Υπουργείο: Εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών των ΣΜΕΑΕ και των Ε.Ε.Ε.ΕΚ.

Για εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών των ΣΜΕΑΕ Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και των Ε.Ε.Ε.ΕΚ., έκανε λόγο ο Διευθυντής Ειδικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας Παναγιώτης Κασσιανός, μιλώντας στο   8ο  Επιστημονικό Συνέδριο του Πανελλήνιου Επιστημονικού Σιλλόηου Ειδικής Αγωγής (ΠΕΣΕΑ).

«Ο εθνικός και κοινωνικός διάλογος, ο οποίος έδωσε απτά αποτελέσματα για την ειδική αγωγή και εκπαίδευση, μέσω της συμμετοχής φορέων και εργαζομένων στις ειδικές επιτροπές και προσέφερε το υλικό των αναφερθέντων ρυθμίσεων, θα συνεχιστεί και κατά την τρέχουσα χρονιά με στόχο τον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών των ΣΜΕΑΕ πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και των Ε.Ε.Ε.ΕΚ. ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών τους και την αξιολόγηση και αλλαγή του κανονισμού λειτουργίας των ΚΕΔΔΥ ώστε να αποτελέσουν φορέα υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου και όχι απλά ένα διαγνωστικό φορέα», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κασσιανός και υπογράμμισε τα εξής:.

Α. Το υπουργείο Παιδείας θα συνεχίσει με σταθερά βήματα την προσπάθεια για αναβάθμιση και ανασχεδιασμό της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης με ενταξιακό προσανατολισμό, με όραμα το αυριανό Σχολείο για Όλους, με βασική έγνοια όχι απλά την υιοθέτηση ενταξιακής ορολογίας αλλά με εμφανή τα σημάδια αυτών των αλλαγών στη σχολική καθημερινότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση θεωρούμε ότι τα πορίσματα του 8ου Επιστημονικού Συνεδρίου του Π.Ε.Σ.Ε.Α. μπορεί να υποστηρίξουν αυτή την προσπάθεια. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου.

Β. Οι επί σειρά ετών επίμονες προσπάθειες του Π.Ε.Σ.Ε.Α., για τη βελτίωση της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και οι αγώνες του για την προώθηση της ενταξιακής εκπαίδευσης, έχουν ως αποτέλεσμα την αναγνώριση του έργου του Π.Ε.Σ.Ε.Α., η οποία εκφράζεται μέσα από την ποιοτική αναβάθμιση τόσο του περιεχομένου του περιοδικού «Θέματα Ειδικής Αγωγής» όσο και από το πλήθος και την ποιότητα των εισηγήσεων του φετινού Συνεδρίου.

Γ. Το υπουργείο Παιδείας, για τη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, έχει ως οδηγό τις αρχές της Οικουμενικής Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και είναι προσανατολισμένο στην αναβάθμιση της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης με ενταξιακό προσανατολισμό, στοχεύοντας σε μια ποιοτική εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς από το σχολείο της γειτονιάς.

Δ. Η διακήρυξη των επιλογών του υπουργείου Παιδείας για πρόταξη της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης δεν αποτελεί πλέον προγραμματικό λόγο αλλά ήδη υλοποιημένες θεσμικές αλλαγές και ενέργειες για την ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης. Μετά από 8 ολόκληρα χρόνια ανατράπηκε η μνημονιακή στασιμότητα στην ειδική εκπαίδευση και χωρίς να έχουν εξαλειφτεί οι δημοσιονομικές πιέσεις, αλλά προτάσσοντας την ανάγκη για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών σε κάθε γωνιά της χώρας, προχωρήσαμε σε ιδρύσεις Τμημάτων Ένταξης και ΣΜΕΑΕ. Επιπλέον, από την τρέχουσα σχολική χρονιά, και για πρώτη φορά, εντάχθηκε η διαδικασία ιδρύσεων ειδικών σχολείων στην εγκύκλιο των σχολικών μεταβολών, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε χρόνο πλέον θα διερευνάται η ανάγκη ιδρύσεων ειδικών σχολείων όπως συνέβαινε τόσα χρόνια για τη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση, ενώ εξαιρούνταν για αδιευκρίνιστο λόγο η ειδική εκπαίδευση.

