Αν τα ΤΕΙ μετατρέπονταν σε «Τεχνολογικά» ή σε Πανεπιστήμια «Εφαρμοσμένων Επιστημών» διέτρεχαν το σοβαρό ενδεχόμενο να μετατραπούν σε δευτεροκλασάτα ιδρύματα τα οποία δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε στις ανάγκες των φοιτητών, ούτε στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, ούτε, βέβαια, στις διεθνείς προκλήσεις και εξελίξεις που προϋποθέτουν ισχυρά και καινοτόμα ιδρύματα, καλά στελεχωμένα, με σύγχρονα προγράμματα σπουδών, ανοιχτά στο διεθνή περίγυρο και στις ανάγκες της χώρας και των τοπικών κοινωνιών.
Αυτό υπογραμμίζει το υπουργείο Παιδείας στο κείμενο της Αιτιολογικής Έκθεσης του Σχεδίου Νόμου του νέου Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και σημειώνει τα εξής:
- Οι λόγοι της δυσκολίας αυτής έχουν να κάνουν με ορισμένα από τα σημερινά χαρακτηριστικά των ΤΕΙ.
- Πανεπιστήμια και ΤΕΙ αλληλεπικαλύπτονται σε πολλά γνωστικά πεδία όπως οι Οικονομικές Επιστήμες, οι Επιστήμες Μηχανικού και οι Γεωτεχνικές Επιστήμες.
- Πολλά ΤΕΙ είναι μικρά σε μέγεθος και χωρικά διασπαρμένα.
- Πολλά ΤΕΙ, αν όχι όλα, είναι υποστελεχωμένα και με ελλιπείς δομές, δεδομένα που αποτυπώνονται στην παρεχόμενη εκπαίδευση και την έρευνα.
- Η λύση στα προβλήματα των ΤΕΙ και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο σύνολο της δεν έγκειται στην απλή μετατροπή των πρώτων σε Πανεπιστήμια, είτε αυτά βαφτίζονται Τεχνολογικά είτε Εφαρμοσμένων Επιστημών.
- Ο όρος τεχνολογικά είναι αδόκιμος καθώς μεγάλο μέρος των ελληνικών πανεπιστημίων, όπως Πολυτεχνεία, πολυτεχνικές σχολές και άλλα τμήματα, είναι κατεξοχήν τεχνολογικά.
- Ακόμη περισσότερο αδόκιμος είναι ο όρος εφαρμοσμένων επιστημών καθώς τα πανεπιστήμια δεν περιορίζονται στην εφαρμογή, είναι παραδοσιακά χώροι προαγωγής της έρευνας και της γνώσης.
Σχετικά με τη γένεση και εξέλιξη των ΤΕΙ και την ανάγκη σήμερα να μετεξελιχθούν, σε συνέργεια με τα όμορα Πανεπιστήμια, σε πανεπιστημιακά τμήματα, σχολές και δομές το υπουργείο Παιδείας τονίζει τα εξής:
Βασικός διακηρυγμένος στόχος της ανώτερης τεχνολογικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης αρχικά, στη δεκαετία του 1960, τόσο στην Ελλάδα όσο και γενικότερα στις χώρες που υστερούσαν στον τομέα αυτό, ήταν η κατάρτιση «μεσαίων στελεχών» για τις ανάγκες των τότε ταχέως αναπτυσσόμενων οικονομιών. Στην Ελλάδα, με την παρεμβολή της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) και με χρηματοδότησή της, θεσπίστηκαν το 1970, με το N.Δ. 652, τα πρώτα «Κέντρα Ανωτέρας Τεχνικής Εκπαιδεύσεως» (ΚΑΤΕ), διετούς φοίτησης, τα οποία μετονομάστηκαν το 1977, με το νόμο 576 «Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Μέσης και Ανωτέρας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως», σε «Κέντρα Ανωτέρας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως» (ΚΑΤΕΕ). Σύμφωνα με το άρθρο 25, παρ. 1 του ν. 576/1977: «Αι Ανώτεραι Τεχνικαί και Επαγγελματικαί Σχολαί σκοπόν έχουν την παροχήν εις τους σπουδαστάς αυτών των απαιτουμένων θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων, ώστε ούτοι να καταστούν ανωτέρου επιπέδου στελέχη, συμβάλλοντα εις την ανάπτυξιν ωρισμένου τομέως της εθνικής οικονομίας (...)». Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, παρ. 2: «Η φοίτησις είναι ημερησία υποχρεωτική, διαρκείας τεσσάρων (4) έως εξ (6) εξαμήνων, αναλόγως της ειδικότητος».
Το 1983, με το νόμο 1404, «Δομή και λειτουργία των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων», τα ΚΑΤΕΕ μετονομάστηκαν σε Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Διακρίνονταν από τα ΑΕΙ και είχαν ως αποστολή: «Τα ΤΕΙ διακρίνονται σαφώς ως προς το ρόλο και την κατεύθυνση των ίδιων και των αποφοίτων τους και ως προς το περιεχόμενο και τους τίτλους σπουδών από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) και έχουν ειδικότερα ως αποστολή: α) Να παρέχουν θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση, επαρκή για την εφαρμογή επιστημονικών, τεχνολογικών καλλιτεχνικών ή άλλων γνώσεων και δεξιοτήτων στο επάγγελμα. β) Να συμβάλλουν στη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών, ικανών να συνεισφέρουν ως στελέχη εφαρμογής στα πλαίσια του δημοκρατικού προγραμματισμού, στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας. γ) Να υλοποιήσουν το δικαίωμα δωρεάν παιδείας κάθε Έλληνα πολίτη, ανάλογα με τις κλίσεις του και με όσα προβλέπουν οι σχετικοί νόμοι» (ν. 1404/1983, άρθρο 2).
