Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (EEE), διαχρονικά, με ισχυρά επιστημονικά, οργανωτικά, διαχειριστικά επιχειρήματα έχει αναδείξει ότι για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας από τα αποτελέσματα της έρευνας και καινοτομίας για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας μας, απαιτούνται: ορθολογικός και ρεαλιστικός σχεδιασμός, ισχυρές ερευνητικές δομές με σημαντική κρίσιμη μάζα, μεγάλες και ισχυρές συνέργειες, δικτυακή οργάνωση και διασύνδεση, διοικητική και οικονομική ευελιξία, δραστική μείωση της γραφειοκρατίας και κυρίως διατήρηση του ακαδημαϊκού χαρακτήρα της έρευνας. Ως Ερευνητικό προσωπικό του κύριου ερευνητικού ιστού της χώρας εκφράζουμε τις θέσεις και προτάσεις μας για το μέλλον βασισμένοι στην αξιολόγηση των δεδομένων και της εμπειρίας του παρελθόντος.
Η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) είναι δεδομένο ότι: i) δεν μπορεί να τεκμηριωθεί και να αιτιολογηθεί με επιστημονικά ή/και διοικητικά επιχειρήματα, ii) δεν είναι αποτέλεσμα εποικοδομητικού διαλόγου με το ΕΑΑ και μελέτης σκοπιμότητας, iii) επιδεινώνει τον κατακερματισμό του ερευνητικού ιστού, αντιστρατεύεται την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία και λειτουργία του και υπονομεύει ακόμη περισσότερο τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας και, τέλος, iv) είναι εντελώς αντίθετη με τις διεθνείς πρακτικές και τα επιτυχημένα μοντέλα αξιοποίησης των Ερευνητικών Κέντρων προς όφελος της προστασίας της κοινωνίας από φυσικές καταστροφές.
Στο άρθρο 19 του υπό διαβούλευση σ/ν αποτυπώνεται απλά και μόνο η πρόθεση της Κυβέρνησης για την υπαγωγή του ΕΑΑ στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του ΥΚΚΠΠ. Δεν υπάρχει καμία νομοθετική ρύθμιση για τον τρόπο υλοποίησης του επικίνδυνου «εγχειρήματος».
Ποιες είναι οι ρυθμίσεις με τις οποίες θα «ενσωματωθεί η επιστημονική γνώση στο Υπουργείο» σύμφωνα με τη δήλωση του Πρωθυπουργού στη Βουλή (22/11/2023); Στη διεθνή πρακτική και δεοντολογία έχουν καταγραφεί εδώ και χρόνια τρόποι αποτελεσματικοί και επιστημονικά ορθολογικοί για την επίτευξη του στόχου της Κυβέρνησης, ώστε και να διασφαλίζεται η επιστημονική ελευθερία διατύπωσης απόψεων και «Όλοι οι επιστήμονες με την υπογραφή τους, ως επίσημοι πια σύμβουλοι του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης, να καταθέτουν τις απόψεις τους για να αξιολογούνται τελικά από την επιχειρησιακή και την πολιτική ηγεσία».
Η συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να αποβεί ένα επιτυχημένο και αποτελεσματικό παράδειγμα, μέσω μνημονίων συνεργασίας του ΕΑΑ με το ΥΚΚΠΠ. Άλλωστε, σύμφωνα με την έως τώρα πρακτική, πολλά Ερευνητικά Κέντρα ήδη παρέχουν δεδομένα και υπηρεσίες σε Υπουργεία (π.χ. το ΕΛΚΕΘΕ στο Υπ. Ναυτιλίας και στο Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης, το ΑΘΗΝΑ στο ΥΚΚΠΠ).
Το ΕΑΑ είναι το αρχαιότερο Ερευνητικό Κέντρο (ΕΚ) ΝΠΔΔ (181 χρόνια προσφοράς στην επιστήμη και την κοινωνία), το οποίο, μαζί με τα άλλα ΕΚ που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης, συνιστούν τον κύριο κορμό του ερευνητικού ιστού της χώρας. Κύρια αποστολή του, όπως και όλων των Εθνικών Ερευνητικών Κέντρων, είναι η διεξαγωγή υψηλής ποιότητας βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Το ΕΑΑ θεραπεύει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών κατευθύνσεων στις επιστήμες της Γης, της ατμόσφαιρας και του διαστήματος, όπως σεισμολογία, γεωφυσική, κλιματολογία και κλιματική αλλαγή, μετεωρολογία, δορυφορική τηλεπισκόπηση, αστροφυσική, κοσμολογία κ.ά.
Στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του, το ΕΑΑ παράγει ερευνητικά αποτελέσματα και τεχνολογικά προϊόντα και υπηρεσίες που δύνανται να αξιοποιηθούν προς όφελος όχι μόνο της επιστήμης και της έρευνας, αλλά και της κοινωνίας, μεταξύ των οποίων και υπηρεσίες πρόγνωσης, παρακολούθησης, αντιμετώπισης καθώς και μοντέλα εξέλιξης όλων των πιθανών καταστροφικών, φυσικών ή ανθρωπογενών, φαινομένων: σεισμοί, τσουνάμι, πυρκαγιές, καύσωνες, πλημμύρες, χιονοπτώσεις, κ.ά.
Το ΕΑΑ, όπως και όλα τα ΕΚ και Ινστιτούτα, διαθέτει την επιστημονική αριστεία, τις υπηρεσίες και τις υποδομές του στη διάθεση των Δημοσίων Υπηρεσιών, οι οποίες καλούνται και οφείλουν να τις αξιοποιούν προς όφελος της κοινωνίας. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί εμφατικά ότι οι συντριπτικά περισσότερες (~85%) επιστημονικές δραστηριότητες και θεματικές που θεραπεύει το ΕΑΑ δεν αφορούν στο ΥΚΚΠΠ.