Ε. Οι θεσμικές αλλαγές που προωθήθηκαν με το άρθρο 83 του ν. 4368/2015 και το άρθρο 48 του ν. 4415/2016, αποτελούν σταθερά βήματα ποιοτικής αναβάθμισης της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης με βασική κατευθυντήρα αρχή την παιδαγωγική της ένταξης. Η έκδοση Υπουργικής Απόφασης με θέμα την υλοποίηση προγραμμάτων συνεκπαίδευσης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας και κατοχυρώνει τη λειτουργική διασύνδεση ΣΜΕΑΕ και τυπικών σχολείων, νομιμοποιώντας τις επί σειρά ετών αξιέπαινες αλλά θεσμικά αίολες πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών. Τέθηκαν νέες οργανωτικές βάσεις στη λειτουργία των Ενιαίων Ειδικών Επαγγελματικών Γυμνασίων-Λυκείων αναβαθμίζοντας την Ειδική Επαγγελματική Εκπαίδευση. Αποκαταστάθηκε η αρχή της ισότητας σχετικά με την στελέχωση των δομών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και εξασφαλίστηκε ο ενιαίος χαρακτήρας της δημόσιας εκπαίδευσης, επαναπροσδιορίζοντας σαφώς την ειδική αγωγή ως αναπόσπαστο μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος και όχι ως ένα αυτόνομο παράλληλο σύστημα δομών, το οποίο στερείται της απαιτούμενης επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τις αντίστοιχες δομές της γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Ο Χρ. Κέλλας

Ο Αν. Τομεάρχης Παιδείας της ΝΔ  Χρήστος Κέλλας, απευθύνοντας χαιρετισμό στο συνέδριο τόνισε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

-Είναι γνωστό σε όλους σας, πως οποιοσδήποτε αναλαμβάνει μια θέση ευθύνης θεωρεί σχεδόν υποχρέωσή του να κάνει και μια δήλωση συμπάθειας, υποστήριξης, αναβάθμισης, πρώτης προτεραιότητας της ειδικής αγωγής.

-Δυστυχώς συχνά αυτές οι δηλώσεις δεν εξελίσσονται σε αντίστοιχες δράσεις προς την κατεύθυνση των δηλούμενων, γι’ αυτό και καλό είναι κανείς να δηλώνει λιγότερα και να κάνει περισσότερα.

-Να κάνει δηλαδή, το ακριβώς αντίθετο από αυτό που πράττει συνειδητά η κυβέρνηση. Την παραποίηση της πραγματικότητας και την δημιουργία εντυπώσεων, μέσω επικοινωνιακών χειρισμών».

-Με αυτά τα λόγια, ξεκίνησε τον χαιρετισμό του, στο  8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ειδικής Αγωγής, ο Αν. Τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της ΝΔ, βουλευτής Ν. Λάρισας, κ. Χρήστος Κέλλας.

-Κοινός στόχος όλων των στελεχών στον Τομέα Παιδείας της παράταξής μας, είναι να δώσουμε τη μάχη της προόδου, απαιτώντας να σταματήσει η οπισθοδρόμηση και η αποδόμηση των θεμελιακών αρχών της εκπαίδευσης, που προωθεί η σημερινή Κυβέρνηση. Κοινός μας στόχος, το σχολείο του αύριο, ένα εκπαιδευτικό σύστημα ανοιχτών οριζόντων, ένα σύγχρονο Πανεπιστήμιο, συνδεδεμένο με την αγορά».

-Ο χώρος της ειδικής αγωγής ή μάλλον της ειδικής εκπαίδευσης, για να το εναρμονίσουμε με τον διεθνή όρο special education, δεν προσφέρεται για πολιτικές, κομματικές ή άλλες αντιπαραθέσεις, διότι αυτό που διακυβεύεται είναι όχι η ισότιμη εκπαίδευση και η αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά η αξιοπρέπεια, η συνέπεια και ο πολιτισμός του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας γενικότερα.

Ο Δ. Κωνσταντόπουλος

Ο τομεάρχης παιδείας του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Κωνσταντόπουλος τόνισε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Εμείς άμεσα στη Βουλή θα ζητήσουμε την επαναλειτουργία της Μετεκπαίδευσης , με αρχή από την Ειδική Αγωγή.

➢    Είμαστε περήφανοι για τους αγώνες των εκπαιδευτικών, αλλά και την ευαισθησία των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ να νομοθετήσουν για την ειδική Αγωγή και να τη θέσουν ως προτεραιότητα στην εκπαίδευση.
➢    Ν. 1143/27-3-1981  ο πρώτος νόμος για την Ειδική Αγωγή
➢    Π.Δ. 603/1982
➢    Ν. 1566/1985
➢    Ν. 2817/2000

Μέσα από αυτή την πολιτική η Ειδική Αγωγή βρήκε τη θέση που της άξιζε στο εκπαιδευτικό μας σύστημα”.