Η στρατηγική διεύρυνσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο σύνολό της είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αριθμητική αύξηση των Τμημάτων και την περαιτέρω χωρική τους διασπορά. Κυρίως, όμως, απέληξε στην πλήρη ακύρωση της διάταξης του άρθρου 1 του ν. 1404/1983 που προέβλεπε τη σαφή διάκριση και τη συμπληρωματικότητα πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Τα ΤΕΙ απώλεσαν κατά πολύ τον «τεχνολογικό» τους χαρακτήρα με την προσθήκη τμημάτων μη τεχνολογικών, ενώ αντίστοιχα και τα πανεπιστήμια προσέθεσαν Τμήματα τεχνολογικά. Τα γεγονότα αυτά αναίρεσαν σταδιακά τη «συμπληρωματικότητα» των «δύο τομέων της ανώτατης εκπαίδευσης».
Η απρογραμμάτιστη ίδρυση τμημάτων σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ είχε ως αποτέλεσμα την αλληλοεπικάλυψη γνωστικών αντικειμένων και τη δημιουργία σύγχυσης στους αποφοίτους σχετικά με τα επαγγελματικά τους δικαιώματα. Έτσι, πανεπιστημιακά τμήματα και πολύ περισσότερο τμήματα των ΤΕΙ, δεν είχαν και δεν έχουν επαγγελματικά δικαιώματα, με συνέπειες στην επένδυση των φοιτητών στη γνώση, στην αξία του πτυχίου και με απόρροια την εγκατάλειψη των σπουδών.
Στη δεκαετία του 1990 δρομολογήθηκαν εξελίξεις στην «ανώτερη τεχνική» εκπαίδευση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε κάποιες χώρες τα αντίστοιχα με τα ΤΕΙ ιδρύματα, όπως τα Polytechnics, το 1992, στη Μεγάλη Βρετανία, μετασχηματίστηκαν σε πανεπιστήμια. Η εξέλιξη αυτή επιταχύνθηκε μετά το 1999 με την υπογραφή της συνθήκης της Μπολόνια και τη συγκρότηση κατόπιν του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ) που άνοιξε διάπλατα την πόρτα στη μείωση των σπουδών στα πανεπιστήμια από τέσσερα σε τρία χρόνια. Ως συνέπεια της διπλής αυτής εξέλιξης πολλές χώρες (ενδεικτικά Πορτογαλία, Ολλανδία, Ελβετία, Βέλγιο, Σουηδία) ακολούθησαν το αγγλικό παράδειγμα, άλλοτε κρατώντας το προηγούμενο όνομα (Πορτογαλία) και άλλοτε αλλάζοντάς το (Σουηδία, Ολλανδία...).
Αντίστοιχα στην Ελλάδα το 2001, με το άρθρο 1 του νόμου 2916 «Διάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης και ρύθμιση θεμάτων του τεχνολογικού τομέα αυτής», τα ΤΕΙ «αναβαθμίστηκαν» και εντάχθηκαν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ). Σύμφωνα με το άρθρο 1, παρ.1, περ. α: «Η ανώτατη εκπαίδευση αποτελείται από δύο παράλληλους τομείς: αα) τον πανεπιστημιακό τομέα, ο οποίος περιλαμβάνει τα Πανεπιστήμια, τα Πολυτεχνεία και την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και ββ) τον τεχνολογικό τομέα, ο οποίος περιλαμβάνει τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. β) Τα ιδρύματα των δύο τομέων της ανώτατης εκπαίδευσης λειτουργούν συμπληρωματικά, με διακριτές φυσιογνωμίες και με ρόλους, σκοπό και αποστολή που διαφοροποιούνται σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν για τον πανεπιστημιακό τομέα και για τον τεχνολογικό τομέα».
Η «αναβάθμιση», ωστόσο, δεν ακολουθήθηκε από κάποιο μέτρο, έμεινε στα χαρτιά. Το Σχέδιο «Αθηνά» το 2013 εκκινούσε από την αρχή να διορθώσει τα κακώς κείμενα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τελικά, εμφορούμενο από μία αγωνία εξοικονόμησης πόρων, όχι μόνο δεν απάντησε στα προβλήματα, αντίθετα τα επιδείνωσε. Έκλεισε τμήματα (κυρίως ΤΕΙ) χωρίς κριτήρια, συγχώνευσε ανόμοια τμήματα, αναδιάταξε χωρίς ορθολογικά κριτήρια πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Έτσι, παραμένει σήμερα ανοικτό το ζήτημα της πραγματικής αναβάθμισης των ΤΕΙ παρά τα μεγάλα βήματα που έκαναν πολλά από αυτά χάρη κυρίως στο προσωπικό τους.
Το Πανεπιστήμιο Πάτρας και το ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας γιατί δεν προχωρούν σε συγχώνευση;