Η υλοποίηση της υπαγωγής του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ θέτει σε άμεσο κίνδυνο μεταξύ άλλων:
- τον ερευνητικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα του ΕΑΑ
- τη συντήρηση και λειτουργία των μεγάλων εθνικών ερευνητικών υποδομών που δεν σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές
- τη θεσμική υπόσταση του Ερευνητικού και λοιπού Προσωπικού
- την εκπαίδευση νέου επιστημονικού προσωπικού
- τη διαχείριση των ερευνητικών έργων που υλοποιεί και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων χρηματοδοτήσεων
- την υλοποίηση των έργων που έχουν ενταχθεί προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για τα οποία είναι υπεύθυνη η ΓΓΕΚ
- την υλοποίηση κτιριακών έργων που υλοποιούνται από την τεχνική υπηρεσία της ΓΓΕΚ.
Οι συνέργειες και ο συντονισμός των Ερευνητικών και Ακαδημαϊκών οργανισμών, μέσω της θεσμοθετημένης δικτύωσης και μνημονίων συνεργασίας, συντελούν στο να συνδράμουν τον κρατικό μηχανισμό σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Αντίθετα, ο κατακερματισμός του ερευνητικού και ακαδημαϊκού ιστού και η υποβάθμισή του, τελικά, σε απλή υπηρεσία Υπουργείου, απαξιώνει τον ίδιο τον ερευνητικό φορέα και, μειώνει τις δυνατότητές του να συνδράμει την Πολιτεία στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Ως ΕΕΕ έχουμε προτείνει να διερευνηθεί και να σχεδιαστεί η δημιουργία ενός Δικτύου με σκοπό τη Διαχείριση Φυσικών Κινδύνων και Καταστροφών, με επιχειρησιακό χαρακτήρα και αντικείμενα όπως:
- η έγκαιρη αναγνώριση ή/και πρόγνωση κινδύνων που προέρχονται από φυσικά ή ανθρωπογενή συμβάντα,
- η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της εξέλιξής τους και
- η συνεχής ενημέρωση και συνδρομή των αρμόδιων υπηρεσιών για την έγκαιρη και βέλτιστη αντιμετώπιση των επιπτώσεων, δεδομένης της συχνότητας, της έντασης και της επικινδυνότητας διαφόρων συμβάντων που προέρχονται από φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια.
Η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου Δικτύου, όμως, πρέπει να προκύψει μέσα από μία διαδικασία γόνιμου διαλόγου μεταξύ: i) των φορέων εκείνων οι οποίοι έχουν την τεχνογνωσία και έχουν αναπτύξει και λειτουργούν σχετικές υποδομές και/ή παρέχουν σχετικές υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας επίγεια και δορυφορικά δεδομένα (Ερευνητικοί Φορείς, ΑΕΙ, Εθνικές Υπηρεσίες) και ii) των αρμόδιων χρηστών (Υπουργεία, Δασαρχεία, Περιφέρειες, Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, κ.ά.). Υπάρχει εμπειρία με τη σύσταση αντίστοιχων Οργανισμών ή Δικτύων, όπως ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ), χωρίς να απαιτείται η ένταξη των ερευνητικών και πανεπιστημιακών σεισμολογικών φορέων στον ΟΑΣΠ ή στο ΥΚΚΠΠ.
Μία αντίστοιχη οργάνωση μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα στην πρόγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση και άλλων καταστροφικών φαινομένων και κρίσεων. Μοναδική προϋπόθεση είναι η ειλικρινής πρόθεση της Κυβέρνησης να σεβαστεί και να αξιοποιήσει το έργο των Ερευνητικών Κέντρων και των Πανεπιστημίων.
Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών ζητά:
- την απόσυρση από το σ/ν του άρθρου 19 και τη μη υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ
- την οργάνωση ενός ειλικρινούς και παραγωγικού διαλόγου με το ΕΑΑ και τα ΕΚ της χώρας, για τη μέγιστη αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης, των ερευνητικών αποτελεσμάτων και των ερευνητικών υποδομών, με στόχο την αντιμετώπιση των διαφόρων καταστροφικών φαινομένων και κρίσεων προς όφελος της κοινωνίας
- την οικονομική υποστήριξη και θεσμική αναβάθμιση των Ερευνητικών Κέντρων και των ερευνητικών υποδομών για να μπορούν να συνεχίσουν απρόσκοπτα να υποστηρίζουν με την αριστεία τους την πολιτεία και την κοινωνία.
Για την Ένωση Ελλήνων Ερευνητών
Η Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας
Μαρία A. Κωνσταντοπούλου Δημήτρης Σακελλαρίου
Υπάρχει κανείς στα άλλα κόμματα της Βουλής που να ασχολείται με την πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση ή όλοι ασχολούνται με το ανοιγοκλείνουν την ομπρέλα τους?
Εδώ ο πρωθυπουργός εξαγγέλλει μετατροπή του Αστεροσκοπείου σε κάτι σουρεαλιστικό, που δεν υπάρχει πουθενά αλλού, μια υπηρεσία σε συνδυασμό με την ΕΜΥ που οι αστρονόμοι μαζί με τους μετεωρολόγους θα προωθούν προβλέψεις "Αστρομετεορολογίας".
Φτάνει τόσο καθρέφτισμα εκεί στην Βουλή, δείτε και τι γίνεται παραέξω, δεν λειτουργεί η δημοκρατία δίχως να υπάρχει αντιπολίτευση.