Ο Γ. Μαυρωτάς

Ο τομεάρχης του Ποταμιού Γιώργος Μαυρωτάς  αναφέρθηκε καταρχάς στο υψηλό επίπεδο του συνεδρίου και των συμμετεχόντων, σημειώνοντας ότι υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και εισηγήσεις οι οποίες καλύπτουν πολλές θεματικές ενότητες για την ειδική αγωγή. Χαρακτήρισε την ειδική αγωγή ως ένα μεγάλο κεφάλαιο για την εκπαίδευση που μάλλον με ημίμετρα αν όχι με προχειρότητα, αρκετές φορές αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία.

Συνεχίζοντας, τόνισε ότι η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι χρειάζεται συνολική θεώρηση και ουσιαστική αξιολόγηση, έχοντας ως γνώμονα πάντα το συμφέρον των παιδιών. Ανέδειξε το θέμα της εύρεσης πόρων για μόνιμες προσλήψεις εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής, για Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό και Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό τόσο στα ειδικά σχολεία όσο και στα γενικά σχολεία (στα Τμήματα Ένταξης & την Παράλληλη Στήριξη).

Επεσήμανε ότι ο κυρίαρχος ρόλος ων εκπαιδευτικών της ειδικής αγωγής εστιάζεται στη συμπεριληπτική εκπαίδευση στον δρόμο για μια συμπεριληπτική κοινωνία.

Το Ποτάμι όπως είπε ο κ. Μαυρωτάς, έχει φέρει τα ζητήματα της ειδικής αγωγής στη Βουλή τόσο στις επιτροπές όσο και με την κατάθεση ερωτήσεων, όπου έχει τονίσει τη μεγάλη σημασία και προσοχή που πρέπει να δείχνει η εκάστοτε κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο για τα θέματα αυτά. Στο σημείο αυτό σχολίασε ότι εκτός από θέμα πόρων στην εκπαίδευση, είναι και θέμα οργάνωσης και σωστού χρονοπρογραμματισμού και αυτό το όπως είπε, το ζήσαμε ειδικά το 2015-2016. Ο βουλευτής του Ποταμιού ευχήθηκε να μην ξανασυμβούν τέτοια φαινόμενα γιατί όπως συμπλήρωσε ο χώρος της ειδικής αγωγής, δεν είναι ένας χώρος που προσφέρεται για πολιτική και κομματική αντιπαράθεση.

Ο Γ. Αλεξανδράτος

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Σχολικών Συμβούλων Γιώργος Αλεξανδράτος  τόνισε τα εξής:

«Η Ειδική Εκπαίδευση αποτελεί αίτημα και πρόκληση του σύγχρονου εκπαιδευτικού κόσμου και ταυτόχρονα, συνιστά έναν ιδιαίτερα σημαντικό και διεπιστημονικό κλάδο της Παιδαγωγικής Επιστήμης. O επιστημονικός τομέας της Ειδικής Εκπαίδευσης θεωρείται εξαιρετικά πολύπλευρος στη σύγχρονη κοινωνία. Η γενική φιλοσοφία που ακολουθείται βασίζεται στην αρχή της δημιουργίας ενός «Σχολείου για Όλους» και αναφέρεται στην ισότιμη και λειτουργική ένταξη των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ή και αναπηρίες, στο τυπικό γενικό σχολείο ή με άλλα λόγια στο σχολείο της γειτονιάς μας.

Ο εκδημοκρατισμός της κοινωνίας, η αμφισβήτηση της άποψης ότι ο σχολικός διαχωρισμός συμβάλλει στη βελτίωση της κατάστασης του ατόμου με ειδικές ανάγκες και η ενεργοποίηση των πολιτών υπέρ της διασφάλισης των ατομικών δικαιωμάτων για όλους - ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, γλώσσας, σωματικών, νοητικών και ψυχικών δυνατοτήτων - οδήγησαν στη διαμόρφωση της Παιδαγωγικής της Ένταξης.

Η Παιδαγωγική αυτή, ενώ αρχικά φάνηκε να αναφέρεται αποκλειστικά στα άτομα με ειδικές ανάγκες, σήμερα επιβεβαιώνεται η αναγκαιότητα εφαρμογής της στο σύνολο της κοινωνίας. Καθώς, μέσω της κοινής ζωής και μάθησης προάγεται η αλληλοκατανόηση, ενδυναμώνεται η ανοχή απέναντι στη διαφορετικότητα, οικοδομείται ο σεβασμός για τον Άλλο και διασφαλίζεται η αρμονική συμβίωση ανάμεσα στους πολίτες της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μας.

