακολουθεί σε αλληλεπιδρούσες, επαναλαμβανόμενες και διερυνόμενες φάσεις: α΄) επανασχεδιασμός, β΄) επανεκπαίδευση εθελοντών – φοιτητών, γ΄) νέα οργάνωση και προγραμματισμός, δ΄) νέα εφαρμογή στο πεδίο, ε΄) νέα αναστοχαστική διαδικασία – αξιολόγηση κ.ο.κ.

Πώς εφαρμόζεται το Πρόγραμμα;

Στο πεδίο της δράσης οι φοιτητές του Π.Τ.Δ.Ε., έχοντας εκπαιδευθεί σε κοινωνικοπαιδαγωγικές μεθοδολογικές πρακτικές, αναπτύσσουν τεχνικές και εργαλεία για την εφαρμογή του προγράμματος. Αυτές οι πρακτικές και τα εργαλεία δεν είναι αυστηρά προκαθορισμένα και άκαμπτα, αλλά διαμορφώνονται, αναπτύσσονται και εξελίσσονται ταυτόχρονα με την εφαρμογή του Προγράμματος, μέσα από την αλληλοσύνδεση γνώσης, εμπειρίας και δράσης και τη συνεχή ανατροφοδότηση με τις πραγματικές συνθήκες του πεδίου.

Υπάρχουν αποτελέσματα από το Πρόγραμμα;

Μέχρι τώρα, το Πρόγραμμα έχει αποδώσει ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά αποτελέσματα, σε πολλά επίπεδα.
Σε αυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο: α) το γεγονός ότι οι ομάδες των προσφύγων ασυνόδευτων παιδιών και οικογενειών είναι οι ίδιες, με πολύ μικρές μεταβολές, β) η δομή και η οργάνωση  του Κοινωνικοπαιδαγωγικού Προγράμματος, και γ) πρωτίστως, η συστηματική συμμετοχή, η συνέπεια, η  αφοσίωση και ο αφοπλιστικός ο ενθουσιασμός που χαρακτηρίζουν τους φοιτητές – εθελοντές του Π.Τ.Δ.Ε. και δημιουργούν ιδιαιτέρως αισιόδοξες προοπτικές για τις δυνατότητες των αυριανών δασκάλων, καθώς και του κοινωνικοπαιδαγωγικού προσανατολισμού του σχολείου.