Για να εφαρμοστεί όμως η Παιδαγωγική της Ένταξης απαιτείται ο επανακαθορισμός των εκπαιδευτικών στόχων, η αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων, η ενεργητικότερη συμμετοχή των εκπαιδευτικών, των μαθητών, των γονέων και των κοινωνικών εταίρων στα εκπαιδευτικά δρώμενα, αλλά και ευρείες διαρθρωτικές αλλαγές στο σχολικό σύστημα, ώστε το ελληνικό Σχολείο να μετατραπεί από «Σχολείο του διαχωρισμού» σε ένα «Σχολείο για Όλους».

Ένα «Σχολείο» που θα βασίζεται στην αρχή της ισοτιμίας, με σκοπό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στα δικαιώματα και στις ανάγκες όλων των παιδιών, ανεξάρτητα από τη νοητική ή σωματική ικανότητα, την εθνικότητα ή το κοινωνικο-οικονομικό τους επίπεδο. Ένα «Σχολείο» όπου ο καθένας «ανήκει», γίνεται αποδεκτός, υποστηρίζει και υποστηρίζεται από τους συνομήλικους και τα άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας.

Η έννοια της συνεκπαίδευσης υποδηλώνει με ακρίβεια αυτό που όλα τα παιδιά χρειάζονται: Να συνυπάρχουν στα ίδια σχολεία, στις ίδιες τάξεις με όλα τα συνομήλικά τους παιδιά. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, χρησιμοποιείται ένας καινούριος όρος στην παιδαγωγική ορολογία, ο όρος Inclusive Education, που έρχεται να αντικαταστήσει τους όρους "ένταξη" και "ενσωμάτωση". Ο όρος μπορεί να αποδοθεί συνοπτικά ως «συμπεριληπτική εκπαίδευση» ή «εκπαίδευση του μη αποκλεισμού».

Είναι γεγονός ότι η Ένταξη στην Ελλάδα, θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά με το νόμο 1566/1985 «περί γενικής εκπαίδευσης». Η θεσμοθέτησή της ωστόσο δεν έλυσε τα προβλήματα. Αντίθετα, μέσα από την αύξηση των ειδικών τάξεων και με παιδαγωγικές πρακτικές που δεν προώθησαν μια ουσιαστική πολιτική ένταξης, η εκπαιδευτική πολιτική του αποκλεισμού συνεχίστηκε μέσα σε κλίμα προκαταλήψεων και στερεοτυπικών αντιλήψεων για την αναπηρία.

Στη χώρα μας τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που δεν έχουν εμφανείς αναπηρίες, βρίσκονται στις γενικές τάξεις χωρίς την υποστήριξη στο βαθμό που θα θέλαμε. Τη θεσμοθέτηση της ένταξης δεν ακολούθησε ο σχεδιασμός μιας νέας κοινωνικής πολιτικής με στόχο την αλληλοαποδοχή, ούτε μιας καινούριας εκπαιδευτικής πολιτικής που θα αφορούσε στην επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών σε θέματα ένταξης, στο σχεδιασμό νέων αναλυτικών προγραμμάτων και στην κατάλληλη διαμόρφωση των σχολικών χώρων.

Για να μπορούμε να μιλάμε για επιτυχημένη σχολική ένταξη όλων των παιδιών θα πρέπει κυρίως να προχωρήσουμε στον επανασχεδιασμό των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών. Βασικό κριτήριο αυτού του σχεδιασμού επιβάλλεται να είναι, όχι η ομοιογένεια των ηλικιακών ομάδων, αλλά η διαφορετικότητα των παιδιών. Σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό των νέων αναλυτικών προγραμμάτων είναι η κοινωνία και οι απαιτήσεις της, τα πολιτισμικά αγαθά, τα νέα επιστημονικά δεδομένα, το άτομο και οι ανάγκες του. Με λίγα λόγια, πρέπει να αναπροσαρμοσθούν, με σκοπό την ένταξη, οι στόχοι μάθησης, τα περιεχόμενα, οι μέθοδοι διδασκαλίας, καθώς και ο τρόπος αξιολόγησης των μαθητών.

Τέλος, βασικός παράγοντας για την επιτυχία της συμπερίληψης και της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης είναι το έμψυχο δυναμικό που αναλαμβάνει να την υποστηρίξει μέσα στο γενικό σχολείο. Η ευαισθητοποίηση και η προετοιμασία των εκπαιδευτικών κάθε ειδικότητας για την αντιμετώπιση των αναγκών των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή και αναπηρίες θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος όλων των προγραμμάτων επιμόρφωσης, κατάρτισης και εξειδίκευσης των εκπαιδευτικών.

Σε αυτό το πλαίσιο και σε όλους τους άξονες που συνοπτικά αναφέρθησαν ο ρόλος των Σχολικών Συμβούλων είναι σημαντικός και η συμβολή τους καταλυτική και απαραίτητη».